Η Ρέα Ντάλβεν για τον Καπετανάκη

Αγαπητέ κύριε Βασιλάκη, στο εξαιρετικό αφιέρωμα του περιοδικού σας (τχ. 95, Μάιος 2018) για τον Δημήτριο Καπετανάκη επιτρέψτε μου να προσθέσω για βιβλιογραφικούς λόγους, μια βιβλιοκριτική που δημοσίευσε η Rae Dalven (Ρέα Ντάλβεν) στo περιοδικό Saturday Review of Literature, τχ. 17 (Σεπτ. 1949), σ. 29, για το βιβλίο του Δ. Καπετανάκη The Shores of Darkness. Στις τριακόσιες λέξεις που το περιοδικό επέβαλε για όλες τις βιβλιοκριτικές του, η Ντάλβεν δίνει μια συνοπτική περιγραφή του βιβλίου. Το βιβλίο ως γνωστό το επιμελήθηκε ο Τζον Λίμαν (John Lehmann) και είναι μεταθανάτια έκδοση, αποτελείται από 11 δοκίμια για τον Γκίκα, τον Ρεμπό, τον Στέφαν Γκεόργκε, τον Προυστ, τον Ντοστογιέφσκι και τον Τόμας Γκρέυ. Περιλαμβάνει επίσης μεταφράσεις του Καπετανάκη και ποιήματά του γραμμένα αγγλικά. Η Ντάλβεν για να γράψει την κριτική της μεταχειρίζεται την έκδοση του βιβλίου που κυκλοφόρησε στην Αμερική.[1] Η Ντάλβεν μένει κυρίως εντυπωσιασμένη με τη χρήση της αγγλικής γλώσσας από τον Καπετανάκη. Αναφέρει ότι ο Καπετανάκης έφτασε στο Λονδίνο το 1939 και κατάφερε να μεταχειρίζεται την αγγλική σαν να ήταν μητρική του γλώσσα. Δίνει ένα μικρό βιογραφικό του Καπετανάκη, ότι ήταν Έλληνας ποιητής και μεταφραστής και ότι πέθανε στην ηλικία των 32 ετών το 1944. Κλείνει το άρθρο της γράφοντας ότι με τον θάνατό του η Ελλάδα και η Αγγλία έχασαν έναν ποιητή. Η ΄Ηντιθ Σίτγουελ (Edith Sitwell), σε δοκίμιό της που περιλαμβάνεται στον τόμο The Shores of Darkness, συγκρίνει τη χρήση της γλώσσας του Καπετανάκη με εκείνη του Τζόζεφ Κόνραντ (Joseph Conrad), που και εκείνου τα αγγλικά δεν ήταν η μητρική του γλώσσα, σημειώνοντας ότι και οι δυο έκαναν χρήση της αγγλικής γλώσσας σαν να ήταν γεννημένοι Άγγλοι και κυριάρχησαν στη γλώσσα μεταχειριζόμενοι όλες τις αποχρώσεις της. (Και τώρα που γράφω μου ήρθε στο νου ότι ο τίτλος ενός από τα πιο γνωστά βιβλία του Κόνραντ είναι Heart of Darkness). Η Ρέα Ντάλβεν, περιθωριοποιημένη και παραγνωρισμένη από τις νεοελληνικές σπουδές (ακόμη δεν έχουμε ξεκαθαρίσει πώς πρέπει να προφέρουμε το όνομά της, Ρέα, Ρεή, Ρέη ή Ραέ;), γεννήθηκε στην Πρέβεζα σαν Ραχήλ Δαλιάνη το 1904 σε εβραϊκή ρωμανιότικη οικογένεια. Στα έξι της χρόνια μετανάστευσε με τους γονείς της στην Αμερική και στο Έλλις Άιλαντ (Ellis Island) μετονομάστηκε σε Rea Dalven. Σπούδασε στο Χάντερ Κόλλετζ (Hunter College), έκανε το μάστερ της στο Γέιλ (Yale), πήρε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (New York University), δίδαξε αγγλικά και νέα ελληνικά σε πολλά αμερικανικά πανεπιστήμια και πέθανε στη Νέα Υόρκη το 1992. Είναι κυρίως γνωστή για τις μεταφράσεις νεοελλήνων ποιητών στα αγγλικά. Όταν μετέφραζε ποιήματα για την ανθολογία της Modern Greek Poetry γνωρίστηκε και με τον Σεφέρη και μέρος της αλληλογραφίας της έχει διασωθεί και δημοσιευτεί.