ΑΝΑΖΗΤΗΣΕ
Επέστρεψα στην πόλη
όπου είχα υπάρξει παιδί
κι έφηβος και ώριμος άντρας.
Η πόλη με υποδέχθηκε αδιάφορα
όμως τα μεγάφωνα των δρόμων ψιθύρισαν:
δεν βλέπεις ότι η φωτιά ακόμη καίει,
δεν ακούς το βρυχηθμό της φλόγας;
Φύγε.
Βρες άλλον τόπο.
Αναζήτησέ τον.
Αναζήτησε την αληθινή σου πατρίδα.
ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ
Δεν έχω γράψει ποίημα
για μήνες.
Έζησα ταπεινά, διάβαζα την εφημερίδα,
στοχαζόμουν το αίνιγμα της εξουσίας
και τους λόγους για υποταγή.
Παρατηρούσα τον ήλιο να δύει
(πορφυρό, ανήσυχο),
άκουγα τα πουλιά να σωπαίνουν
και τη νύχτα να βουβαίνεται.
Έβλεπα τα ηλιοτρόπια να κουνούν ρυθμικά
τα κεφάλια τους στο σούρουπο, λες κι ένας απρόσεκτος δήμιος
έτρεχε ανέμελα στους κήπους.
Η γλυκιά σκόνη του Σεπτεμβρίου μαζεύτηκε
στο περβάζι και σαύρες
κρύφτηκαν στις σχισμές των τοίχων.
Έκανα μακρινούς περιπάτους
λαχταρώντας ένα μόνο:
την αστραπή,
την μεταμόρφωση,
εσένα.
ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
Εκείνο το βράδυ διάβαζα μία ανθολογία.
Άλικα σύννεφα έβοσκαν έξω απ’ το παράθυρό μου.
Η μέρα έσβηνε κι έτρεξε να κρυφτεί σ’ ένα μουσείο.
Κι εσύ – ποιος είσαι εσύ;
Δεν ξέρω. Δεν ήξερα
Αν είχα γεννηθεί για τη χαρά;
Για τη θλίψη; Για την καρτερική αναμονή;
Στον αγνό αέρα του δειλινού
Διάβαζα μία ανθολογία.
Αρχαίοι ποιητές ζούσαν μέσα μου, τραγουδώντας.
Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑ
Στη δεκαετία του τριάντα
Δεν υπάρχω ακόμη
Το γρασίδι φυτρώνει
Ένα κορίτσι τρώει παγωτό φράουλα
Κάποιος ακούει Σούμαν
(τον τρελό, κατεστραμμένο
Σούμαν)
Δεν υπάρχω ακόμη
Πόσο τυχερός
Μπορώ ν’ ακούω τα πάντα
ΔΕΝ ΗΜΟΥΝ ΜΕΣΑ Σ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ
Δεν ήμουν μέσα σ’ αυτό το ποίημα,
μόνο αστραφτερές αγνές λιμνούλες,
το μικροσκοπικό μάτι μιας σαύρας, ο άνεμος
και οι ήχοι μιας φυσαρμόνικας
που ήταν κολλημένη όχι στα χείλη μου.
ΕΙΣΤΕ ΤΑ ΣΙΩΠΗΛΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΜΟΥ
Είστε τα σιωπηλά μου αδέλφια,
εσείς οι νεκροί.
Δεν θα σας ξεχάσω.
Σε παλιές επιστολές βρίσκω ίχνη της γραφής σας,
που αναρριχώνται στην κορυφή της σελίδας
όπως σαλιγκάρι στον τοίχο ενός ασύλου.
Οι διευθύνσεις και οι αριθμοί των τηλεφώνων σας κατασκηνώνουν
στα σημειωματάριά μου – περιμένουν, λαγοκοιμούνται.
Ήμουν στο Παρίσι εχθές, είδα εκατοντάδες τουρίστες,
να κρυώνουν, να είναι κουρασμένοι. Σκέφτηκα ότι μοιάζουν
με εσάς, δεν μπορούν να ησυχάσουν, τριγυρίζουν αδιάκοπα.
