Η ιστορία είναι απλή. Επί των ημερών προεδρίας στον Άρειο Πάγο της απίθανης κυρίας Θάνου, ένα περιοδικό κύρους, η Athens Review of Books, είχε αντιδικία με έναν υπουργό του μορφώματος των Σύριζα - Ανέλ και το περιοδικό έχασε την εκεί δίκη. Όχι πολύ μετά, η κυρία πρόεδρος, αφού απέτυχε να αλλάξει το Σύνταγμα προς χάριν της ώστε να παραμείνει στη θέση, αναβαθμίστηκε και προήχθη σε δεξί χέρι και συνεργάτιδα του πρωθυπουργικού στρατηγικού ογκόλιθου Καρανίκα. Ευχόμαστε στην και επισήμως ανακοινωθείσα συνεργάτιδα «και σ’ ανώτερα».
Το ζήτημα δεν είναι ότι το περιοδικό έχασε τη δίκη. Αδικίες συμβαίνουν καθημερινά σε όλα τα δικαστήρια. Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ έχει πει ότι δικαιοσύνη απονέμεται μόνο στις μέτριες ή μικρές υποθέσεις. Διότι όπου διάδικοι είναι πρόσωπα με επιρροή (influential persons) είναι προφανές ότι αυτά θα προσπαθήσουν να ασκήσουν την όποια επιρροή τους. Άλλες φορές πάλι, εθελόδουλοι και αιλουροειδώς εύκαμπτοι δικαστές προσαρμόζονται στις εικαζόμενες θελήσεις των ισχυρών· έστω κι αν πρόκειται για τους ισχυρούς της ημέρας. Το ζήτημα λοιπόν, για να επανέλθουμε στα καθ’ ημάς, είναι κάτω από ποιες συνθήκες έχασε τη δίκη η Athens Review of Books.
Στον Άρειο Πάγο επρόκειτο να κριθεί αναιρετικά μια «τρελή» απόφαση του Εφετείου Αθηνών. Οι υπεύθυνοι του περιοδικού δήλωσαν προκαταβολικά ότι προσέφυγαν στον συγκεκριμένο Άρειο Πάγο, όχι ελπίζοντας ότι θα δικαιωθούν, αλλά ως αναγκαίο βήμα για την προσφυγή τους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Θυμίζουμε δειγματοληπτικά ότι η προσβληθείσα (και προσβλητική πολλών αρχών και αξιών) απόφαση του εφετείου δεχόταν πράγματα όπως:
α) όταν αποκαλούμε κάποιον «γκαουλάιτερ του σταλινισμού» τον αποκαλούμε …χιτλερικό και όχι απλά σταλινικό. Το ωραίο είναι ότι ο έτσι χαρακτηριζόμενος συριζο-υπουργός μάλλον σαν τιμητικό θα θεωρούσε τον χαρακτηρισμό «σταλινικός» (όπως βέβαια και εκείνον του «Σουσλώφ του Κόμματος», όπως ήταν γνωστός) στην εποχή της κομματικής παντοδυναμίας του).
β) ότι ο εν λόγω πασίδηλα σταλινικός, που γεννήθηκε κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ίδρυσε το ΚΚΕ, που όμως «βιάστηκε» και έσπευσε να ιδρυθεί στα 1918/1924.
γ) ότι ο εν λόγω δεν ετύγχανε θαυμαστής της «λαοκρατικής δημοκρατίας» της (ανατολικής) Γερμανίας του εγκληματία Χόνεκερ, αν και προσκομίσθηκαν συγγραφικά του πονήματα, γραμμένα μάλιστα υπό την αιγίδα ενός αρχιχαφιέ της διαβόητης Στάζι με το «επαναστατικό» ψευδώνυμο «Ελαφοπόδαρος». («Βλακείες» τα χαρακτήρισε κατόπιν εορτής και αυτογνωσικά ο νυν υπουργός). Τώρα μάλιστα θεωρεί συκοφαντική ακόμη και την αναφορά –που ο ίδιος άφηνε να διαχέεται– ότι σπούδασε στην Ανατολική Γερμανία των ονείρων του.
δ) όταν δεν βρήκε τίποτε το παράξενο σε ισχυρισμούς ότι ανάμεσα στους τίτλους του ο ενάγων επικαλούνταν την μεγαλοαστική καταγωγή του, καθηγεσίες στην Οξφόρδη και το Χάρβαρντ, καθώς και οικογενειακές ρίζες που ανάγονται στον …Παλαιών Πατρών Γερμανό.
ε) γενικά όταν παραβιάστηκαν βασικές αρχές της γραμματικής, των νομικών, αλλά –και κυρίως– της κοινής λογικής.
στ) Φυσικά δεν έχει καμία σημασία ότι ακόμη και η συγκεκριμένη απόφαση εξανέμισε το αιτούμενο με την κουτοπόνηρη αγωγή αστρονομικό ποσό.
Τα περισσότερα από τα ανωτέρω, όπως και αρκετά άλλα, επισημάνθηκαν στην γραπτή εισήγηση της αρεοπαγίτιδας κυρίας Ζωντανού, η οποία καταδίκασε σε ποινή τρις εις θάνατον την αλλόκοτη εφετειακή απόφαση, προτείνοντας την παραδοχή τριών εκ των πέντε λόγων αναιρέσεως της Athens Review of Books. Σημειωτέον ότι θα αρκούσε η αποδοχή και ενός μόνο λόγου ώστε να αναιρεθεί σύρριζα η απόφαση του εφετείου.
