Τίνι τρόπῳ γράφονται τὰ μυθιστορήματα

Ἡ κατὰ τῶν γραφόντων μυθιστορήματα σατύρα αὕτη ἐγράφη τὸ πρῶτον ἱσπανιστί, μετεφράσθη δ’ ἀκολούθως καὶ εἰς τὴν γαλλικήν, ἐξ ἧς μεταφέρομεν αὐτὴν εἰς τὸ ἡμέτερον ἰδίωμα. Ἡ σατύρα[1] αὕτη, ὡς βλέπει ὁ ἀναγνώστης, εἶναι γεγραμμένη μετὰ πολλοῦ ἅλατος καὶ εἶναι μικρὸν δεῖγμα τοῦ ἱσπανικοῦ holmour.[2] Ὡς ἐκ τούτου ἡ καταχώρησις αὐτὴ ἐν τῇ Χρυσαλλίδι δὲν ἀποβαίνει, νομίζομεν, ὅλως περιττή, καὶ τόσῳ μᾶλλον καθ’ ὅσον δεικνύει συνάμα καὶ τοὺς φιλολογικοὺς σκοπέλους ἀπὸ τῶν ὁποίων ὀφείλουσι ν’ ἀπομακρύνωνται οἱ ἀποδυόμενοι εἰς τὸν ἀγῶνα τῆς πεζογραφίας. Καθ’ ἑκάστην γίνεται ἐπαισθητὴ ἡ ἀνάγκη ἑνὸς ἐγχειριδίου διὰ τοὺς μυθιστοριογράφους, ἀφοῦ ἡ κλίσις πρὸς τὸ εἶδος τοῦτο τῆς φιλολογίας ἀνεβίωσεν ἁπανταχοῦ. Ἀναντιῤῥήτως ἡ μυθιστορία ἀντικατέστησε τὴν ποίησιν ἐκείνην ἥν, εἰρωνευόμενοι βεβαίως, καλοῦμεν ἐλαφρὰν ποίησιν. Σήμερον κατασκευάζουσιν, ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ, μυθιστόρημα συγκείμενον ἐκ τεσσάρων τόμων μεθ’ ὅσης εὐκολίας ἄλλοτε συνέθετον μίαν δωδεκάδα στίχων· ἐπειδὴ δέ, κατὰ τὸ φιλολογικὸν ἀξίωμα, ἡ μεγαλοφυΐα δὲν δύναται νὰ παραβῇ τοὺς κανόνας, –καὶ τοῦτο εἶναι ἀλήθεια ἀποδεικνύουσα ἱκανῶς τὸν ἄπειρον ἀριθμὸν τῶν ἐκτυπουμένων κακῶν συγγραμμάτων– θέλομεν προσπαθήσει νὰ συλλέξωμεν τὰς οὐσιωδεστέρας τῆς μυθιστορίας ἀρχάς, ἀντλοῦντες αὐτὰς εἰς τὰ περιφημότερα συγγράμματα τὰ ἐκδοθέντα ἀπὸ τοῦ Ἀπουλέϊου[3] μέχρι τοῦ Ἀλεξάνδρου Δυμᾶ.[4] Ἐλπίζομεν ὅτι οἱ νέοι μυθιστοριογράφοι θέλουσι σεβασθῇ τοὺς ἡμετέρους κανόνας, καὶ ὅτι ἡ πατρὶς θέλει ψηφίσει ἀστυκὸν[5] δι’ ἡμᾶς στέφανον. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α΄ Τὸ πρῶτον ὅπερ παρουσιάζεται εἰς τὴν φαντασίαν τοῦ θέλοντος νὰ γράψῃ μυθιστόρημα, εἶναι ἡ εἰκὼν καὶ ἡ περιγραφὴ τῶν προσώπων, ἅτινα θέλουσι λάβει μέρος εἰς τὸ δρᾶμα· ἡ ἐργασία αὕτη θέλει γίνει εὐχερεστέρα ὅταν παρατηρήσωμεν ὅτι ἐπὶ τοῦ θέματος τούτου ὑπάρχουσι τέσσαρες διακεκριμέναι ἀπ’ ἀλλήλων σχολαί, εἰς ἃς δυνάμεθα νὰ δώσωμεν τὰ ἑπόμενα ὀνόματα. 1ον Βοτανικὴ σχολή. 2ον Ζωολογικὴ σχολή. 3ον Ὀρυκτολογικὴ σχολή. 4ον Λεπτολόγος σχολή. Ἂς φέρωμεν ἓν παράδειγμα ἐξ ἑκάστου εἴδους, δεικνύοντες καὶ τὰς περιπτώσεις καθ’ ἃς ὀφείλομεν νὰ παραδεχθῶμεν τὸ ἓν ἢ τὸ ἕτερον αὐτῶν. Ὑποθετέον ὅτι πρόκειται νὰ σχεδιογραφήσωμεν τὴν εἰκόνα νέας κόρης δεκαὲξ ἐτῶν, εἰκόνα ἥτις οὐδέποτε ἐλλείπει ἀπὸ μυθιστορίας γραφομένης ὑπὸ ἀνδρός. Ἂν ἐλέγομεν ὅτι ἡ Μαρία ἔχει λευκὴν τὴν χροιάν, κυανοῦς τοὺς ὀφθαλμούς, ξανθὴν τὴν κόμην, λεπτὴν τὴν ῥῖνα, τὸ στόμα μικρόν, λευκοὺς τοὺς ὀδόντας, τὴν παρειὰν ῥοδόχρουν, ἐλιγνὸν καὶ αἰθέριον τὸ ἀνάστημα, οὐδεὶς θὰ ἐνεθουσία δι’ αὐτήν· ἀλλά, κατὰ τὸ σύστημα ἑκάστης τῶν ἄνω εἰρημένων σχολῶν, ὁ βοτανικὸς θὰ εἴπῃ. «Μαρία. – Ὡραῖον ἄνθος δεκαὲξ ἀνοίξεων· ἡ χροιὰ αὐτῆς εἶναι κρᾶμα κρίνων καὶ ῥόδων. Τὰ χείλη της εἶναι δροσερώτερα ἐρυθροῦ χαιρεφύλλου[6] ὑγροῦ εἰσέτι ἐκ τῆς πρωινῆς δρόσου· οἱ ὀφθαλμοί της εἶναι κυανοὶ ὡς τὰ ἄγρια τραχήλια·[7] οἱ ὀδόντες της λευκότεροι λευκακάνθης·[8] τὰ μαλλία της χρυσοειδῆ ὡς ἡ κρόκου χρῶμα ἔχουσα κρησέρα,[9] τὸ δὲ σῶμα της κλίνει ἐπιχαρίτως ὡς ὁ τρυφερὸς καὶ εὔρωστος καυλὸς[10] ὡραίου προσκλίνοντος κρίνου, τὸ ὁποῖον σείεται ὑπὸ τῆς πνοῆς τῶν ἀνέμων. Σημείωσις. Συνιστῶμεν τὸ εἶδος τοῦτο τῆς φιλολογίας εἰς τοὺς υἱοὺς τῶν κηπουρῶν καὶ περιβολαρίων, οἵτινες δύνανται νὰ εὑρίσκωσιν εἰς τοὺς ὑπὸ τῶν πατέρων των καλλιεργουμένους ἀγροὺς ἀνεξάντλητον πηγὴν εἰκόνων καὶ παρομοιώσεων· Ἀλλ’ ἂς ἀκολουθήσωμεν τὸ παράδειγμά μας, ἂς ἐρωτήσωμεν τὴν ζωολογικὴν σχολήν, ἥτις θὰ μᾶς ἀπαντήσῃ. «Μαρία. Θεῖον τῆς δημιουργίας πλάσμα· ἡ κόμη αὐτῆς ἔχει τὴν χρυσῆν λάμψιν χαίτης λέοντος· οἱ ὡς τοῦ σκιούρου ὀφθαλμοί της, τὸ ὡς τῆς δορκάδος ἀνάστημά της, τὸ ὡς τοῦ·ὄφεως γοητευτικὸν βλέμμα της, καὶ ἡ ὡς τῆς ἀηδόνος φωνή της δίδουσιν αὐτῇ τοσαῦτα θέλγητρα, ὥστε οὐδὲν πλάσμα δύναται ν’ ἀφομοιωθῇ πρὸς αὐτήν». Σημείωσις. Τὸ εἶδος τοῦτο ἔχει σοβαρὰς δυσχερείας, τὰς ὁποίας δύνανται νὰ ὑπερνικήσωσι, κάλλιον παντὸς ἄλλου, οἱ καθηγηταὶ καὶ οἱ ἐπιστάται τῶν τῆς φυσικῆς ἱστορίας Μουσείων. Ἡ ὀρυκτολογικὴ σχολὴ οὕτω πως θὰ κατεσκεύαζε τὴν εἰκόνα τῆς ξανθῆς νεάνιδος. «Μαρία.