Αντί χαρτιά, βιβλία

Ο επιμελητής εκδόσεων είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της εκδοτικής διαδικασίας στα αγγλοσαξωνικά συμφραζόμενα. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο κορυφαίος editor Μαξ Πέρκινς, ο οποίος φρόντιζε τα χειρόγραφα του Χέμινγουαιη, του Σκοτ Φιτζέραλντ και του Τόμας Γουλφ, ήδη έχει γίνει αντικείμενο βιογραφίας. Robert Gottlieb, Avid Reader: A life, Farrar, Strauss and Giroux, Νέα Υόρκη 2016, σελ. 352 Ο επιμελητής εκδόσεων (editor) είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της εκδοτικής διαδικασίας στα αγγλοσαξωνικά συμφραζόμενα.[1] Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο κατά γενική ομολογία κορυφαίος editor (τουλάχιστον κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα), ο Μαξ Πέρκινς (1884-1947), ο οποίος, στις εκδόσεις Scribner, φρόντιζε τα χειρόγραφα του Χέμινγουαιη, του Σκοτ Φιτζέραλντ και του Τόμας Γουλφ, ήδη έχει γίνει αντικείμενο βιογραφίας.[2] Πιο κοντά στην εποχή μας, δύο αναλόγως σημαντικές μορφές έχουν εκδώσει την αυτοβιογραφία τους. Στην χρονολογικώς πρώτη, του Μάικλ Κόρντα (Another Life: A memoir of other people, Random House, 1999) συνάντησα για πρώτη φορά το όνομα του Ρόμπερτ Γκότλιμπ. Η καριέρα και των δύο ξεκίνησε στον Simon & Schuster (του Γκότλιμπ το 1955, του Κόρντα, τρία χρόνια μετά), αλλά η πορεία τους ήταν διαφορετική: o Κόρντα (γ. 1933) παρέμεινε στον Simon & Schuster και αποσύρθηκε το 2006· ο Γκότλιμπ μεταπήδησε το 1967 στον Knopf, όπου εξακολουθεί να εργάζεται, με την εξαίρεση της περιόδου 1987-1992, όταν ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού New Yorker. Το βιβλίο του Κόρντα αποτυπώνει τις αναμνήσεις του από βιβλία που φρόντισε και συγγραφείς με τους οποίους συνεργάστηκε· ταυτόχρονα, είναι μια αρκετά λεπτομερής, εκ των έσω εξιστόρηση των μεγάλων αλλαγών που πραγματοποιήθηκαν στον εκδοτικό χώρο στη διάρκεια αυτών των δεκαετιών (κυρίως, μετά το 1960), έτσι όπως άλλαξε ριζικά ο τρόπος διακίνησης και προβολής του βιβλίου, έτσι όπως τα μεγάλα οικονομικά μεγέθη έκαναν σταδιακά το τοπίο αγνώριστο, έτσι όπως εκδότης έπαψε να είναι κάποιος που ήταν κυρίως φιλαναγνώστης. Το βιβλίο του Κόρντα, απολαυστικά γραμμένο, διασκεδαστικό και ιδιαιτέρως διαφωτιστικό, καταφέρνει να συνδυάσει την περιγραφή με την ανάλυση και μπορεί να διαβαστεί παράλληλα ή διαδοχικά με αυτό του Γκότλιμπ: σε αρκετά σημεία, το ένα συμπληρώνει το άλλο. O τίτλος που διάλεξε ο Γκότλιμπ είναι απόλυτα ταιριαστός· αν το καλοσκεφτείς, αναμενόμενος, σχεδόν αναπόφευκτος. Έχοντας γεννηθεί το 1931 σε οικογένεια φιλαναγνωστών, υπήρξε και ο ίδιος, από πολύ νωρίς, μανιώδης αναγνώστης. Ίσως το πιο εντυπωσιακό κατόρθωμά του (εν προκειμένω, μόνο αυτή η λέξη ταιριάζει) ήταν ότι κάποτε διάβασε, σε μετάφραση, τους 7 τόμους του Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο μέσα σε μια βδομάδα. Ο Γκότλιμπ ουδέποτε κατέφυγε σε ημίμετρα: κάθε φορά που ανακάλυπτε έναν συγγραφέα ήθελε να τον διαβάσει όλον, είτε επρόκειτο για τον Ντίκενς, είτε για τον Τόμας Χάρντυ, είτε για τη Βιρτζίνια Γουλφ, είτε για τον Ε.