Ο Αχμέτ Αλτάν (γενν. 1950), γιoς του πολύ γνωστού δημοσιογράφου για τους αγώνες του για την δημοκρατία Τσετήν Αλτάν (1927-2015), σπούδασε οικονομία αλλά εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε διάφορες εφημερίδες. Τα τελευταία χρόνια ήταν αρχισυντάκτης της εφημερίδας Taraf, η οποία αντιπολιτεύτηκε το καθεστώς του Τ. Ερντογάν και το στρατιωτικό παρακράτος. Είναι γνωστός και από τα δώδεκα μυθιστορήματά του. Στα ελληνικά κυκλοφορούν[1] από τις εκδόσεις Ψυχογιός τα βιβλία του Ατέλειωτη νύχτα (2015) και Το τελευταίο παιχνίδι (2014).
Πολιτικά προέρχεται από την αριστερή παράδοση και σήμερα συγκαταλέγεται στις «δημοκρατικές» δυνάμεις της χώρας. Στην δεκαετία του 2000 υποστήριξε την φιλελεύθερη πολιτική του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) κατά των πιέσεων των στρατιωτικών και των κεμαλιστών, αλλά μετά το 2010 αντιπολιτεύτηκε την εξουσία του Ερντογάν όταν ο τελευταίος επέλεξε μια αυταρχική διακυβέρνηση. Οι πολιτικές και δικαστικές του περιπέτειες στην χώρα του τον κατέστησαν σύμβολο των αγώνων για την ελευθερία. Είναι όμως μισητός στους κεμαλιστές, στους στρατιωτικούς και στον Τ. Ερντογάν.
Ο Αχμέτ Αλτάν συνελήφθη το Σεπτέμβριο του 2016 και κρατήθηκε στην φυλακή 1.138 μέρες μέχρι την προσωρινή αποφυλάκισή του. Η κατηγορία ήταν ότι σε μια τηλεοπτική εκπομπή, μαζί με την δημοσιογράφο Ναζλή Ιλιτσάκ, μίλησε για ένα πιθανό πραξικόπημα. Καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη με το σκεπτικό ότι «για να ξέρει για το πραξικόπημα θα πρέπει να βοήθησε συνειδητά την τρομοκρατική οργάνωση για απόπειρα πραξικοπήματος». Σε αυτήν την κατηγορία υπάγονται αυτοί που δεν είναι μέλη της «οργάνωσης», αλλά που μόνο βοηθούν.
Το Ανώτατο Δικαστήριο έκανε δεκτή την αναίρεση του Αλτάν και η νέα απόφαση του Εφετείου αντί των ισοβίων του επέβαλε ποινή κάθειρξης δέκα ετών. Με αυτή την απόφαση κατέστη εφικτή η αποφυλάκισή του με περιοριστικούς όρους στις 5 Νοεμβρίου 2019. (Ο αδελφός του Αχμέτ, Μεχμέτ Αλτάν, ο οποίος αντιμετωπίζει αντίστοιχα προβλήματα αθωώθηκε σε αυτή τη δίκη). Ο Αχμέτ Αλτάν, όταν αποφυλακίστηκε, δήλωσε: «Δεν μπορώ να χαρώ επειδή υπάρχουν μέσα τόσοι αθώοι. Σε αυτές τις συνθήκες είναι προτιμότερο να ξεπροβοδίζεις αυτούς που βγαίνουν».
Ο εισαγγελέας άσκησε έφεση και ο Αχμέτ Αλτάν κρατείται ξανά στην φυλακή από τις 12 Νοεμβρίου, δηλαδή μετά από οκτώ μέρες ελεύθερης ζωής.
Ο Αχμέτ Αλτάν βραβεύτηκε επανειλημμένα για τους αγώνες του για την δημοκρατία και την ελευθερία στην Τουρκία και διεθνώς. Το 2019 έλαβε το γαλλικό Βραβείο Αντρέ Μαλρώ για το βιβλίο του Δεν θα δω πλέον τον κόσμο (2019). Η επιτροπή που του απένειμε την διάκριση επισήμανε ότι Αχμέτ Αλτάν «δίνει μαθήματα ελευθερίας» με αυτά που γράφει στο κελί της φυλακής του. Στις 25 Νοεμβρίου διακρίθηκε με το βραβείο λογοτεχνίας Αδελφών Σολ της Βαυαρίας, το οποίο φέρει το όνομα των Χανς και Σόφι Σολ που εκτελέστηκαν από τους Ναζί για τον αντικαθεστωτικό τους αγώνα. Το βραβείο απονέμεται σε άτομα που διακρίθηκαν για το ήθος και το θάρρος τους.