– Ὡραῖος ἀδάμας στίλβων εἰς τὰς λαμπάδας τῶν ἑορτῶν καὶ τῶν χορῶν τῶν πλουσίων, ἔχει ὀδόντας ἐκ μαργαριτῶν, χείλη κοράλλινα, ὀφθαλμοὺς σαπφειρίνους, τράχηλον ἀλαβάστρου, χρυσᾶς τρίχας, καὶ ἀργυρόηχον φωνήν, ἥτις τὴν κάμνει μάγισσαν Σειρῆνα, πλησίον τῆς ὁποίας θὰ ἐλησμόνει πᾶς τις ὅλους τοὺς θησαυροὺς τῆς Γολκόνδας[11] καὶ τοῦ Ἀλμαδέν[12]». Σημείωσις. Ἡ σχολὴ αὕτη πλουτεῖ εἰκόνων, καὶ εἰς αὐτὴν εἰδικῶς ἐπιδίδουσιν οἱ τῶν μεταλλείων διευθυνταί. Τέλος, ἡ λεπτολόγος σχολὴ θὰ εἴπῃ: «Ἡ Μαρία ἠρίθμει δεκαὲξ ἔτη, τρεῖς μῆνας, ἓξ ἡμέρας καὶ τέσσαρα λεπτά· τὸ καθαρὸν αὐτῆς μέτωπον διηυλακοῦτο ὑπὸ τριῶν ἐλαφρῶν γραμμῶν, τὰς ὁποίας δυσκόλως θὰ ἔβλεπέ τις διὰ τοῦ μικροσκοπίου· τρεῖς λευκαὶ τρίχες ἐκρύπτοντο ὑπὸ τὴν χρυσῆν κόμην της· οἱ θαυμασίας λευκότητος ὀδόντες της εἶχαν ἀνεπαίσθητόν τινα ἀνωμαλίαν εἰς τὸν τελευταῖον μασσητῆρα τῆς ἄνω σιαγόνος, καὶ ἡ τόσον καθαρὰ αὐτῆς χροιὰ ἠσχημίζετο ὀλίγον ὑπὸ μικράς τινος κηλῖδος εὑρισκομένης κάτωθεν τοῦ ἀριστεροῦ ὠτός, καὶ ἐχούσης μέγεθος ἴσον μὲ τὴν κεφαλὴν μιᾶς καρφοβελώνης.» Σημείωσις. Ἡ σχολὴ αὐτή, ἧς ἱδρυτὴς ὑπῆρξεν ὁ Βαλζάκ, εἶναι χρήσιμος δι’ ὅσους ἔχουσιν ἑξαίρετον τὴν ὅρασιν, ἀλλ’ εἶναι ἐντελῶς ἄχρηστος διὰ τοὺς μύωπας· ἂν θέλῃ τις νὰ τὴν ἀκολουθήσῃ μετ’ ἐπιτυχίας, ὀφείλει ἀναγκαίως νὰ προμηθευθῇ ἓν μικροσκόπιον stanhope.[13] Αἱ ἀνωτέρω ἀξιοσημείωτοι σχολαί, αἵτινες, διεσπαρμέναι οὖσαι εἰς μέγαν ἀριθμὸν συγγραφέων, ἴσως δὲν θὰ παρετηροῦντο· καὶ ὑπὸ αὐτῶν τῶν μᾶλλον σπουδαζόντων νέων, ἐὰν αἱ ἡμέτεραι ἐργασίαι καὶ ἀγρυπνίαι δὲν ἐξέφερον αὐτὰς εἰς φῶς. Κατὰ τὰς ἄνω ἐκτεθείσας ὁδηγίας ἕκαστος βλέπει πόσον εὔκολον εἶναι νὰ κατασκευασθῇ μία τις εἰκών. Ἄν τις παραδεχθῇ τὴν βοτανικὴν σχολήν, τὸ πᾶν συνίσταται εἰς τὸ νὰ σχηματίσῃ ἀνθοδέσμην ἐκ κρίνων, ῥόδων καὶ μηκώνων.[14] Ἂν προτιμᾷ οὗτος τὴν ζωολογίαν, θέλει ἀρκέσει νὰ ῥίψῃ πρὸς στιγμὴν τὸ βλέμμα εἰς τὰ συγγράμματα τοῦ Βυφῶνος[15] ὅπως ἐπιτύχῃ πλήρη συλλογὴν ἐλεφάντων, βουβαλίων καὶ ῥινοκέρων ἱκανὴν νὰ τρομάξῃ καὶ αὐτὸν τὸν Κὶδ Καμπεάδορ.[16] Τέλος, παραδεχόμενος τὴν ὀρυκτολογίαν, δὲν ἔχει νὰ πράξῃ ἄλλο τι, εἰμὴ νὰ ἐξετάσῃ μετὰ προσοχῆς τὰς θήκας ἑνὸς χρυσοχόου ἀπὸ τοῦ ὁποίου ὁ μυθιστοριογράφος θέλει φέρει μεθ’ ἑαυτοῦ, –ἀλλά, κατὰ δυστυχίαν, ἐν τῇ φαντασίᾳ του μόνον–, ἱκανὴν ποσότητα σαπφείρων, σμαράγδων καὶ ἀνθράκων,[17] ὅπως σχηματίσῃ ἓν φλωρεντιανὸν μωσαϊκόν. Λαλήσαντες περὶ τοῦ καλλιτέρου τρόπου τοῦ κατασκευάζειν εἰκόνας διὰ τοῦ καλάμου, θέλομεν καταδείξει ἤδη τοὺς γενικοὺς περὶ συνθέσεως κανόνας, οἵτινες θέλουσιν εἶσθαι ἐπίσης χρήσιμοι καὶ ἐπωφελεῖς εἰς ὅσους δὲν ἀπαξιώσωσι νὰ τοὺς ἀκολουθήσωσι. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β΄ Ὅ,τι πρὸ πάντων πρέπει ν’ ἀπασχολήσῃ ἡμᾶς κατὰ τὴν ἀρχὴν τοῦ μυθιστορήματος, εἶναι ὁ τίτλος, ὅστις, ὅσῳ τὸ δυνατόν, πρέπει νὰ διεγείρῃ τὴν περιέργειαν καὶ διευκολύνῃ τὴν πώλησιν τοῦ συγγράμματος, ὅπερ εἶναι λίαν οὐσιῶδες διὰ πάντα συγγραφέα. Ὑπάρχουσι παλαιοὶ συγγραφεῖς oἵτινες, ὡς πρὸς τοῦτο, ὑπερβαίνουσιν ἅπαντας τοὺς νεωτέρους· μεταξὺ αὐτῶν γνωρίζω τινὰ ὅστις εἶχε τὴν τύχην νὰ εὕρῃ θαυμάσιόν τινα τίτλον· καθόσον ἀναγινώσκω αὐτὸν ἐπὶ τοσοῦτον διεγείρεται ὁ ἐνθουσιασμός μου· εἶναι δὲ ὁ ἑπόμενος. Τρικυμιώδης θάλασσα ἣν διαπλέει, ὑπὸ τὸν τίτλον τοῦ μυθιστορήματος, τὸ πλοῖον τῆς αὐθαδείας κυλιόμενον ὑπὸ τῶν μανιωδῶν ἀνέμων καὶ φοβούμενον τοὺς κινδυνώδεις τῆς δημοσιότητος σκοπέλους. Ὁ διαπλέων τὸν ὠκεανὸν τοῦτον τῶν τρικυμιῶν ὀνομάζεται Θ. Δ. Ἰωσὴφ Δελαβέγας.[18] Βραδύτερον ἔτι, κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς αὐτοκρατορίας,· ἐπεκράτησε γενικὴ ἐν Γαλλίᾳ συνήθεια νὰ δίδωσιν ὡς τίτλον εἰς τὸ μυθιστόρημα τὸ ὄνομα τῆς ἡρωΐδος, καὶ ἔκτοτε ὁ φιλολογικὸς κόσμος κατεκλύσθη ἀπὸ Κλάρας, Ἀδέλας, Ἀτταλάς, ἀπὸ Ἰωάννας, Ἐμμαλίνας, Μαργαρίτας κτλ. Τὸ εἶδος τοῦτο ἐπεκράτησεν ἐπί τινα καιρόν, ἀλλὰ τέλος πάντων τὸ ἡμερολόγιον ἐξηντλήθη, καὶ τὸ σύστημα τοῦτο ἠφανίσθη ἐντελῶς ἅμα ἐδημοσιεύθησαν αἱ Ἕνδεκα χιλιάδες παρθένοι.