Το να ζεις, μοιάζει εύκολο.
Το μόνο που χρειάζεσαι είναι μια χούφτα χώμα, μια βάρκα, μια φωλιά, μια φυλακή,
μια ανάσα, μερικές σταγόνες αίμα, και νοσταλγία.
Είστε οι δάσκαλοί μου,
εσείς οι νεκροί.
Μη με ξεχάσετε.
ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΤΟΥ ΒΕΡΜΕΕΡ
Το μικρό κορίτσι του Βερμέερ, τώρα διάσημο,
με παρατηρεί. Ένα μαργαριτάρι με παρατηρεί.
Τα χείλη του μικρού κοριτσιού του Βερμέερ
είναι κόκκινα, υγρά, και λάμπουν.
Αχ μικρό κορίτσι του Βερμέερ, αχ μαργαριτάρι,
μπλε τουρμπάνι: είστε όλο φως
κι εγώ είμαι πλασμένος από σκιά.
Το φως κοιτάζει αφ’ υψηλού τη σκιά
με επιείκεια, ίσως και με οίκτο.
ΤΣΕΛΟ
Σ’ όσους δεν αρέσει λένε
ότι είναι μεταλλαγμένο βιολί
που το πετάξαν έξω απ’ την ορχήστρα.
Όχι βέβαια.
Το τσέλο έχει πολλά μυστικά,
αλλά δεν κλαίει ποτέ με λυγμούς,
παρά τραγουδά με τη χαμηλή του φωνή.
Δεν πρόκειται όλα να γίνουν τραγούδι
βέβαια. Μερικές φορές ακούς αμυδρά
ένα μουρμουρητό ή έναν ψίθυρο:
Είμαι μόνος,
δεν μπορώ να κοιμηθώ.
ΝΥΧΤΑ
Χορεύει υπέροχα
κι έχει σφοδρές επιθυμίες.
Αναζητά τους δρόμους.
Κλαίει στα δάση.
Τη δολοφονεί η αυγή, ο πυρετός,
ο κόκορας.
ΣΤΟΝ ΠΑΛΙΟ ΜΟΥ ΑΔΕΛΦΟ
Πόσο ήρεμα διασχίζουμε
τις μέρες και τους μήνες,
πόσο απαλά τραγουδάμε
το μαύρο μας νανούρισμα,
πόσο εύκολα οι λύκοι αρπάζουν
τ’ αδέλφια μας,
πόσο ευγενικά
αναπνέει ο θάνατος,
πόσο γρήγορα
τα πλοία κολυμπούν στις αρτηρίες μας.
Μετάφραση: ΧΑΡΗΣ ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ
Σ.τ.Μ.: Ο Άνταμ Ζαγκαγέφσκι (Adam Zagajewski [1945-2021]), ο οποίος πέθανε προ ολίγων ημερών, σε ηλικία 76 ετών, ήταν ο κορυφαίος ποιητής της Πολωνίας και ένας από τους σημαντικότερους της Ευρώπης. Τα παραπάνω ποιήματα ανήκουν στη συλλογή Μυστικισμός για αρχάριους, που κυκλοφόρησε το 1997. Το έργο του Ζαγκαγέφσκι έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες κι έχει αποσπάσει δεκάδες βραβεία και διακρίσεις. Η ποίησή του, βαθιά στοχαστική, αποτυπώνει, σε γλώσσα διαυγή και στιβαρή, ανεπιτήδευτη και τρυφερή, την ευθραυστότητα, αλλά και την ομορφιά της ζωής. Ακολουθώντας τα ίχνη του αγαπημένου του Ζμπίγκνιου Χέρμπερτ (έχει προλογίσει άλλωστε την Αγγλική έκδοση των Απάντων του), ο Ζαγκαγέφσκι μας χαρίζει ποιήματα μεγάλης πνοής που υπογραμμίζουν, με τα λόγια του Γουάλλας Στήβενς, «τη δύναμη της ποίησης να οικοδομεί ένα παρόν τελειούμενο, μέσα στην ανίατη πενία της ζωής».