Μ. Φόρστερ ‒ «τι νόημα έχει να διαβάζεις μόνο μερικά από τα έργα ενός συγγραφέα;», παρατηρεί, ελαφρά απορημένος, στις πρώτες σελίδες. Αναπόφευκτα, ο Γκότλιμπ έκανε σπουδές φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, τις οποίες συμπλήρωσε με υποτροφία στην Αγγλία, αν και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παραμονής του στο Καίμπριτζ σκηνοθετώντας φοιτητικές θεατρικές παραστάσεις, μεταξύ άλλων και το Φονικό στην εκκλησιά του Έλιοτ. Στη συνέχεια, μια σειρά από ευτυχείς συμπτώσεις τον οδήγησαν στον Simon & Schuster. Ο Γκότλιμπ, που δεν είχε κατά νουν καριέρα στον εκδοτικό χώρο, υπήρξε τυχερός, εκτός των άλλων και γιατί από την αρχή είχε καλούς συνεργάτες, με τους οποίους μιλούσε την ίδια γλώσσα, κάτι που δεν είναι απαραίτητο ότι θα συμβεί. Ο ενθουσιασμός είναι από τα βασικά χαρακτηριστικά του Γκότλιμπ ως ανθρώπου· ανάλογος ενθουσιασμός χαρακτηρίζει και το ύφος του, σπάταλο καθώς είναι σε κολακευτικούς χαρακτηρισμούς για περίπου όλα τα πρόσωπα που περιγράφει. Ο ρυθμός είναι γρήγορος, και το ανεκδοτολογικό υλικό συχνότερο από την ανάλυση. Ωστόσο, παρά το ευκολοδιάβαστο του κειμένου, έχεις την αίσθηση ότι σε όλα γίνεται κατά το μάλλον ή ήττον επιφανειακή αναφορά: Είναι χαρακτηριστικό ότι το βιβλίο, αν και καλύπτει χρονικό διάστημα κατά 20 χρόνια μεγαλύτερο από αυτό που καλύπτει το βιβλίο του Κόρντα, είναι κατά 200 σελίδες συντομότερο. Η γραφή του, πάντως, είναι ειλικρινής, σχεδόν προφορική ορισμένες φορές αν και όχι αφρόντιστη, πάντοτε με το θάρρος της γνώμης της. Η εικονογράφηση, χωρίς να είναι πλούσια, είναι περιεκτική. Καλύπτει εμβόλιμες σελίδες σε χαρτί διαφορετικής ποιότητας. Προηγείται, στο 4ο κεφάλαιο, ένα δεκαεξασέλιδο με φωτογραφίες φίλων, συνεργατών και αγαπημένων προσώπων· είναι όλες ασπρόμαυρες ή αποχρωματισμένες. Ακολουθεί, στο 6ο κεφάλαιο, ένα τετρασέλιδο με έγχρωμα κλισέ 16 εξωφύλλων βιβλίων τα οποία επιμελήθηκε ο Γκότλιμπ. Τα περισσότερα είναι πολύ γνωστά, όπως η συγκεντρωτική έκδοση των διηγημάτων του Τζων Τσήβερ (1978), την οποία ο Γκότλιμπ επιμελήθηκε φιλολογικά. Ο Γκότλιμπ είχε πάντοτε την ικανότητα να διαβάζει γρήγορα: μια μέρα αφότου έφτανε ένα χειρόγραφο στα χέρια του, είχε κάνει την αξιολόγησή του. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του βιβλίου είναι φυσικά αφιερωμένο στο τι συνέβαινε μετά, καθώς ξεκινούσε η καθαυτό δουλειά του επιμελητή εκδόσεων, η επεξεργασία του κειμένου πριν πάει στο τυπογραφείο και αφού παραδοθεί στον εκδότη· συχνά και πριν, όταν ακόμα υπάρχει απλώς μια ιδέα στο μυαλό του συγγραφέα, χωρίς τίτλο, κάποτε και χωρίς συγκεκριμένο περιεχόμενο.[3] Φυσικά τα χειρόγραφα δεν έχουν όλα τις ίδιες ανάγκες. Το θέμα είναι ότι αρκετοί συγγραφείς είναι διατεθειμένοι να δεχθούν τις επεμβάσεις, όσο και αν είναι γενική διαπίστωση ότι κανείς, στο βάθος, δεν τις συμπαθεί.[4] Ο Γκότλιμπ, ο οποίος ποτέ δεν έκανε διάκριση ανάμεσα στη λογοτεχνία αξιώσεων και σε μυθιστορήματα πλατιάς κατανάλωσης, βρίσκοντας ευχαρίστηση, πρώτα απ’ όλα ως αναγνώστης, και στις δύο περιπτώσεις, αναφέρεται στην έκδοση πολλών από τα βιβλία που φρόντισε: γράφει για το πείσμα και την τρυφερότητα της Ντόρις Λέσινγκ· περιγράφει ορισμένα εκ των υστέρων διασκεδαστικά στιγμιότυπα από την εποχή που φιλοξένησε οικογενειακώς τον Άντονυ Μπέρτζες στη Νέα Υόρκη στη διάρκεια ένος ανυπόφορα ζεστού καλοκαιριού· είναι μάλλον συγκρατημένος με τον Σάλμαν Ρούσντι, με τον οποίο πέρασε «μια από τις πιο δυσάρεστες στιγμές [που έχει περάσει ποτέ] συντροφιά με κάποιον συγγραφέα»· δίνει αρκετές πληροφορίες για τη συνεργασία του και τη μακρόχρονη φιλία του με τον Τζόζεφ Χέλλερ, συγγραφέα της περίφημης σάτιρας Catch-22 (1961), και ενδιαφέρουσες σελίδες