[19] Μετὰ ταῦτα ἐφάνησαν τ’ ἀπομνημόνευτα ὅλων τῶν ὑψηλῆς καὶ χαμηλῆς περιωπῆς ὑποκειμένων, ἐξεδόθησαν τ’ ἀπομνημόνευτα μεγάλης τινὸς γυναικός, ἑνὸς ὑπηρέτου, ἑνὸς στρατηγοῦ, ἑνὸς λιθοκόπου, καὶ τέλος ἀπομνημονεύματα ἀνθρώπων ὧν τὴν ὕπαρξιν οἱ σύγχρονοί των ἠρνοῦντο ὁλωσδιόλου. Τὸ εἶδος τοῦτο ἐτελειώθη δι’ ἑνὸς συγγράμματος, ὅπερ ἦν τὸ nec plus ultra.[20] Ἀπομνημονεύματα πέραν τοῦ τάφου.[21] Τὴν σήμερον ἀρέσκονται εἰς τὸ ἀριθμητικὸν σύστημα. Ἐπιγράφουσι· Μετὰ εἴκοσιν ἔτη,[22] Μετὰ τριάκοντα ἔτη, Μετὰ τεσσαράκοντα ἔτη. Ἐντὸς ὀλίγου θὰ ἔχομεν Μετὰ πεντήκοντα, Μετὰ ἑξήκοντα ἔτη. Ὑπάρχουσι πρὸς τούτοις τὰ ἑπτὰ θανάσιμα ἁμαρτήματα,[23] οἱ τέσαρες υἱοὶ Aymon,[24] ἡ ἱστορία τῶν δεκατριῶν,[25]οἱ τεσσαράκοντα πέντε.[26] Καθ’ ὅσον ὅμως ἀφορᾷ τὴν ἀξιολογότητα τῶν τίτλων, οὐδεὶς δύναται νὰ διαφιλονεικήσῃ τὸ βραβεῖον εἰς τὸν ἀντικόμητα Δ’ Ἀρλινκούρ,[27] ὅστις χωρὶς ν’ ἀναφέρωμεν τὸν Ζυθοποιὸν βασιλέα,[28] ἐπέγραψεν ἓν τῶν συγγραμμάτων του. Οἱ ἐκδορεῖς εἴτε ἡ Ἁρπαγὴ καὶ ἡ Πανώλης.[29] – Ὁ τίτλος οὗτος εἶναι βεβαίως ἀντάξιος τῶν ἑπομένων. Ὁ κυνηγὸς τῶν φασμάτων καὶ ἡ οἰκογένειά του· Ὁ ἀρχηγὸς τῶν μελανῶν μετανοημένων καὶ τὰ φρούρια καὶ ὀχυρώματα τῆς Ἄρκτου[30], ἢ αἱ Μυστηριώδεις φωναί. Μετὰ τὸν τίτλον, ὅστις δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ σχετίζηται ἀπ’ εὐθείας μὲ τὸ ἀντικείμενον, ἄρχεται ὁ πρόλογος. Εἷς τῶν φίλων μου μοὶ ἔλεγεν ὅτι τὸ πλεῖστον μέρος τῶν προλόγων εἶναι ἀνοησίαι. Ἀλλὰ διὰ τὸν φιλόσοφον ἀναγνώστην, οὐδὲν τούτου διασκεδαστικώτερον. Εἶναι πρόλογοι ἀλαζόνες, ταπεινοί, σχολαστικοί, πεζοὶ καὶ διὰ στίχων. Ὁ πρόλογος ἑνὸς πρωτοπείρου συγγραφέως ἀναγγέλλει μετὰ βεβαιότητος ὅτι τὸ ἔργον του εἶναι ἀνυπόφορον. Τίς λοιπὸν τὸν παρεκίνησε νὰ τὸ δημοσιεύσῃ; Ἀπ’ ἐναντίας, εἴς τινας προλόγους ὁ συγγραφεὺς ψάλλει διαφόρους ᾠδὰς ἐπὶ τοῦ γνωστοῦ θέματος Εxegi monumentum aere perennius. …………..[31] Καὶ ἡ πρόῤῥησις αὕτη πραγματοποιεῖται, καθότι ὁλόκληρος ἡ ἔκδοσις καταφεύγει εἴς τι μαγαζεῖον πεπέρεως, τὸ ὁποῖον εἶναι ἰσχυρὸν προφυλακτικὸν κατὰ τῆς καταστρεπτικῆς τῶν σκωλήκων ἐνεργείας. Εἴς τινας ἄλλους, ὁ συγγραφεὺς ἀρχίζει μόνος τὴν πάλην καὶ ὑπερασπίζεται προτοῦ νὰ προσβληθῇ, ὅπερ εἶναι θλιβερὰ πρόληψις διὰ τὸ σύγγραμμα τὸ ὁποῖον ἕπεται τοιαύτης προώρου ὑπερασπίσεως. Μεταβῶμεν ἤδη εἰς τὸ νὰ ὁρίσωμεν τίνι τρόπῳ πρέπει ν’ ἀρχίζῃ τὸ μυθιστόρημα. Τινὲς εἰσέρχονται ἀμέσως εἰς αὐτὴν τὴν καρδίαν τοῦ ζητήματος· λόγου χάριν· – Θηρεσία, μὲ ἀγαπᾷς; – Ἔλεος Ἐδουάρδε, κτλ. κτλ. Ἕτεροι, καὶ οὗτοι εἶναι οἱ περισσότεροι, ἄρχονται διὰ τῆς περιγραφῆς μιᾶς ὁδοῦ εἰς ἣν προχωροῦσι δύο ἔφιπποι ὁδοιπόροι· ὁ συγγραφεὺς πηδᾶ εἰς τὴν ῥάχιν τοῦ ἑνὸς τῶν ἵππων των, ἀκροάζεται τὸν διάλογόν των καὶ ἀκολουθεῖ αὐτοὺς εἰς τὰς ὁδοιπορίας των αἵτινες γίνονται τὸ ἀντικείμενον τοῦ συγγράμματος. Τινὰ τῶν μυθιστορημάτων ἄρχονται ἀπό τινος καταιγίδος, ὅπερ προμηνύει τὸ δρᾶμα τρικυμιῶδες. Εἴς τινα ἄλλα φέρουσιν ἐπὶ σκηνῆς τὸ βόρειον σέλας καὶ τὸν Βερίγγιον πορθμόν.[32] Αἱ πρὸς περιγραφὴν θέσεων ἁρμόδιαι ὧραι εἰσἰν, ἡ χαραγὴ τῆς ἡμέρας, – ἡ μεσημβρία, – ἡ ἀμφιλύκη,[33] – τὸ μεσονύκτιον. Ἐν τῷ πραγματικῷ βίῳ ἐνεργοῦμεν καὶ δρῶμεν κατὰ τὰς μεταξὺ ὥρας· ἀλλ’ ἐν τῇ μυθιστορίᾳ αἱ ὧραι αὗται καταργούνται. Οἱ ἁρμόδιοι μῆνες εἶναι· ὁ Ἰανουάριος διὰ τὰ ψυχρὰ μυθιστορήματα, εἰς ἃ λαμβάνουσι χώραν κυνηγέσια, καταπτώσεις σωρῶν χιόνος, ἁρπαγαὶ ἐπὶ λίμνης παγωμένης· ὁ Αὔγουστος διὰ τὰ μεστὰ ζωηρῶν ἀπατῶν διηγήματα, αἱμομιγῶν ἐρώτων καὶ τῶν τοιούτων· ὁ Ὀκτώβριος διὰ τὰ πυρετώδη διηγήματα εἰς τὰ ὁποῖα παρουσιάζονται ἀρθριτικοί, ἄρρωστοι, γέροντες, φθισικοί, οἵτινες ἐξέρχονται εἰς τοὺς κήπους, ὅπως ἴδωσι τὰ μαραμμένα φύλλα καὶ θρηνήσωσι τὴν τύχην των· τὰ τελευταῖα ταῦτα διηγήματα ἀπαιτοῦσιν, ὅπως ἡ ἀνάγνωσις αὐτῶν ἀποβῇ χρήσιμος, προπαρασκευαστικόν τι μάθημα ἐξωτερικῆς καὶ ἐσωτερικῆς παθολογίας. Ἂν ἐν τῷ μυθιστορήματι φέρεται ἐπὶ σκηνῆς ἡρωῒς μὲ καρδίαν πληγωμένην, ἥτις ἐπὶ ἑπτὰ ἀνοίξεις καὶ ἑπτὰ χειμῶνας περιμένει τὸν μνηστῆρα της, τῇ ἀπαγορεύεται νὰ τρώγῃ· τὸ πολὺ τὸ ὁποῖον δύναται νὰ φάγῃ εἶναι ἓν ζαχαρωτόν, ἓν τρίγωνον, ἓν ποτήριον καθαροῦ ὕδατος. Οἱ ἀληθεῖς ἐρασταὶ ὀφείλουν νὰ ἦναι ὠχροὶ καὶ ἰσχνοί, διότι εἶναι τετραγωνικῶς ἀποδεδειγμένον ὅτι παχὺς καὶ ῥοδόχρους ἄνθρωπος εἶναι ἀνεπίδεκτος ἐρωτικῶν αἰσθημάτων. Ἂν ἐξεικονίζεται πλούσιός τις