«Σχετικά με την εκτέλεση των αποφάσεων κατά της Ελλάδας ως προς το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ, εάν ανατρέξουμε στη σελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης, θα βρούμε ότι έχουν κατηγοριοποιηθεί και εκκρεμούν από το 2008 δύο groups υποθέσεων. Το ένα (Group Vasilakis)[1] αφορά σε αποζημιώσεις που επιδικάσθηκαν από πολιτικά δικαστήρια για δυσφήμιση ή εξύβριση κυρίως μέσω του Τύπου. Το δεύτερο, Group Katrami όπως έχει ονομαστεί, αφορά σε ποινικές καταδίκες που επιβλήθηκαν για δυσφήμιση, συκοφαντική δυσφήμιση ή εξύβριση.»
(Ιωσήφ Τσαλαγανίδης, Πρόεδρος Αρείου Πάγου, 17.1.2020)
Στο κλείσιμο της πρόσφατης εκδήλωσης του Κύκλου Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση (17.1.2020), με θέμα «Η εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως θεμελιώδης προϋπόθεση σεβασμού της ΕΣΔΑ», ζήτησε τον λόγο για μια παρέμβαση ο διευθυντής της Athens Review of Books και διατύπωσε εν τάχει τις παρακάτω προτάσεις, με κάποιες παραλείψεις αφού παρέδωσε το κείμενο γραπτώς στους ομιλητές. Τότε ζήτησε τον λόγο για να του απαντήσει εκτάκτως ο υφυπουργός Δικαιοσύνης (και πρώην αντιπρόεδρος του ΑΠ, που διετέλεσε και επικεφαλής της Εθνικής Σχολής Δικαστών) κ. Δημήτριος Κράνης: «Η παρέμβαση αποφασίστηκε τελευταία στιγμή για να πω δύο λόγια. Η παρέμβαση του κ. Βασιλάκη βεβαίως, σε προσωπικό επίπεδο, μπορεί να έχει τα δίκια της, πιστεύω όμως ότι οι έλληνες δικαστές στην πλειοψηφία τους προσπαθούν να εκδίδουν σωστές αποφάσεις. Βεβαίως ανθρώπινο είναι να υπάρχουν λάθη. Όμως, να γενικεύουμε σε επίπεδο ότι είναι κατεξοχήν λανθασμένες, και αυτός ο οποίος εκδίδει λανθασμένες ή άδικες αποφάσεις προάγεται, πιστεύω ότι αδικεί στην ολότητά του το σύνολο του δικαστικού σώματος». Την απάντηση του υφυπουργού θα σχολιάσουμε στο επόμενο τεύχος.
Ακολουθεί η παρέμβαση του Μ. Βασιλάκη. Εκτενή αποσπάσματα των ομιλιών των προέδρων του Αρείου Πάγου κ. Ιωσήφ Τσαλαγανίδη και του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους κ. Ιωάννη-Κωνσταντίνου Χαλκιά δημοσιεύονται στις σελίδες 42-46.
Ζητώ τον λόγο για να επισημάνω, με τηλεγραφικό τρόπο, μερικά ζητήματα, η αντιμετώπιση των οποίων θα βελτίωνε δραστικά, νομίζω, την εκτός ελέγχου κατάσταση στην παραβίαση της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και άρθρων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) από το ελληνικό δικαστικό σύστημα.
Αλλά πριν καν συστηθώ, θέλω να ρωτήσω αν γνωρίζετε –ίσως γνωρίζει ο Πρόεδρος του ΕΔΔΑ– αν υπάρχει στην Ουγγαρία ή την Πολωνία, τις οποίες ορθώς επέκριναν ορισμένοι ομιλητές, περίπτωση δέσμευσης των λογαριασμών ενός περιοδικού ή μιας εφημερίδας (όπως συμβαίνει με την Athens Review of Books) επί 2,5 χρόνια. Όσο κι αν έψαξα δεν βρήκα ανάλογη περίπτωση ούτε στην Ουγγαρία ούτε στην Πολωνία.
Λοιπόν, έχετε μπροστά σας τον μεγαλύτερο κακούργο της χώρας: ονομάζομαι Μανώλης Βασιλάκης και διευθύνω την Εγκληματική Οργάνωση «The Athens Review of Books», την οποία ανεπιτυχώς προσπαθεί να εξαρθρώσει με μανία το ελληνικό δικαστικό σύστημα. Έχετε μπροστά σας τον κακούργο που δικαιώθηκε δυο φορές, το 2007 και 2008, από το ΕΔΔΑ, στο οποίο χρειάστηκε να προσφύγω και τρίτη φορά το 2017. Νομίζω ότι κατέχω το παγκόσμιο ρεκόρ. Και θέλω να δηλώσω ενώπιόν σας ότι αν δεν υπήρχε το ΕΔΔΑ δεν θα ήμουν εδώ, όρθιος, να σας μιλάω: είμαι ευγνώμων που υπάρχει.