Στο άρθρο του Ηρακλή Μήλλα «Πολιτικές δίκες στην Τουρκία» (ARB, τεύχος 89, Νοέμβριος 2017), περιλαμβάνονταν εκτενή αποσπάσματα από τις δύο απολογίες του Αχμέτ Αλτάν Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο του 2017:
Απολογούμενος ο ακατάβλητος αυτός αγωνιστής της ελευθερίας παρατήρησε ότι διατυπώνει «ένα κατηγορώ κατά των θέσεων του εισαγγελέα και όχι μια απολογία». Ανάμεσα σε άλλα τόνισε ότι:
«Στη ζωή μου έχω δικαστεί σχεδόν 300 φορές για αυτά που έγραψα. Ποτέ δεν πήρα εντολές για να γράψω. Μπορείτε να με καταδικάσετε, αλλά δεν σας επιτρέπω να λέτε ότι γράφω ακολουθώντας εντολές… Αν ο εισαγγελέας θέλει να βρει κείμενα που υποστηρίζουν την τρομοκρατική οργάνωση, ας ψάξει μέσα στο κόμμα ΑΚΠ. … Γιατί δεν συλλαμβάνουν εκείνους; … Αυτός ο εισαγγελέας της δίκης μου έχει βιάσει σε τέτοιο βαθμό τη Δικαιοσύνη που το κατηγορητήριο έχει γίνει ένα πορνό της Δικαιοσύνης».
«Τον λυπάμαι τον εισαγγελέα. Του έχουν δώσει την εντολή να φυλακίσει τους δημοσιογράφους και αυτός προσπαθεί κάτι πολύ δύσκολο, θέλει να μας εμπλέξει στο πραξικόπημα. … Λέει ότι με τις ειδήσεις μας στην εφημερίδα μας υποστηρίξαμε την ανάπτυξη των πραξικοπηματιών. … Ότι δήθεν ξέραμε ότι θα γίνει αυτό το κίνημα και άρα είμαστε και εμείς τρομοκράτες! … Λέει ότι δίναμε “υποσυνείδητα μηνύματα” στις εκπομπές της τηλεόρασης». (Τα υποσυνείδητα μηνύματα –sübliminal mesaj στα τουρκικά– έγιναν ανέκδοτο στην Τουρκία και μετά η καταγγελία αυτή εξαλείφθηκε από το κατηγορητήριο).
«Υποστηρίζω ‒συνέχισε‒ την άποψη ότι η σημερινή εξουσία του AKP μοιάζει πολύ με τους Νεότουρκους που ήταν καταπιεστικοί, ανίκανοι και κατέστρεψαν τη χώρα… Παρανομεί ο Ερντογάν και δικάζομαι εγώ… Θέλετε να με φυλακίσετε επειδή αντιπολιτεύομαι τον Ερντογάν. Δίνετε το μήνυμα: αν κριτικάρεις τον Ερντογάν πας φυλακή… Και ο παραβάτης υποδύεται τον εισαγγελέα. … Σήμερα υπάρχουν περισσότεροι από 160 δημοσιογράφοι στις φυλακές· αυτοί είναι αριστεροί, Κούρδοι, φιλελεύθεροι, Κεμαλιστές, συντηρητικοί κ.ά. … Σε καμιά δημοκρατική χώρα δεν γίνονται τέτοια πράγματα.
» Πάντα είπα την αλήθεια, δεν θα αλλάξω τώρα… Δεν σας φοβάμαι, δεν θα πετάξω στα σκουπίδια τα χρόνια που έζησα για τα λίγα χρόνια που μου απομένουν. … Δεν έχω εμπιστοσύνη σε αυτήν την Δικαιοσύνη η οποία χαρακτηρίζεται από κατηγορητήρια που είναι γεμάτα με ψέματα. Δεν περιμένω τίποτα από σας. Η απόφαση που θα εκδώσετε δεν με αφορά. Όπως λέει ο Τζων Φώουλς σε ένα μυθιστόρημά του, οι δικαστές όλου του κόσμου δικάζονται με τις αποφάσεις που εκδίδουν. … Αποφασίστε και βγάλτε ό,τι απόφαση θέλετε, όπως θέλετε να σας θυμούνται. Επειδή τελικά η απόφαση θα αφορά εσάς τους ίδιους».
Στην δεύτερη απολογία του, στις 18 Σεπτεμβρίου 2017, ο Αχμέτ Αλτάν υποστήριξε ότι αυτό που διακρίνει τις ένοπλες συμμορίες από τα κράτη είναι οι δικαστές. «Οι πολίτες δεν θα πρέπει να έχουν την παραμικρή υποψία για την ακεραιότητά σας. … Οι δικαστές που ψεύδονται αναιρούν τον εαυτό τους και το κράτος. … Και τότε εμείς θα παύσουμε να είμαστε κατηγορούμενοι, θα είμαστε όμηροι μιας ένοπλης συμμορίας».
Τελείωσε την απολογία του λέγοντας στους δικαστές ότι αν συνεχίσουν να παρανομούν «η Τουρκία θα μετατραπεί σε μια ζούγκλα ληστών και τραμπούκων όπου οι ένοχοι θα δικάζουν τους αθώους. Τώρα θα πρέπει να αποφασίσετε τι θέλετε να είσαστε: έντιμοι δικαστές ή ένοχοι, … Θα γελοιοποιηθείτε, θα νομίζετε ότι μας δικάζετε αλλά στην πραγματικότητα θα δικάζετε τον εαυτό σας. Περιμένω την απόφασή σας. Είμαι ένας ηλικιωμένος συγγραφέας με μεγαλύτερη πείρα από σας. Σας συμβουλεύω να σώσετε τον εαυτό σας και το κράτος σας».
Η ARB θα επανέλθει.
[1] Το 2000 είχε κυκλοφορήσει και το μυθιστόρημα Του έρωτα και της αμαρτίας (εξαντλημένο) από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη.