φιλάργυρος, εἶναι πρέπον νὰ τῷ χορηγήσωμεν μίαν θυγατέρα, ὅπως τὸν φέρωμεν εἰς τὴν ὑπερμέτρως δραματικὴν ἐκείνην θέσιν, ἥτις διατυποῦται διὰ τῆς φράσεως, – Ἢ τὴν σακκούλαν ἢ τὴν θυγατέρα! – παρατηροῦντες συνάμα ὅτι συνήθως ὁ φιλάργυρος φυλάττει τὴν σακκούλαν καὶ ἀπαλλάττεται τῆς θυγατρός. Ἐν περιπτώσει τραγικῆς τινος σκηνῆς, πρέπει αὕτη νὰ ἐκρηχθῇ σωστὰ κατὰ τὸ μεσονύκτιον, ὥστε, εἰ δυνατόν, ἡ σφαγὴ ν’ ἀρχίσῃ ὁμοῦ μὲ τὸν πρῶτον ἦχον τοῦ κώδωνος, καὶ νὰ λήξῃ ὁμοῦ μὲ τὸν δωδέκατον. Εἰς πᾶν μυθιστόρημα εἶναι καλὸν νὰ εἰσάγεται εἷς προδότης, ὅστις πρέπει νὰ ἦναι διὰ τῆς βίας μέγας, ξηρός, ἰσχνὸς καὶ ὀλίγον ἀλλοίθωρος. Τέλος, τὸ ἰσχυρότερον μέσον ὅπως προχωρῇ τὸ δρᾶμα ἄνευ προσκομμάτων, εἶναι ἡ ὀργάνωσις μυστικῆς τίνος ἑταιρίας. Ἀλλ’ ἐπειδὴ οἱ καρβονάροι,[34] οἱ δεκατρεῖς,[35] οἱ ἰησουΐται, οἱ κατὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον καταστρεπτικοὶ ἄγγελοι ἔπεσαν σήμερον εἰς ἀχρηστίαν, κλίνω νὰ προτείνω ὡς λίαν ἀποτελεσματικόν, νέαν καὶ διαβολικὴν μυστικὴν ἑταιρίαν, ἥτις θέλει τιτλοφορηθῇ οἱ ἐκριζωταὶ τῶν τύλων,[36] καὶ ἐν τῇ ὁποίᾳ οἱ προσήλυτοι ἐκριζωταί, ὑπὸ τὸ ἐπικερδὲς πρόσχημα τοῦ καταστρέφειν ἅπαντα τὰ εἴδη τῶν τύλων, θέλουσιν εἰσδύει διαρκούσης τῆς ἐγχειρίσεως εἰς πάντα τὰ μυστήρια τῶν ἐργασιῶν των. Τεθέντων οὕτω τῶν ἀφορισμῶν τῆς ἐπιστήμης, ἂς δώσωμεν ἤδη συντόμως ἰδέαν τινὰ τῶν διαφόρων εἰδῶν καὶ χαρακτήρων τοῦ μυθιστορήματος. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄ Ἄπειροί εἰσὶν αἱ διαιρέσεις ὧν εἶναι ἐπιδεκτικὴ ἡ ὕλη αὕτη. Αἱ κυριωδέστεραι περιέχουσι· – τὸ εἰδυλλιακὸν μυθιστόρημα, – τὸ ἐπιστολικὸν μυθιστόρημα, – τὸ ὑποχθόνιον μυθιστόρημα, – τὸ κοινωνικόν, – τὸ ναυτικόν, – τὸ διαλογικόν, – τὸ οἰκονομικόν, – τὸ γυμναστικόν, – τὸ ἐκφραστικόν, – τὸ ἀποσιωπητικόν, – τὸ ἱστορικόν, – τὸ τυπικόν, – καὶ τέλος τὸ ἄνευ φωνηέντων μυθιστόρημα. Τὸ εἰδυλλιακὸν μυθιστόρημα εἶναι τὸ ἀρχαιότερον πάντων καὶ ἄλλοτε ἦτο τοῦ συρμοῦ. – Ἐν αὐτῷ αἱ ποιμενίδες παρίστανται ἐνδεδυμέναι σηρικὰ[37] φορέματα, οἱ δὲ ποιμένες φέρουσι μεταξόπτιλα·[38] αἱ νεάνιδες φοροῦσι στενὰ σανδάλια καὶ λαλοῦσι τὴν καθαρεύουσαν· οἱ νεανίαι ἀναρρηχῶνται ἀείποτε ἐπὶ τῶν δένδρων, ὅπως εὕρωσι φωλεάν τινα, ἣν προσφέρουσι μετὰ ταῦτα γονυπετεῖς εἰς τὰς βοσκοπούλας των. Ὁ θέλων νὰ μελετήσῃ τὸ εἶδος τοῦτο ὀφείλει νὰ λάβῃ τὴν ὑπομονὴν νὰ φιλολογήσῃ τὴν Ἀστραίαν τοῦ Σκουδερῆ,[39] τὴν Ἐστέλλαν τοῦ Φλωριανοῦ[40] καὶ τὴν Γαλάτειαν τοῦ Κερβάντη.[41] Κατ’ ἀρχαιότητα, τὸ ἀνατολικὸν μυθιστόρημα τάττεται μετὰ τὴν εἰδυλλιακὴν φιλολογίαν. – Ἐν αὐτῷ παρουσιάζονται τὰ βωβὰ χαρέμια, αἱ ὀδαλίσκαι καὶ οἱ τριῶν οὐρῶν Πασάδες· γίνεται δὲ τοσοῦτος θόρυβος περὶ τῶν Οὐρὶ καὶ τῶν Δζίν[42], ὥστε ὁ ἥρως δὲν δύναται νὰ καταβροχθίσῃ οὐδὲ μίαν βοῦκαν ἄνευ τῆς ἀρωγῆς ἑνὸς προστάτου ἀγγέλου. Ἐν τῷ ἀνατολικῷ μυθιστορήματι οἱ πάντες βαδίζουσι λίαν προφυλακτικῶς, ἐκ τοῦ φόβου μὴ λακπακτήσωσι[43] μήρμυκά τινα, ὅστις, μετά τινα χρόνον, ἀνακαλύπτεται ὅτι ἦτο ἡ μαγγανευθεῖσα[44] ἡγεμονὶς τῆς Κοχινκίνης[45]. Τὸ ὡραιότερον ὅμως εἰς τὸ εἶδος τοῦτο εἶναι ἡ ἀτελεύτητος τεκνογονία τῶν ἀλληλοδιαδόχως τικτωμένων ἱστοριῶν, ὡς ἐπὶ παραδείγματι· «Ὁ Ἀβδοὺλ-βὲν-Βρεδὶν προὐχώρει εἴς τινα ὁδὸν φέρων ἐπ’ ὤμων τὸν καλὸν αὐτοῦ ἄγγελον, ἀπαραλλάκτως ὡς νὰ ἔφερε τὸν σάκκον του· ἀπαντήσας δὲ ἀλλοίθωρόν τινα, ἐπλησίασε πρὸς αὐτὸν τὸν ἵππον του καὶ τῷ εἶπε· – Παλληκάρι, εἰπέ μοι τὴν ἱστορίαν σου. – Μετὰ χαρᾶς, ἀπήντησεν ὁ ἀλλοίθωρος· ὀνομάζομαι Βουλὰμ-Βουλίμ· ὑπήγαινα εἰς τὸν δρόμον μου, ὅτε ὑπήντησα χωλόν τινα πρὸς τὸν ὁποῖον εἶπα· διηγήσου μοι τὸν βίον σου. – Ἄκουσε, μοὶ εἶπεν ὁ χωλός, ὀνομάζομαι Βὲν-Καλὶμ Καλούμ· ἐνῶ ὑπήγαινα εἰς τὴν ὁδόν μου ὑπήντησα παραλυτικόν τινα πρὸς τὸν ὁποῖον εἶπα· Παλληκάρι· Διηγήσου μοι τὴν ἱστορίαν σου.» Τοιουτοτρόπως προχωρεῖ τὸ μυθιστόρημα, ὅπερ φέρει τίτλον· Θαυμαστὴ ἱστορία μιᾶς ἐλάφου, ἑνὸς Ἄραβος καὶ ἑνὸς ἀετοῦ, οἵτινες ἐπὶ τέλους ἀνακαλύπτεται ὅτι ἦσαν ἡ Σουλτάνα Βελαβὰ-Δραβάχ, ὁ βεζίρης αὐτῆς Γιουσοὺφ-Γιουσὰλ καὶ ὁ πρίγκηψ τῆς Περσίας. Δύναταί τις νὰ σπουδάσῃ τὸ εἶδος τοῦτο εἰς τὰς Χιλίας μίαν νύκτα, εἰς τὰς Χιλίας μίαν ὥραν, εἰς τὰς Χιλίας καὶ ἓv τέταρτον ὥρας καὶ Tutti quanti.