Η εισήγηση υπήρξε επαρκέστατα θεμελιωμένη αφού έχει συνταγματική θεμελίωση με παράλληλες αναφορές στα κεκτημένα του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού, τις αρχές του οποίου –θέλουν δε θέλουν– είναι υποχρεωμένα να ακολουθούν τα ελληνικά δικαστήρια. Διότι πρόκειται για αρχές με υπερσυνταγματική ισχύ. Στη διάσκεψη όμως (ή τις διασκέψεις όπως λογικά υποθέτουμε) προκειμένου να εκδοθεί η απόφαση που τελικά εκδόθηκε, συνέβησαν πράματα και θάματα. Έτσι όχι μόνο οι υπόλοιποι τέσσερις αρεοπαγίτες δεν ακολούθησαν την εισήγηση, όπως κατά κανόνα γίνεται, αλλά ακόμη και η εισηγήτρια άλλαξε γνώμη και αποδοκίμασε έμπρακτα την ίδια την εισήγησή της! Οι λόγοι για τους οποίους η εισήγηση δεν έγινε δεκτή, δεν προκύπτουν από τις σκέψεις και συν-, δια-, υπο-λογισμούς της απόφασης που τελικά δημοσιεύθηκε. Το παράδοξο μάλιστα είναι ότι η απόφαση, ως νομικό κείμενο, είναι πολύ κατώτερη από την εισήγηση. Φυσικά εν όψει και της προηγηθείσης εισηγήσεως, ουδείς εκ των συντελεστών της μπορεί να επικαλεστεί άγνοια ή συγγνωστή πλάνη. Η ουσία δε είναι ότι ο Άρειος Πάγος κάλυψε με το (όποιο) κύρος του τα «τρελά» της απόφασης του εφετείου, αφού συνολικά δείχνει να διαπίστωσε πως βρήκε την απόφαση αυτή καθ’ όλα άψογη.
«Ο Άρειος Πάγος ηυτοκτόνησε» είναι ο τίτλος ενός βαρυσήμαντου άρθρου που δημοσίευσε στην εφημερίδα Το Βήμα ο κραταιός νομομαθής Αλέξανδρος Βαμβέτσος τη σημαδιακή χρονιά του 1965, με αφορμή ωμές επεμβάσεις ανωτάτων δικαστικών κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων για την υπόθεση της δολοφονίας Λαμπράκη. Πιστεύουμε ότι ο μεγάλος Βαμβέτσος θα έπρεπε να κάνει τη διευκρίνιση ότι ναι μεν αρεοπαγίτες έχουν δικαίωμα να αυτοκτονούν, ή να θυσιάζουν ατομικά προσωπικά τους αγαθά (μεταξύ των οποίων και εκείνο της σοβαρότητας), όχι όμως και να …αυτοκτονούν τον Άρειο Πάγο ως θεσμό.
Σύμφωνα με μια αναφορά του Λουκιανού, ο αρχαίος Άρειος Πάγος συνεδρίαζε νύχτα, έτσι ώστε οι αρεοπαγίτες να μην επηρεάζονται από την ιδιότητα των διαδίκων, αλλά μόνο από τα επιχειρήματά τους: «εν νυκτί και σκότω δικάζουσιν, ως μη ες τους λέγοντας, αλλ’ ες τα λεγόμενα αποβλέποιεν» (Ερμότιμος, 64.14). Αυτή είναι η μόνη εκδοχή που μπορούμε να δώσουμε στη θεαματική αγνόηση εκ μέρους του σημερινού Αρείου Πάγου γραπτών αποδεικτικών στοιχείων της συγκεκριμένης υπόθεσης που «βγάζουν μάτι». Διότι μέσα στη νύχτα πού να διαβάσουν οι άνθρωποι τα στοιχεία που θεμελιώνουν τις –διόλου τιμητικές, είναι αλήθεια– ιδιότητες που αποδίδονται στον ενάγοντα υπουργό, από δικά του έργα και ημέρες. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι το «Μαύρη είν’ η νύχτα στα βουνά…» αποτελεί κάτι σαν ανεπίσημο εθνικό μας ύμνο. Κατά μίαν εκδοχή ο Άρειος Πάγος ονομάστηκε έτσι όχι από τις δικανικές περιπέτειες του θεού Άρη, αλλά από το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος λόφος ήταν ιδανικός για πολεμικές («άρειες») επιθέσεις κατά της Ακρόπολης· που θα συμβολίζει, όσο υπάρχουν άνθρωποι, τις αρχές και τις αρετές της αθηναϊκής δημοκρατίας.
Κατόπιν όλων αυτών, αλλά και των απανωτών βάναυσων κυβερνητικών επιθέσεων κατά της ανεξάρτητης Δικαιοσύνης συνολικά, αποκτούν συναρπαστικό ενδιαφέρον οι επικείμενες κυβερνητικές επιλογές προέδρου και αντιπροέδρων του Αρείου Πάγου. Στο θέμα θα επανέλθουμε, όπως και στον τρόπο με τον οποίο ο «δικαιωθείς» ενάγων προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την απόφαση που του εκ-δόθηκε.
27 Ιουλίου 2017
