Αυτόπτης μάρτυρας ο Ουίλιαμ Χ. Μακνήλ

Ο καθηγητής Λαρς Μπέρεντζεν έστειλε στις 18 Ιανουαρίου 2015 την ακόλουθη απάντηση στο επίμαχο δημσοσίευμα, προς τον υπεύθυνο της στήλης επιστολών της εφημερίδας The Observer, Στήβεν Πρίτσαρντ, η οποία είχε την ίδια τύχη με εκείνες των προηγουμένων επιστημόνων. Αγαπητέ κ. Πρίτσαρντ, Στις 30 Νοεμβρίου πέρυσι, ο Observer δημοσίευσε άρθρο που αφορούσε τον ρόλο της Βρετανίας στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και αμέσως μετά από αυτήν. Το άρθρο (γραμμένο από τους Εντ Βoυλιάμι και Ελένα Σμιθ) δήλωνε σε περίοπτη θέση και με έμφαση ότι τα βρετανικά στρατεύματα στην Αθήνα άνοιξαν πυρ εναντίον των διαδηλωτών στην Πλατεία Συντάγματος στις 3 Δεκεμβρίου 1944. Με λύπη μου διάβασα τη δήλωση αυτή, η οποία δεν αληθεύει. Και αυτό το γνωρίζω διότι το 1978 δημοσίευσα άρθρο που αφορούσε τα γεγονότα της συγκεκριμένης ημέρας στην Αθήνα: Lars Bærentzen, “The Demonstration in Syntagma Square on Sunday the 3rd ofDecember, 1944” («Η διαδήλωση στην Πλατεία Συντάγματος την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου του 1944»), στο Scandinavian Studies in Modern Greek, no. 2, 1978, σ. 3-52. Θα σας στείλω φωτοτυπία του άρθρου μου. Δημοσιεύθηκε σε ακαδημαϊκή επιθεώρηση στη Δανία, η οποία σήμερα είναι αναμφίβολα δυσεύρετη. Η μελέτη μου βασίζεται σε μεγάλο αριθμό γραπτών πηγών, δημοσιευμένων αλλά και αδημοσίευτων, και σε συνεντεύξεις με αυτόπτες μάρτυρες. Χρησιμοποίησα επίσης τις φωτογραφίες που είχε τραβήξει ο Ντμίτρι Κέσελ για λογαριασμό του Life. Μετά τη δημοσίευση του άρθρου, μελέτησα τα αυθεντικά αρνητικά των φωτογραφιών αυτών (προσδιορίζοντας έτσι τη χρονική σειρά τους) και έκανα αρκετές συνεντεύξεις με τον ίδιο τον Κέσελ. Η δική του ανάμνηση των γεγονότων δεν ερχόταν σε αντίθεση με τα περιεχόμενα του άρθρου μου. Προφανώς, κάποια από τα γεγονότα που συνέβησαν στη διαδήλωση εκείνη την ημέρα στην Αθήνα μπορούν να αμφισβητηθούν ή επιδέχονται διαφορετικές ερμηνείες. Όμως κανένας αυτόπτης μάρτυρας δεν υποστήριξε ποτέ ότι τα βρετανικά στρατεύματα άνοιξαν πυρ εναντίον των διαδηλωτών, ούτε κάτι αντίστοιχο προέκυψε ποτέ από πρωτογενή πηγή. Κι απ’ όσο γνωρίζω, ούτε σε κάποια ιστορική μελέτη προβάλλεται ένας τέτοιος ισχυρισμός. Οι πυροβολισμοί προήλθαν από έλληνες αστυνομικούς, η δράση των οποίων είναι καλά τεκμηριωμένη. Ο αμερικανός ιστορικός Ουίλιαμ Χ. Μακνήλ, στο βιβλίο του The Greek Dilemma: War and Aftermath (Το ελληνικό δίλημμα: Πόλεμος και επακόλουθα, Λονδίνο 1947), περιγράφει ότι «ένας άνδρας ντυμένος με στρατιωτική στολή, όχι όμως με την γκρι της αστυνομίας» άρχισε να πυροβολεί και ενδεχομένως έδωσε το έναυσμα για να ξεκινήσουν και οι πυροβολισμοί από την αστυνομία. Η ταυτότητα του άνδρα αυτού δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί, αλλά σίγουρα δεν ήταν βρετανός στρατιώτης. Όταν αργότερα ρώτησα τον καθηγητή Μακνήλ για την πηγή αυτής της πληροφορίας, εκείνος απάντησε: «Τον είδα εγώ ο ίδιος». Με λυπεί το γεγονός ότι η εφημερίδα The Observer θεώρησε σωστό να δημοσιεύσει τον ισχυρισμό ότι οι βρετανοί στρατιώτες συμμετείχαν στους πυροβολισμούς εναντίον των ελλήνων διαδηλωτών στις 3 Δεκεμβρίου του 1944. Για τους παραπάνω λόγους θεωρώ πως είναι αναληθής και υπάρχει κίνδυνος να παραμορφώσει την ιστορική καταγραφή ενός γεγονότος σημαντικού τόσο για την ελληνική όσο και για τη βρετανική ιστορία. Με εκτίμηση,Λαρς Μπέρεντζεν

Αυτόπτης μάρτυρας ο Ουίλιαμ Χ. Μακνήλ

Σύνδεση