[46] Τὸ ἐπιστολικὸν μυθιστόρημα, ὃ ἐπενόησεν ὁ Ῥισαρδών,[47] διακρίνεται ἀπὸ τῶν λοιπῶν διὰ τὸ λίαν ἀπίθανον τῶν ἀναφερομένων. Ἐν αὐτῷ εὑρίσκονται ἐπιστολαί, ἀπορροφῶσαι τὸ ἥμισυ ἑνὸς τόμου, πρὸς γραφὴν τῶν ὁποίων ἀπῃτοῦντο τρεῖς μῆνες· ἐπιστολαὶ αἵτινες δὲν χωροῦσιν εἰς κανὲν ταχυδρομικὸν κιβώτιον, καὶ τὰς ὁποίας, ὅπως γράψῃ τίς μὲ ἓν καὶ τὸ αὐτὸ κονδύλιον, θὰ ἦτο ἀνάγκη νὰ ἔχῃ τοῦτο τὴν σκληρότητα τοῦ ἀδάμαντος. Ὁ Μέγας καὶ ὁ Μικρὸς Γρανδισσών,[48] καὶ ἡ Κλαρίσση Χαρλόβη[49] θεωροῦνται ὡς πρότυπα τοῦ εἴδους τούτου. Τὸ ὑποχθόνιον[50] μυθιστόρημα ἐγεννήθη ὡσαύτως ἐν τῇ σκυθρωπῇ ὁμίχλῃ τῆς Ἀλβιόνος. Οἱ ἥρωές των χωροῦσιν ἀείποτε σχεδὸν ἐν τῇ σκοτίᾳ· ἂν δέ ποτε φανῇ ἀκτὶς φωτός, θὰ προέρχεται βεβαίως ἀπὸ λαμπάδος φερομένης ὑπὸ φρικώδους τινός φαντάσματος. – Εἰς τὰ ἐρεβώδη ταῦτα μυθιστορήματα, συνήθης κατοικία τῶν ἡρώων εἶναι οἱ τάφοι, καὶ τὰ σάβανα εἶναι τὰ ἐνδύματά των. – Τὸ ἀντικείμενόν των εἶναι ἀμάλακτός τις ἀνήρ, ὅστις, εἰς ἄκρον σκληρὸς ὤν, δυσανασχετεῖ ὅτι ἡ γυνή του ἐγέννησεν ἑπτὰ υἱοὺς ἐν ὅσῳ οὗτος ἐπολέμει ἐν Παλαιστίνῃ κατὰ τῶν ἀπίστων· εἶναι περιττὸν νὰ εἴπωμεν ὅτι ἐν τῷ τελευταίῳ κεφαλαίῳ ἀποδεικνύεται πασιφανῶς ἡ γυνὴ αὕτη ἁγνοτέρα τοῦ κρίνου καὶ ἀθωοτέρα τῆς ὁσίας Μαρίας. – Ἑνὶ λόγῳ, τὰ τοιαῦτα μυθιστορήματα ἀποπέμπουσιν ἀνυπόφορον ὀσμὴν σήψεως· ἡ ἁρμονία των εἶναι ἁρμονία συρομένων ἀλύσεων, τριζουσῶν θυρῶν, καταπιπτουσῶν ὀροφῶν, κλονιζομένων ὀρέων, ἐνσκηπτόντων κεραυνῶν, καταιγίδων μυκωμένων,[51] καὶ τέλος ἁρμονία δακρύων καὶ ῥογχαλισμῶν δυσοιώνων τῶν νεκρῶν καὶ τῶν ψυχοῤῥαγούντων. Τὸ εἶδος τοῦτο, ὅπερ δύναται νὰ ὀρθώσῃ τὰς τρίχας φαλακρᾶς κεφαλῆς, εἶναι ἀποκλειστικὴ ἰδιοκτησία τῆς Κ. Ἄννης Ῥέδκλιφ.[52] Πραγματευθῶμεν ἤδη τὸ κοινωνικὸν μυθιστόρημα. Εἰς τὰ τοιαῦτα μυθιστορήματα ἀπαντῶμεν ἀείποτε δεκαοκταετῆ τινὰ νεανίαν καὶ δεκαεξαετῆ νεάνιδα, οἵτινες ἐν ταῖς συναναστροφαῖς αὐτῶν, ἀντὶ νὰ συνδιαλέγωνται περὶ ἔρωτος, συζητοῦσιν ἐπ’ ἄπειρον τὰ δόγματα τοῦ κοινωνισμοῦ.[53] Ἐπίσης εὑρίσκομεν ἐν αὐτοῖς ὡραῖα κεφάλαια περὶ τῶν πενομένων τοῦ λαοῦ τάξεων, τῶν στερουμένων καὶ αὐτοῦ τοῦ ἐπιουσίου ἄρτου, κεφάλαια τὰ ὁποῖα γράφονται συνεχῶς ἐντὸς πολυτελοῦς μεγάρου ἀνήκοντος εἰς τὸν συγγραφέα, μετὰ λουκούλειον συμπόσιον ἐν ᾧ κατηναλώθη ἄφθονος καμπανίτης.[54] Ὁ συγγραφεὺς ὑποστηρίζει ἐν αὐτοῖς ὅτι ἡ ἰδιοκτησία εἶναι αὐτόχρημα κλοπή, καὶ μ’ ὅλα ταῦτα οὐδόλως διστάζει ν’ ἀπειλῇ, δι’ ὅλης τῆς αὐστηρότητος τῶν νόμων, πάντα ἀποπειρώμενον νὰ προσβάλλῃ τὴν φιλολογικὴν ἰδιοκτησίαν του· καὶ διασαλπίζει μὲν τὴν ἀρχήν, ὅτι οὐδεὶς δικαιοῦται ν’ ἀπολαμβάνῃ τὰ πάντα δαψιλῶς ὅτε οἱ λοιποὶ στεροῦνται τῶν πρὸς τὸ ζῆν ἀναγκαίων, ἀλλὰ τὸ ἀξίωμά του τοῦτο ἐφαρμόζει διατρέφων ἀγέλην θηρευτικῶν κυνῶν, καὶ ἀνεχόμενος νὰ σύρηται εἰς τὰ δικαστήρια ὅπως πληρώσῃ εἰς τὸν ἁμαξοποιὸν τὴν ἐπισκευασίαν τῶν ἁμαξῶν του. Ἐν τοῖς περὶ ὧν ὁ λόγος συγγράμμασιν, ὀργανίζονται εὐρύχωρα φαλανστήρια,[55] ἐντὸς τῶν ὁποίων συμπεριδινοῦνται παμπληθῆ πρόσωπα ἐγκαταλείψαντα παρὰ τὴν θύραν, οἱ μὲν ἄνδρες, τὴν ἀλαζονίαν, αἱ δὲ γυναῖκες, τὴν ματαιοφροσύνην· – οἱ γέροντες, τὸν τραχὺν αὐτῶν χαρακτῆρα· – οἱ νέοι τὴν ζωηρότητά των. Θεῖον ἀληθῶς καθίδρυμα, προβαῖνον μετὰ τῆς κανονικότητος ἀγγλικοῦ χρονομέτρου, τῇ βοηθείᾳ τοῦ ὁποίου τῇ ἕκτῃ ὥρᾳ ἐργάζονται, τῇ δωδεκάτῃ τρώγουσι, καὶ πρὸς τὸ ἑσπέρας ἐρῶσι. Εἰς τὰ ναυτικὰ μυθιστορήματα γίνεται λόγος μόνον περὶ ἱστίων, κεραιῶν, ἀρτεμόνων[56] καὶ ἐξαρτίων. Εἰς αὐτὰ ἀνασύρεται ἢ ῥίπτεται ἡ ἄγκυρα, λοξοδρομοῦσιν, ἔχουσι τὸν ἀέρα ἀντίπρωρον ἢ οὔριον, κτλ. κτλ. Ὁ Μαρνὰ[57] καὶ ὁ Εὐγένιος Σύη[58] ἔγραψαν κατὰ τὸ εἶδος τοῦτο πρότυπα ἄξια μελέτης· ἀλλ’ ὅπως ἐπιδώσῃ τις εἰς αὐτό, εἶναι ἀνάγκη νὰ ὑπηρετήσῃ ἐπὶ ἓν ἔτος τουλάχιστον ὡς mousse[59] εἰς τὸ βασιλικὸν ναυτικόν, καὶ ὅπως ἀναδειχθῇ μέγας ἀπαιτεῖται ἀναγκαίως νὰ πνιγῇ δεκάκις τουλάχιστον. Τὸ διαλογικὸν μυθιστόρημα, εἰς ὃ ἀρέσκεται ἰδίως ὁ Δυμᾶ, διακρίνεται τῶν λοιπῶν ἐκ τοῦ ὅτι γίνεται ἐν αὐτῷ χρῆσις τοῦ διαλόγου εἰς πᾶσαν δυνατὴν περίπτωσιν, ὡς ἐπὶ παραδείγματι. Ο Μ. X. κάθηται εἰς τὴν τράπεζαν. – Ἰωάννη. – Κύριε. – Φέρε φαγητόν. – Ἀμέσως. – Ἰωάννη. – Κύριε. – Οἶνον. – Ἕτοιμος. – Τοῦτο τί εἶναι; – Περιστερά. – Καὶ τοῦτο; – Ξυλόκοτα. – Τί εἶδος οἴνου ἔχετε; – Τῆς Βουργονδίας. – Ἄλλον; – Βορδώ. Καὶ οὕτω παρατείνεται ἐν δυσὶ σελίσιν ἡ περιγραφικὴ αὕτη συνδιάλεξις. Τὰ πρόσωπα τῆς σχολῆς ταύτης εἶναι ἀσθματικά. Διάλογος πληρῶν τρία τυπογραφικὰ φύλλα, ἐν ᾧ γίνεται χρῆσις μονοσυλλάβων μόνον λέξεων, θὰ ἦτο βεβαίως σπανιώτατον πρᾶγμα. Οὐδεὶς θὰ ἐπίστευεν ὅτι μία γυνὴ ἐπενόησε τὸ οἰκονομοπολιτικὸν μυθιστόρημα, ἂν δὲν ἐλέγομεν ὅτι ἡ γυνὴ αὕτη εἶναι Ἀγγλὶς καὶ καλεῖται μὶς Ἀρριέτη Μαρτινώ.