Ο τίτλος της εκδήλωσης («Η εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως θεμελιώδης προϋπόθεση σεβασμού της ΕΣΔΑ») και μόνο θέτει την ουσία του ζητήματος για το οποίο έχω αφιερώσει τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής μου. Όταν τούτο συμβεί, αυτό θα συνιστά πράγματι «κανονικότητα». Το ερώτημα είναι πώς εξασφαλίζεται αυτό, πρακτικά και αποτελεσματικά.
Θα σας μιλήσω από την πλευρά του θύματος, διατυπώνοντας κάποια πρακτικά μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν για την ένταξη της χώρας στον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό. Όσα επισημαίνω και όσες λύσεις προτείνω τις έχουμε διατυπώσει με τη βοήθεια κορυφαίων νομικών, συνεργατών της Athens Review of Books, ως διατάξεις μαζί με την αιτιολογική τους έκθεση, οι οποίες είναι στη διάθεσή σας.
Εκείνο που δεν είναι γνωστό και δεν έχει προσεχθεί, νομίζω, είναι η άθλια συμπεριφορά του ελληνικού κράτους μετά τη δικαίωση κάποιου από το ΕΔΔΑ. Αυτή η συμπεριφορά αποτελεί τον ορισμό του Κράτους Αδίκου, διότι:
1.
Το ελληνικό κράτος εγγυάται την προσπόριση αθέμιτου περιουσιακού οφέλους από την εργαλειακή χρήση των θεσμών του προς ίδιον συμφέρον. Εν προκειμένω, όποιος ασκήσει αγωγή για χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη από δημοσίευμα με βάση τον νόμο περί αστικής ευθύνης του τύπου και δικαιωθεί στα ελληνικά δικαστήρια, του επιδικάζεται αστική αποζημίωση και την εισπράττει. Όταν ακυρωθεί από οριστική απόφαση του ΕΔΔΑ, ο αδικοπραγών ενάγων δεν υποχρεούται να επιστρέψει την αποζημίωση που εισέπραξε ως αχρεωστήτως καταβληθείσα. Δηλαδή επιβραβεύεται και ενθαρρύνεται ο αδικοπραγών, κατά παραβίαση των διατάξεων της διεθνούς έννομης τάξης, και ειδικότερα της ΕΣΔΑ, στο μέτρο που η τελική δικαίωση του εναγομένου δεν συνεπάγεται αυτομάτως και την επιστροφή της χρηματικής ικανοποίησης εκ μέρους του ενάγοντος, αλλά σε βλάβη των ελλήνων φορολογουμένων πολιτών. Δεν έχει υπάρξει ούτε μία περίπτωση «αναγωγής», δηλαδή διεκδίκησης από το Δημόσιο του ποσού που κατέβαλε για αποζημίωση του αδικηθέντος ιδιώτη. Συνεπώς, μια διάταξη περί δήμευσης του περιουσιακού οφέλους θα απέτρεπε όσους στρέφονται κατά ενός εντύπου, επιδιώκοντας αθέμιτο πλουτισμό ή/και οικονομικό εκβιασμό του εντύπου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα διασφαλιζόταν εμπράκτως ότι δεν θα υπονομεύεται η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα από τέτοιου είδους πρακτικές.
2.
Αλλά σαν να μην έφθανε αυτό, το ελληνικό κράτος είχε μεν τροποποιήσει, από το 2010 νομίζω, τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ΚΠοινΔ) και τον Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (ΚΔιοικΔ), αλλά όχι τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ), με αποτέλεσμα να συνεχίζει να στερεί από τους δικαιωθέντες στο ΕΔΔΑ σε πολιτικές δίκες το δικαίωμα αναψηλάφησης της δίκης. Εγώ, λόγου χάρη, θα παραμένω εσαεί καταδικασμένος για τον Άρειο Πάγο και ας δικαιώθηκα από το ΕΔΔΑ. Μετά την καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ πρέπει να δίνεται, σε όλους χωρίς εξαιρέσεις, η δυνατότητα επανάληψης της δίκης ενώπιον του δικαστηρίου που εξέδωσε την δικαστική απόφαση, εφόσον αυτή η απόφαση κρίθηκε από το ΕΔΔΑ ότι εκδόθηκε κατά παραβίαση δικαιώματος που αφορά είτε τον δίκαιο χαρακτήρα της διαδικασίας που τηρήθηκε (άρθρο 6 ΕΣΔΑ), είτε διάταξης ουσιαστικού δικαίου της ΕΣΔΑ.
Γιατί όμως αρνούνταν να παράσχουν αυτή η δυνατότητα από τον ΚΠολΔ; Για λόγους εθνικούς, όπως μου «εξήγησαν» εμπιστευτικά. «Υπάρχει το γνωστό ευαίσθητο θέμα, ξέρετε… εκείνο το σωματείο στην Ξάνθη». Αλλά και όταν αναγκάζονται να προσαρμοστούν, θέτουν την ασφυκτική προθεσμία των 90 ημερών η οποία καθιστά ανέφικτη την προσφυγή, αφού σε αυτό το διάστημα δεν είναι δυνατόν καν να μεταφραστεί επισήμως η απόφαση του ΕΔΔΑ.
3.
Υπάρχει πνεύμα «Εθνικής Αντίστασης» στις αποφάσεις του ΕΔΔΑ, που είναι καταγεγραμμένο και ποσοτικά με 900 και πλέον καταδικαστικές για την Ελλάδα αποφάσεις από το Δικαστήριο του Στρασβούργου. Εξ όσων γνωρίζω, για την ίδια αιτία δεν έχει καταδικαστεί περισσότερες από μία φορές ένα κράτος δικαίου, όπως λ.χ. η Βρετανία ή η Γερμανία κ.ο.κ. Στην Ελλάδα, όσες καταδίκες και αν έχει υποστεί η χώρα για ένα θέμα, π.χ. για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων στην ελευθερία του λόγου και του τύπου (άρθρο 10 ΕΣΔΑ), αυτές οι καταδίκες δεν είχαν καμία συνέπεια στην αλλαγή της στάσης των ελλήνων δικαστών: συνεχίζουν να αγνοούν τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ, χωρίς να υφίστανται καμιά συνέπεια. Αλλά ούτε και η σχετική νομοθεσία έχει αλλάξει, παρά τις σχεδόν 1000 καταδίκες, ώστε να πάψει να αποτελεί πηγή παραγωγής άδικων αποφάσεων στο μέλλον.
4.
Οι αποφάσεις του ΕΔΔΑ μπορεί και πρέπει να αποτελέσουν εργαλείο αναβάθμισης της ποιότητας απονομής δικαιοσύνης στην Ελλάδα. Θα έπρεπε μόνοι μας να τις χρησιμοποιούμε ως κριτήριο. Αλλά αφού δεν φιλοτιμούμαστε, πρέπει νομοθετικά να καταστεί υποχρεωτική η εναρμόνιση και συμμόρφωση σε αυτές, αφενός με αλλαγή της εθνικής νομοθεσίας, όπου διαπιστώνεται μέσω των αποφάσεων του ΕΔΔΑ ότι πάσχει, αφετέρου για την αξιολόγηση και τον έλεγχο των «αντιστασιακών» ή ανεπαρκών δικαστών.
5.
Ώσπου να λυθεί συνταγματικά το ζήτημα, είναι αναγκαία μια διάταξη (θα την βρείτε στους φακέλους που θα σας δώσω), η οποία θα προβλέπει ότι «Όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αποφαίνεται, με οριστική του απόφαση, ότι η Ελλάδα έχει παραβιάσει δικαίωμα που αφορά τον δίκαιο χαρακτήρα της διαδικασίας που τηρήθηκε ή διάταξη ουσιαστικού δικαίου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου λόγω ευθείας σύγκρουσης μεταξύ της σχετικής ελληνικής νομοθετικής διάταξης και της ΕΣΔΑ, η σχετική ελληνική νομοθετική διάταξη ακυρώνεται και απαλείφεται έναντι όλων, με διαπιστωτική πράξη του Υπουργού Δικαιοσύνης εκδιδόμενη εντός εξήντα ημερών από τη δημοσίευση της οριστικής απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.»
6.
Οι αποφάσεις του ΕΔΔΑ δεν αναρτώνται στην ιστοσελίδα του Αρείου Πάγου, ούτε σημειώνεται στις αποφάσεις του εθνικού ανωτάτου δικαστηρίου για τις οποίες καταδικάστηκε η Ελλάδα στο Στρασβούργο η σχετική πληροφορία, ότι δηλαδή αυτές οδήγησαν σε καταδίκες της χώρας, με αποτέλεσμα αυτές οι παράνομες εντέλει αποφάσεις να εξακολουθούν να αποτελούν εθνική νομολογία, να παραπλανούν δικαστικούς και δικηγόρους και να διασύρουν εσαεί τους ανθρώπους που τις υπέστησαν, παραβιάζοντας ες αεί τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Οι αποφάσεις του ΕΔΔΑ δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ), αλλά περιέργως, όχι στις ιστοσελίδες του ΑΠ ή του Εφετείου ώστε να συσχετίζονται με τις άδικες αποφάσεις, οι οποίες παραμένουν εκεί σαν να μην είχαν υπάρξει οι καταδίκες στο Στρασβούργο.