[2] Επειδή είχε αναπτύξει φιλία με τον εκδότη του περιοδικού Saturday Review Γουίλιαμ Ροζ Μπενέτ (William Rose Benét), ο ίδιος της ανέθεσε να γράψει την κριτική της αγγλικής μετάφρασης των ποιημάτων του Σεφέρη The King of Asine.[3] Ίσως γιατί είχε εντοπίσει λάθη στη μετάφραση, ίσως γιατί το σύντομο της βιβλιοκριτικής δεν ενθουσίασε τον Σεφέρη και τον φίλο του Γιώργο Κατσίμπαλη, και οι δύο αναφέρονται υποτιμητικά σε αυτήν στην αλληλογραφία τους. Την πρώτη φορά ο Κατσίμπαλης την αναφέρει σαν «η δυσπερίγραπτη» Dalven και αργότερα γράφει στον Σεφέρη ότι «Αυτά παθαίνει η νεοελληνική ποίηση όταν την μαγαρίζουν ελληνοεβραιοαμερικάνες κουκουίνες». Και ο Σεφέρης του απαντά «Connerie (= μαλακία) το βιβλίο της D[alven]». Εννοεί το βιβλίο της Modern Greek Poetry.[4] Η κύρια συνεισφορά της Dalven συνίσταται στη μετάφραση των καβαφικών ποιημάτων στα αγγλικά. Είναι η πρώτη που συγκέντρωσε σε βιβλίο, δημοσίευσε και μετέφρασε ποιήματα του Καβάφη και από τον «Κανόνα» και από τα «Αποκηρυγμένα» και από τα «Κρυμμένα». Από το 1961, όταν πρωτοδημοσιεύτηκε αυτή η μετάφραση The Complete Poems of Cavafy, μέχρι τις μέρες μας αυτό το βιβλίο έχει κάνει αλλεπάλληλες εκδόσεις και με τη βοήθεια της εισαγωγής που έγραψε ο ποιητής Ώντεν (W.H. Auden)[5] ήταν επί δεκαετίες το κυρίως όχημα που έκανε γνωστή την ποίηση του Καβάφη στον αγγλόφωνο κόσμο. Μετά από αυτό το βιβλίο ακολούθησε ο πληθωρισμός των μεταφράσεων και αγγλόγλωσσων μελετών για το έργο του Αλεξανδρινού. — Μιχαήλα Καραμπίνη-Ιατρού [1] The Shores of Darkness, poems and essays by Demetrios Capetanakis, with an introduction by John Lehmann, and essays by Panagiotis Canellopoulos, William Plomer and Edith Sitwell, New York, The Devin-Adair Company, 1949. [2] Μιχαήλα Καραμπίνη-Ιατρού, «Από τις επιστολές της Rae Dalven προς τον Γιώργο Σεφέρη», Μικροφιλολογικά, τχ. 41 (Άνοιξη 2017), 37-42. [3] Rae Dalven, «Hellenic verse», Saturday Review of Literature (4 Sept. 1948), 16. [4] Γ.Κ. Κατσίμπαλης & Γιώργος Σεφέρης, «Αγαπητέ μου Γιώργο». Aλληλογραφία (1924-1970). Επιμέλεια επιστολών-Σχόλια Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Ίκαρος, Αθήνα 2009, σσ. 212, 219, 221, αντίστοιχα. [5] Μιχαήλα Καραμπίνη-Ιατρού, «Λίγα ακόμη για τον Ώντεν», Athens Review of Books, τχ. 52 (1 Δεκ. 2014), 49.

Η Ρέα Ντάλβεν για τον Καπετανάκη

Σύνδεση