[60] Τὸ εἶδος τοῦτο δικαιοῦται νὰ ὀνομασθῇ ἐξόχως ποιητικόν· συνήθως ἔχει ὡς ἀντικείμενον τὸ περισπούδαστον ζήτημα τῆς ἐμπορικῆς ἰσορροπίας καὶ τῆς ἐλευθέρας συναλλαγῆς, τὰ δὲ μᾶλλον διαφέροντα ἐπεισόδια εἰσάγονται ὅπως ἀποδειχθῇ ἂν αἱ μηχαναὶ εἰσὶν ἐπωφελεῖς ἢ ἐπιζήμιοι εἰς τὴν βιομηχανίαν. Οὐδὲν ὅμως ἀπιστότερον τοῦ εἴδους τούτου τῶν συγγραμμάτων. Μόλις ἄρχεται ὁ εὐαίσθητος ἀναγνώστης νὰ αἰσθάνηται τὸν ἔλεον ἐπὶ ταῖς συμφοραῖς Σουζάνης τινὸς καὶ ταῖς θλίψεσι τῆς Ἕλλης Κάρβελις, ὅτε ἀνακαλύπτει ὅτι ἡ δυστυχὴς Ἕλλη εἶναι ἁπλοῦν χρηματικὸν κεφάλαιον, ὁ δὲ μνηστὴρ αὐτῆς Πάτρις, μεθ’ οὗ ἔρχεται εἰς διαπραγματεύσεις, ἐκπροσωπεῖ τὴν ἔγγειον πρόσοδον, ἢ ἂν θέλετε, τὸ 3 ἐπὶ τοῖς ἑκατόν. Μετὰ τὸ μέγα τοῦτο τῆς ἀνθρωπίνης διανοίας κατόρθωμα, εὐελπιστοῦμεν ὅτι θὰ ἴδωμεν ἡμέραν τινὰ ἱπποτικόν τι μυθιστόρημα περιστρεφόμενον ἐπὶ τῆς διωνυμίας τοῦ Νεύτωνος, ἢ ἕτερόν τι ἐπιγραφόμενον· Α + Β – Γ2 = Χ Ἀλγεβραϊκὸν μυθιστόρημα ὑπὸ τοῦ Δὸν Ῥονπέρτου Καρὲ Ῥὸνδ Μόλλερα. Τὸ γυμναστικὸν μυθιστόρημα συγκεφαλαιοῦται εἰς τὰ ἡρωϊκὰ κατορθώματα προσώπου τινός, τὸ ὁποῖον, ἐν τρισὶν ὅλοις τόμοις, πηδᾷ ἀπὸ τοῦ τρίτου πατώματος οἰκίας τινός, ἢ διαπερᾷ κολυμβῶν τὸν πορθμὸν τῆς Μάγχης. Ὁ ἀποδυόμενος εἰς τὸ εἶδος τοῦτο τῆς μυθιστορίας δύναται νὰ λάβῃ συμβουλὰς ἀπὸ τὸν Ἀσκάνιον, τὸν Μοντεχρίστον καὶ τοὺς Τρεῖς τουφεκοφόρους τοῦ Δυμᾶ.[61] – Συνελόντι εἰπεῖν, ἡ ἀνάγνωσις τῶν τοιούτων μυθιστορημάτων προκαλεῖ ἄφθονον ἱδρῶτα προερχόμενον ἐκ τῆς συγκινήσεως. Τὸ ἐκφραστικὸν μυθιστόρημα, ὃ διετέλεσεν ἐν μεγίστῃ ὑπολήψει κατὰ τὰς εὐτυχεῖς τοῦ ῥωμαντισμοῦ ἡμέρας, καὶ οὗ ἐγένετο χρῆσις εἴς τινας περιπτώσεις ὑπὸ τοῦ Φρειδερίκου Σουλιέ,[62] εἶναι ἄξιον νὰ τὸ ἀναφέρωμεν ὡς παράδειγμα. «Ὁ ἵππος χρεμετίζει βρρρρρρρρρρρ!!!!!! «Ὁ Ἐδουάρδος ἐκτύπησεν αὐτόν, τσάκ! μίαν μὲ τὴν μάστιγα, καὶ ὁ ἵππος ἔτρεξεν τετραποδητί, τακατά! τακατά! τακατά! Ὁ θόρυβος τῶν τροχῶν τῆς ἐπὶ τοῦ ἐδάφους κυλιομένης ἁμάξης ἔκαμνε ῥουρουρουρουρουρουρουρου! καὶ αἱ ἐκπυρσοκροτήσεις τοῦ πυροβολικοῦ, αἱ γινόμεναι διὰ τὴν ἐπέτειον ἑορτὴν τοῦ βασιλέως, ἐμίγνυον τὸ μπούμ! μπούμ! αὐτῶν μὲ τὸ τὶκ τάκ! τὶκ τάκ! τοῦ ὡρολογίου τοῦ Ἐδουάρδου». Ὅστις κατορθώσει, μὲ τὰ εἰκοσιτέσσαρα γράμματα τοῦ ἀλφαβήτου, νὰ μιμηθῇ τὴν πτῶσιν μιᾶς μυΐας, ἔστω βέβαιος ὅτι κατὰ τὸ εἶδος τοῦτο θὰ φθάσῃ εἰς τὸ ἀπόγαιον τῆς δόξης. Τὸ ἀποσιωπητικὸν μυθιστόρημα ἐννοεῖται μᾶλλον ἢ ὁρίζεται· ἐκ τοῦ ἑπομένου τεμαχίου δυνάμεθα νὰ λάβωμεν ἰδέαν τινά. «Ἐδελμίρα. … μὲ ἀγαπᾷς; . … Ἐτελδόρε. … ἄγγελέ μου. … Ἄχ. … Ὤχ! . … Χά! …» Τὸ σύστημα τοῦτο, ὃ ἠκολούθησεν ἰδίως ὁ Δ’ Ἀρλινκούρ, παρέχει μεγίστην εὐκολίαν εἰς τὸν ἐκδότην, ὅστις μὲ ὀλίγα ἔξοδα δύναται νὰ κατασκευάσῃ δύο ὁλοκλήρους τόμους· εἶναι ὅμως ἐπικίνδυνον διὰ τὰς ἐξημμένας φαντασίας. Ἕτερόν τι εἶδος, ὅλως διάφορον, συνίσταται εἰς τὴν ἀπὸ τοῦ ὅλου συγγράμματος ἔξωσιν ἑνὸς ἢ δύο ὡρισμένων φωνηέντων· τὸ εἶδος τοῦτο ἔχει ὁμοιότητά τινα πρὸς ὅ,τι ἐν τῇ ποιήσει καλεῖται ἀκροστιχίς· μὲ τοιαῦτα στιχουργήματα ἔνδοξοι ποιηταὶ προμηθεύουσι καθ’ ἑκάστην τοὺς νέους μας Ῥαψῳδοὺς οἵτινες, εἰς τὰς γωνίας τῶν ὁδῶν, ὑψώνουσι τὴν ἁρμονικὴν αὐτῶν φωνὴν καὶ συνοδεύουσιν αὐτὴν μὲ διάφορα μουσικὰ ὄργανα. Τὸ κατ’ ἐμὲ ἤρχισα ἤδη νὰ γράφω τετράτομον μυθιστόρημα εἰς τὸ ὁποῖον δίδω φιλοξενίαν εἰς μόνον τὸ φωνῆεν ι. Εἰ καὶ προσγίγνονται κακοφωνικαὶ τινὲς συνηχήσεις, τὸ εἶδος τοῦτο εἶναι ὅμως ἐπιδεκτικὸν τελειοποιήσεως. Τὸ ἱστορικὸν μυθιστόρημα συνίσταται εἰς τὸ νὰ ληστεύσῃ τις ἀρχαίους χρονογράφους, ν’ ἁρπάσῃ ἀπ’ αὐτῶν φύλλα τινά, καὶ νὰ ῥάψῃ αὐτὰ ὁμοῦ ἐξάγων τὴν οὐσίαν, νὰ περιγράψῃ φιλαρέσκως τὸ σχῆμα ἑνὸς πίλου, νὰ προτάξῃ εἰς τὸ ὅλον