7.
Σε όσες τέτοιες προδήλως ασύμβατες με την νομολογία του ΕΔΔΑ άδικες αποφάσεις και αν συμπράξει ένας δικαστής, αυτός γνωρίζει ότι δεν πρόκειται να ελεγχθεί ‒ τουναντίον, προάγεται κανονικά. Για παράδειγμα, βλέπουμε δικαστές, οι αποφάσεις των οποίων κατ’ εξακολούθησιν οδήγησαν σε καταδίκη της Ελλάδας στο ΕΔΔΑ, να προάγονται διαδοχικά έως και την θέση του αντιπροέδρου του ΑΠ. Θα έλεγε κανείς ότι τέτοιες άδικες αποφάσεις, που παραβιάζουν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όχι μόνο δεν αποτελούν πρόσκομμα, αντιθέτως αποτελούν προσόν για την προαγωγή τους.
Ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου μίλησε για την επονείδιστη απόφαση στην υπόθεση της Μανωλάδας. Κατά τη γνώμη μου, μείζον πρόβλημα είναι ότι οι εφέτες Πατρών που εξέδωσαν αυτή την απόφαση, για την οποία καταδικάστηκε η Ελλάδα δεν είχαν καμιά συνέπεια, δεν ελέγχθηκαν. Η Athens Review of Books έχει καταγράψει τα ονόματα δικαστών που συνέπραξαν κατά συρροήν και κατ’ εξακολούθηση σε δεκάδες αποφάσεις που κρίθηκαν άδικες από το ΕΔΔΑ και τις αντίστοιχες προαγωγές τους: Σε όσο περισσότερες καταδίκες της Ελλάδας συνέπραξαν, τόσο περισσότερες προαγωγές επέτυχαν.
8.
Η παραβίαση του άρθρου 10 ΕΣΔΑ περί ελευθερίας της έκφρασης και του τύπου ή του άρθρου 6 ΕΣΔΑ περί δίκαιης δίκης κατάντησαν προσόντα υπηρεσιακής εξέλιξης. Ζητήματα λυμένα ήδη από το 1976 με την διάσημη απόφαση του ΕΔΔΑ Handyside v. UK για την ελευθερία του τύπου δεν έχουν καμιά σημασία για τους έλληνες δικαστές. Η εν λόγω απόφαση και η μακρά νομολογία του ΕΔΔΑ που ακολούθησε αγνοούνται συστηματικά και ανατρέπονται με την αντίθετη στην ΕΣΔΑ και παράλογη «στάθμιση» του υποκειμενικού «αναγκαίου μέτρου». Oι περισσότεροι έλληνες δικαστές δεν αντιλαμβάνονται ότι η ελευθερία του λόγου δεν είναι ένα από τα πολλά ανθρώπινα δικαιώματα: είναι το θεμελιωδέστερο ανθρώπινο δικαίωμα και, ουσιαστικά, η προϋπόθεση για την πραγματική κατοχύρωση όλων των υπολοίπων.
Συμπέρασμα: Προτείνω, μετά την έκδοση κάθε καταδικαστικής για τη χώρα μας απόφασης από το ΕΔΔΑ, οι συγκεκριμένοι δικαστές όλων των βαθμών που εξέδωσαν διαδοχικά τις τρεις λανθασμένες ή «αντιστασιακές» αποφάσεις να υπογράφουν ότι έλαβαν γνώση της απόφασης του Δικαστηρίου του Στρασβούργου, να καταχωρείται αυτό στον υπηρεσιακό φάκελό τους, και σε κάθε περίπτωση να ελέγχονται ανάλογα με τον βαθμό των ατοπημάτων και τον αριθμό των αποφάσεων στις οποίες συνέπραξαν και οι οποίες οδήγησαν σε καταδίκες της Ελλάδας. Για να το πω κομψά, οι αποφάσεις του ΕΔΔΑ μπορούν να αποτελέσουν αμάχητο τεκμήριο αξιολόγησης της επάρκειας και της ευθυκρισίας των ημετέρων δικαστών. Ίσως βέβαια αυτό να ακούγεται υπερβολική πολυτέλεια για τη χώρα στην οποία εξακολουθεί να δικάζει η κυρία που πίστευε πως ο Σώρρας είχε 2,8 τρισεκατομμύρια από πώληση της τεχνολογίας του θεού Απόλλωνα στη NASA.
