Μια αγωγή του πρώην υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά έφερε την «Athens Review of Books» στα ακραία όρια της ύπαρξής της. Μια επιστολή αναγνώστη είχε αποκαλύψει το φανατικό κομμουνιστικό του παρελθόν.
Του Έκεχαρντ Κραφτ (Ekkehard Kraft)
Δεν είναι καθημερινό φαινόμενο ένα κείμενο διαμαρτυρίας σε μορφή ανοιχτής επιστολής προς την ηγεσία της ΕΕ για υποστήριξη ενός απειλούμενου ελληνικού περιοδικού να υπογράφεται σε σύντομο χρονικό διάστημα από περισσότερες από 250 προσωπικότητες του πολιτισμού και της επιστήμης, ανάμεσα στις οποίες είναι ο Μάριο Βάργκας Λιόσα, ο Τζ.Μ. Κουτσύ και ο Ίαν Μακ Γιούαν. Το βαλλόμενο περιοδικό είναι το Athens Review of Books (ARB) που από την ίδρυσή του το 2009, χάρη στο επίπεδό του, που δεν συγκρίνεται με κανένα άλλο στον ελληνικό τύπο, έχει κατακτήσει το δικαίωμα να θεωρείται το ελληνικό αντίστοιχο του New York Review of Books με το οποίο και συνεργάζεται.
Εξωραϊσμένο παρελθόν
Το 2010 δημοσιεύτηκε μια επιστολή αναγνώστη, στην οποία ο καθηγητής πολιτικής επιστήμης Νίκος Κοτζιάς, πρώην ηγετικό στέλεχος του Κομουνιστικού Κόμματος (ΚΚΕ), χαρακτηριζόταν φανατικός και αμείλικτος κομμουνιστής της γενιάς του, πραγματικός γκαουλάιτερ του σταλινισμού. Ο Κοτζιάς κατέθεσε αγωγή ενάντια στην ARB για δυσφήμιση και ζήτησε να αποζημιωθεί με 250.000 ευρώ.
Τα πράγματα έγιναν επικίνδυνα για το περιοδικό όταν ο Κοτζιάς, το 2015, έγινε υπουργός Εξωτερικών στη νέα κυβέρνηση του Τσίπρα. Ήταν η περίοδος που προσπαθούσε εντατικά να εξωραΐσει το παρελθόν του. Έτσι, σε μια συνέντευξή του στο Spiegel υποστήριξε πως τότε είχε γράψει ανοησίες με εντολή του Κόμματος. Είχε γράψει μάλιστα υπερβολικές βλακείες, όταν σε ένα προπαγανδιστικό βιβλίο που κυκλοφόρησε το 1981 με τίτλο «Η Πολωνία και εμείς», αποκάλεσε τον Τσέσλαβ Μίλος, τον νομπελίστα του 1980, «κάποιον άγνωστο πολιτικό πρόσφυγα». Ωστόσο, ο λίβελλος αυτός ενάντια στην πολωνική «Αλληλεγγύη» ήταν κάθε άλλο παρά αθώος. Ως μέλος της Κεντρικής Επιτροπής υπεύθυνο για την προπαγάνδα, ο Κοτζιάς ήξερε ακριβώς τι έκανε.
Κι όμως: Ένα δικαστήριο στην Αθήνα τού επιδίκασε αποζημίωση ύψους 22.000 ευρώ. Η ARB κατέθεσε αναίρεση στο Ανώτατο Δικαστήριο, τον Άρειο Πάγο, εναντίον αυτής της απόφασης. Η Εισηγήτρια αρεοπαγίτης, επικαλούμενη τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, πρότεινε την ακύρωση της απόφασης του προηγούμενου δικαστηρίου. Ο Άρειος Πάγος, παρ’ όλα αυτά, επιβεβαίωσε τον Ιούλιο του 2017, την απόφαση του Εφετείου και υιοθέτησε απαράλλακτη την –άθελά της κωμική– αιτιολόγηση. Σε αυτήν βεβαιωνόταν ότι ο γεννηθείς το 1950 Κοτζιάς, αν και ανήκε στα ιδρυτικά στελέχη του ΚΚΕ (που ιδρύθηκε το 1918), δεν υπήρξε ποτέ θαυμαστής και υποστηρικτής των ολοκληρωτικών [κομμουνιστικών] καθεστώτων.
Οικονομικός στραγγαλισμός
Σύντομα μετά την απόφαση, με ενέργειες του Κοτζιά, δεσμεύτηκαν όλοι οι λογαριασμοί του ζεύγους των εκδοτών, καθώς και της κόρης τους. Η απόφαση είχε ληφθεί ομόφωνα, είχε συμφωνήσει και η Εισηγήτρια, χωρίς όμως να αιτιολογήσει την αλλαγή της γνώμης της. Η εξήγηση ήρθε με μερικές εβδομάδες καθυστέρηση, όταν η ίδια και δύο ακόμα μετέχοντες στη διαδικασία αρεοπαγίτες τοποθετήθηκαν στις θέσεις των αντιπροέδρων και του προέδρου του Αρείου Πάγου αντίστοιχα.
Η ARB κινήθηκε δικαστικά εναντίον όλων των εμπλεκομένων δικαστών για κακοδικία ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου για τέτοιες υποθέσεις. Ο Κοτζιάς, σε μια τηλεοπτική του συνέντευξη μετά την παραίτησή του, τον Οκτώβριο 2018, αναφέρθηκε στο ότι είχε θητεύσει στον σταλινισμό στα νιάτα του, ομολογία την οποία η ARB χρησιμοποίησε ως αφορμή για να ζητήσει τώρα την αναψηλάφηση της δίκης, μιας και ο Κοτζιάς, με αυτόν τον τρόπο, διαψεύδει ο ίδιος τον εαυτό του. Πάνω απ’ όλα όμως αναμένεται η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο οποίο προσέφυγε [η ARB] το 2017. Ας ελπίσουμε πως μέχρι τότε το περιοδικό δεν θα στραγγαλιστεί οικονομικά.
Neue Zürcher Zeitung, 8.3.2019
https://www.nzz.ch/feuilleton/athens-review-of-books-wird-bedraengt-von-nikos-kotzias-ld.1463802