τίτλον τινὰ ἐπαγωγόν, ὡς λόγου χάριν· «ὁ Γρύλλος τοῦ βασιλέως Δ. Σάνσου, ἱστορικὸν μυθιστόρημα». Πρὸ πάντων ὅμως εἶναι ἀνάγκη νὰ καταστήσωμεν τὰ κεφάλαια διαφέροντα καὶ νὰ ἐπιχύσωμεν ἐπ’ αὐτῶν ἀρχαϊκήν τινα ὀσμήν. Ὡς παράδειγμα διὰ τοὺς πρωτοπείρους δίδομεν τὰ ἑπόμενα ἐκ τοῦ Γρύλλου τοῦ βασιλέως Σάνσου κεφάλαια, τὰ ὁποῖα μετ’ οὐ πολὺ θέλομεν δημοσιεύσει. Κεφάλαιον α΄. Ἔνθα γίνεται λόγος περὶ τοῦ προηγουμένου. Κεφάλαιον β΄. Ἔνθα θὰ γίνεται λόγος περὶ ἀλαζόνος τινὸς κίσσης. Κεφάλαιον γ΄. Ἔνθα ἀποδεικνύεται ὅτι ὁ Γρύλλος τοῦ βασιλέως δὲν ἔκαμνε κρί! κρί! ἀλλὰ κρά! κρά! Ὑπολείπεται ἤδη νὰ λαλήσωμεν περὶ τοῦ τυπικοῦ λεγομένου μυθιστορήματος, ὅπερ συνίσταται εἰς τὸ νὰ διασκευασθῇ ὁ τύπος τοῦ ἐπισημοτέρου ἥρωος. – Καὶ πῶς, θὰ εἴπῃ πᾶς τις, εἷς τύπος εἶναι ἆρα τόσον δύσκολος; – Ἴσως! Ὡς τύπον ὀφείλομεν νὰ ἐννοήσωμεν παράδοξόν τινα ἕξιν, ὡς λόγου χάριν, τὴν ἕξιν ἣν ἔχει ἄνθρωπός τις τοῦ νὰ ξύῃ ἀενάως τὴν ἀριστερὰν αὐτοῦ κνήμην. Κατὰ τὴν περίπτωσιν ταύτην, ἡ ἱκανότης τοῦ συγγραφέως συνίσταται εἰς τὸ ν’ ἀνεύρῃ τὰς θέσεις αἵτινες ἐπιτρέπουσιν εἰς τὸν τύπον νὰ ξύῃ τὴν κνήμην μέχρι τοῦ τέλους τοῦ συγγράμματος. Παραδείγματος χάριν, «Ὁ Σίμων ἐξέρχεται εἰς περίπατον· φίλος τις ἀπαντᾷ αὐτὸν καὶ τὸν ἐρωτᾷ πῶς ἔχει. – Καλά, ἀπαντᾷ ὁ Σίμων ξύων τὴν κνήμην του. – Θέλεις νὰ ὑπανδρεύσωμεν τὴν θυγατέρα μας μὲ τὸν δεῖνα, τῷ λέγει ἡ γυνή του; – Διατὶ ὄχι; ἀπαντᾷ ὁ Σίμων φέρων τὴν χεῖρα εἰς τὴν κνήμην του. «Τὴν ἡμέραν καθ’ ἣν ἡ κόρη του ὑπανδρεύεται, ὁ Σίμων ξύεται ὡς δαιμονισμένος. Ὅτε δὲ ἀπέθανεν ἡ γυνή του, τοσαύτη ἦτο ἡ θλίψις του ὥστε καμμία ἀνθρωπίνη δύναμις δὲν ἴσχυσε τοῦ νὰ τὸν ἀποτρέψῃ ἀπὸ τοῦ νὰ ξυσθῇ μέχρις αἵματος». Ὁ ἐπιχειρῶν νὰ γράψῃ τυπικὸν μυθιστόρημα ὀφείλει νὰ προσέξῃ εἰς γενικήν τινα ἀρχήν, κατὰ τὴν ὁποίαν οἱ χαρακτῆρες εἶναι ἀνάγκη νὰ τηρῶνται μέχρι τέλους. Ἄν, ὡς ἐπὶ παραδείγματι, ὁ Σίμων ἐξ ἀπροσεξίας ἐξύετο εἰς τὴν δεξιὰν κνήμην, τότε τὸ μυθιστόρημα θὰ ἐλάμβανεν ἀτυχῆ λύσιν. Τέλος τὸ κυριώτερον ἄτοπον τοῦ εἴδους τούτου, εἶναι τὸ ἀπίθανον. Ἐν τῷ προαναφερθέντι παραδείγματι, ἂν τυχὸν τὸ μυθιστόρημα ἀπαρτίζῃ πλειότερον τοῦ ἑνὸς τόμου, εἶναι ἀδύνατον ἡ κνήμη τοῦ Σίμωνος νὰ μὴ καταντήσῃ ἐπὶ τέλους μία ἐκτεταμένη πληγή. [1] Ἀντὶ «σάτυρα» (παλαιότερη γραφὴ τοῦ ὀρθοῦ «σάτιρα»). [2] Ἀντὶ τοῦ ὀρθοῦ humeur (χιοῦμορ). [3] Ἀπουλήιος (123-170 μ.Χ.): Ρωμαῖος φιλόσοφος καὶ ποιητὴς· τὸ πιὸ γνωστὸ ἔργο του εἶναι τὸ Μεταμορφώσεις ἢ Ὁ Χρυσὸς Γάϊδαρος. [4] Alexandre Dumas père (1802-1870): ὁ γνωστὸς πολυγραφότατος Γάλλος συγγραφέας ἱστορικῶν μυθιστορημάτων μεταξὺ τῶν ὁποίων Ὁ Κόμης Μοντεχρίστος καὶ Οἱ Τρεῖς Σωματοφύλακες. [5] Ἀντὶ τοῦ ὀρθοῦ «ἀστικὸς» (τοῦ ἄστεως). [6] χαιρέφυλλο: τὸ φυτὸ μυρώνι. [7] τραχήλιο: τὸ λουλούδι γαλάζια καμπανούλα. [8] λευκακάνθη: τὸ φυτὸ ἱπποφαές. [9] κρησάρα: κόσκινο, σίτα. [10] καυλὸς (κρίνου): τὸ στέλεχος, κορμὸς κρίνου. [11] Golconda: περιοχὴ τῆς Ἰνδίας, φημισμένη γιὰ τὰ διαμάντια της. [12] Almadén: πόλη καὶ περιοχὴ τῆς Ἱσπανίας μὲ τὰ μεγαλύτερα ἀποθέματα σὲ ὑδράργυρο παγκοσμίως. [13] Στὴν πραγματικότητα πρόκειται γιὰ μεγεθυντικὸ φακό· πῆρε τὸ ὄνομά του ἀπὸ τὸν Λόρδο Charles Stanhope (1753-1816) ποὺ τὸν ἐφηῦρε. [14] μήκων: παπαρούνα. [15] Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon (1707-1788): Γάλλος φυσιοδίφης. [16] Rodrigo Díaz de Vivar (1048-1099): ὁ θρυλικὸς Ἐλ Σὶντ (Καμπεαδόρ)· Καστιλιάνος εὐγενὴς καὶ στρατιωτικός. [17] ἄνθραξ: διαμάντι. [18] Josseph de la Vega (1650-1692): ἐπιτυχημένος Ἑβραῖος ἔμπορος καὶ φιλάνθρωπος· ἔγινε διάσημος μὲ τὸ βιβλίο του Confusión de Confusiones (1668), τὸ πρῶτο βιβλίο ποὺ ἀναφέρεται σὲ χρηματιστηριακὲς ὑποθέσεις. [19] Ἀναφορὰ στὸν θρύλο τῆς Ἁγίας Οὔρσουλας καὶ τῶν ἕντεκα χιλιάδων παρθένων ἀπὸ τὴν Ἀγγλία ποὐ μαρτύρησαν στὴν Κολωνία τὴν 21η Ὀκτωβρίου τοῦ 237 (δὲν ἐντοπίσαμε τὸ μυθιστόρημα στὸ ὁποῖο ἀναφέρεται ὁ συγγραφέας). [20] Τίποτα πέραν τούτου (τὸ κορυφαῖο, τὸ πιὸ σημαντικό). [21] Mémoires d'Outre-Tombe: ἀπομνημονεύματα 42 τόμων τοῦ François-René de Chateaubriand (1768-1848), ποὺ δημοσιεύτηκαν μετὰ τὸν θάνατό του (1849-1850). [22] Vingt ans après (1845): μυθιστόρημα τοῦ Ἀλέξανδρου Δουμᾶ. [23] Πιθανὴ ἀναφορὰ στὸ Les Sept pêchés capitaux (1847-1849) τοῦ Γάλλου μυθιστοριογράφου Eugène Sue (1804-1857). [24] Quatre fils Aymon: μεσαιωνικὴ ἱστορία γιὰ τοὺς τέσσερεις γιοὺς τοῦ Δούκα Aymon (ποὺ ἀναφέρεται στὶς περιπέτειές τους ἐναντίον τοῦ Καρλομάγνου), διαδεδομένη σὲ ὅλη τὴν Εὐρώπη καὶ σὲ πολλές γλῶσσες. [25] Histoire des treize (1833-1839): μυθιστορηματικὴ τριλογία τοῦ Μπαλζάκ (1799-1850). [26] Les Quarante-Cinq (1847): μυθιστόρημα τοῦ Ἀλέξανδρου Δουμᾶ. [27] Charles-Victor Prévot, vicomte d'Arlincourt (1788-1856): Γάλλος μυθιστοριογράφος, ἐξίσου δημοφιλής κατὰ τὴ δεκαετία τοῦ 1820 μὲ τὸν Βίκτωρα Οὐγκώ. [28] Le Brasseur roi, chronique flamande du quatorzième siècle (1834). [29] Les Écorcheurs, ou l'Usurpation et la peste, fragmens historiques, 1418 (1833). [30] The Ghost-hunter and His Family: by the O'Hara Family (1833). [31] «Ὁλοκλήρωσα μνημεῖο πιὸ αἰώνιο ἀπ’ τὸν χαλκό», Ὁράτιος, Ὠδές, 3.30. [32] Βερίγγειος πορθμός, τὸ θαλάσσιο στενὸ μεταξὺ δύο ἀκρωτηρίων, τὸ ἕνα εἶναι τὸ δυτικότερο σημεῖο τῆς ἀμερικανικῆς ἠπείρου καὶ ἀνήκει στὶς ΗΠΑ (Ἀλάσκα) καὶ τὸ ἄλλο εἶναι τὸ ἀνατολικότερο σημεῖο τῆς Ἀσίας καὶ ἀνήκει στὴ Ρωσία. [33] Τὸ ἡμίφως πρὶν ἀπὸ τὴν ἀνατολὴ καὶ τὴ δύση τοῦ ἥλιου. [34] καρμπονάροι: μυστικὲς ὀργανώσεις στὴν Ἰταλία τοῦ 19ου αἰώνα, μὲ ἐπαναστατικὴ δράση· ἦταν ἐναντίον τῆς φεουδαρχίας, ὑπὲρ τῆς ἐθνικῆς κυριαρχίας, τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης καὶ ἐμπνέονταν ἀπὸ τὰ ἰδεώδη τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης. [35] βλ. σημείωση 24. [36] τύλος: κάλος. [37] σηρικόν: μεταξωτό. [38] μεταξόπτιλα: μεταξένια πούπουλα. [39] Εἶναι λάθος, ὁ συγγραφέας τοῦ ποιμενικοῦ εἰδυλλίου L’ Astrée εἶναι ὁ Γάλλος Honoré d’Urfé (1568-1625). Πρόκειται γιὰ ἔργο ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ 60 βιβλία συνολικῆς ἔκτασης 5399 σελίδων, κυκλοφόρησε ἀπὸ τὸ 1607 ἕως τὸ 1627 καὶ εἶχε τεράστια ἐπίδραση σὲ ὅλη τὴν Εὐρώπη κατὰ τὸν 17ο αἰώνα. [40] Jean-Pierre Claris de Florian (1755-1794): Γάλλος ποιητὴς καὶ πεζογράφος· ἔγραψε μεταξὺ ἄλλων καὶ τὴ βουκολικὴ νουβέλα Estelle (1787). [41] La Galatea (1585), νεανικὸ ποιμενικὸ μυθιστόρημα τοῦ Θερβάντες (1547-1616). [42] δζίν: τζίνι. [43] λακπατῶ: ποδοπατῶ. [44] μαγγανεύω: μαγεύω. [45] Κοχιγκίνα (Cochinchina): πρώην γαλλικὴ ἀποικία στὴν Ἰνδοκίνα, σήμερα τμῆμα τοῦ Βιετνάμ. [46] καὶ ὅλα τὰ λοιπά. [47] Richardson Samuel (1689-1761): Ἄγγλος συγγραφέας, διάσημος γιὰ τὰ ἐπιστολικά του μυθιστορήματα. [48] Clarissa Harlowe ἡρωΐδα τοῦ ἐπιστολικοῦ μυθιστορήματος Clarissa: Or The History of a Young Lady (1747). [49] The History of Sir Charles Grandison (1753). [50] ὑποχθόνιο: γοτθικό (gothic). [51] μυκῶμαι: βροντῶ. [52] Ann Radcliffe (1764-1823): Ἀγγλίδα συγγραφέας γοτθικῶν μυθιστορημάτων. [53] κοινωνισμός: σοσιαλισμός. [54] καμπανίτης: σαμπάνια. [55] phalanstère: ὀργανωμένη κοινότητα ποὺ σχεδιάστηκε ἀπὸ τὸν Γάλλο φιλόσοφο καὶ θεωρητικὸ τοῦ οὐτοπικοῦ σοσιαλισμοῦ Charles Fourier (1772-1837). [56] ἀρτέμων: μικρὸ τριγωνικὸ πανὶ στὴν πλώρη ἱστιοφόρου. [57] Πιθανῶς ἐδῶ ἐννοεῖται ὁ Captain Frederick Marryat (1792-1848), φίλος τοῦ Ντίκενς, ποὺ ἔγραψε μυθιστορήματα τῆς θάλασσας, ὅπως τὸ The Naval Officer, or Scenes in the Life and Adventures of Frank Mildmay (1829) καὶ τὸ αὐτοβιογραφικὸ Mr Midshipman Easy (1836). [58] Eugène Sue (1804-1857): δημοφιλής Γάλλος μυθιστοριογράφος, ὁ ὁποῖος καθιέρωσε τὸ μυθιστόρημα σὲ συνέχειες, σὲ περιοδικά ευρείας κατανάλωσης· ἀπὸ τὰ πιὸ γνωστὰ ἔργα του εἶναι τὸ Les Mystères de Paris (1842-1843) καὶ τὸ Le Juif errant (1844-1845). [59] Μοῦτσος. [60] Harriet Martineau (1802-1876): Ἀγγλίδα συγγραφέας μὲ φεμινιστικὲς ἀπόψεις· θεωρεῖται ἡ πρώτη γυναίκα κοινωνιολόγος·ἔγραψε τό Illustrations of Political Economy (1834). [61] Ascanio (1843), Le Comte de Monte-Cristo (1845-1846), Les Trois Mousquetaires (1844). [62] Frédéric Soulié (1800-1847): Γάλλος συγγραφέας ἐκλαϊκευτικῶν μυθιστορημάτων, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὸ Mémoires du diable (1837-1838).

Τίνι τρόπῳ γράφονται τὰ μυθιστορήματα

Σύνδεση