για τον Τζων Λε Καρέ, το πραγματικό όνομα του οποίου είναι Νταίηβιντ Κόρνγουελ. Ο Γκότλιμπ παρατηρεί ότι «ο Νταίηβιντ σπανίως έκανε κάτι χωρίς να υπάρχει πολύπλοκος λόγος. Η υπερβολική σκέψη ήταν συνήθεια του μυαλού του». Η λογοτεχνία ήταν και παραμένει η μεγάλη του αγάπη, ωστόσο ο Γκότλιμπ ασχολήθηκε με πλήθος άλλα είδη και θέματα: βιβλία ιστορίας, οδηγούς για φυσιοδίφες, βιογραφίες, δημοσιογραφικές έρευνες. Επιμελήθηκε αυτοβιογραφίες διασημοτήτων (ό,τι στην Αμερική ονομάζεται celebrity memoir), όπως, για παράδειγμα, αυτή της Λώρην Μπακόλ (By Myself, 1979)[5], για την οποία μαθαίνουμε ορισμένες χαριτωμένες παρασκηνιακές λεπτομέρειες, αλλά και τις θαυμάσιες, εντελώς ιδιαίτερου ύφους αναμνήσεις της Κάθριν Χέπμπορν από το γύρισμα μιας από τις γνωστότερες ταινίες της (The Making of “The African Queen”: Or, how I went to Africa with Bogart, Bacall and Huston and almost lost my mind, 1987). Ξεχωριστό κεφάλαιο υπήρξε για τον Γκότλιμπ ο χορός. Το πάθος του για το μπαλέτο ξεκίνησε από την εποχή που ήταν παιδί. Στην ιδιότητα του θεατή που δεν έχανε (και δεν χάνει) παράσταση, προστέθηκαν αυτές του μέλους του διοικητικού συμβουλίου στο New York City Ballet, τον θίασο που ίδρυσε ο Τζωρτζ Μπαλανσίν (1904-1983), ίσως ο σημαντικότερος χορογράφος του 20ού αιώνα· του κριτικού μπαλέτου στην εφημερίδα New York Observer, η οποία από πέρσι εκδίδεται μόνο σε ηλεκτρονική μορφή· και, αναπόφευκτα, του επιμελητή και εκδότη ενός όχι ευκαταφρόνητου αριθμού βιβλίων περί χορού, αρκετά από τα οποία ήταν μεγάλου σχήματος και με πλούσια εικονογράφηση. Το πιο συναρπαστικό, όπως γράφει, ήταν η έκδοση της αυτοβιογραφίας της Μάργκο Φοντέυν (1919-1991), για την οποία ο θαυμασμός του Γκότλιμπ είναι εμφανής, χωρίς να αποσιωπούνται λιγότερο θετικές πτυχές του χαρακτήρα της.[6] Ούτως ή άλλως, με τη Φοντέυν υπήρχε και προσωπική σχέση, κάτι που δεν ίσχυε ούτε στην περίπτωση του Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ ούτε στην περίπτωση της Νατάλια Μακάροβα, των οποίων τα βιβλία (Baryshnikov at Work [1976] και A Dance Autobiography [1979], αντιστοίχως) επίσης φρόντισε ο Γκότλιμπ. Όσο για τον Μπαλανσίν, ο αναγνώστης αποκομίζει την εντύπωση ενός μάλλον απόμακρου ανθρώπου παρά την εγκαρδιότητα που τον διέκρινε: «Η προσωπική μου σχέση με τον Τζωρτζ παρέμεινε απολύτως απρόσωπη», παρατηρεί ο Γκότλιμπ. Κάποιες φορές, όσοι φροντίζουν χειρόγραφα, περνούν στην άλλη πλευρά. Ο Γκότλιμπ ξεκίνησε γράφοντας άρθρα σε περιοδικά (μεταξύ άλλων και στο New York Review of Books· μεγάλο μέρος από τα δημοσιογραφικά του κείμενα μπορεί να τα βρει κανείς στη συναγωγή Lives and Letters, Farrar, Strauss and Giroux, 2011). Ακολούθησαν θεματικές ανθολογίες, όπως το Reading Jazz: A gathering of autobiography, reportage and criticism from 1919 till now (Pantheon Books, Νέα Υόρκη 1996) αλλά και, αναπόφευκτα, δεδομένου του πάθους του, το Reading Dance: A gathering of memoirs, reportage, criticism, profiles, interviews, and some uncategorizable extras (Pantheon Books, 2008) για το οποίο ο Γκότλιμπ μας λέει ότι οι 1.300 σελίδες του ήταν αρχικώς διπλάσιες. Λίγο καιρό μετά, το Yale University Press, με χορηγεία τού, όπως γράφει ο Γκότλιμπ, «εντυπωσιακά πλούσιου επιχειρηματία» Λήον Μπλακ, ξεκίνησε την πολύ ενδιαφέρουσα σειρά βιογραφιών Jewish Lives, η οποία, από το 2010 ως σήμερα, αριθμεί περίπου 35 τίτλους, καλύπτοντας ευρύτατο θεματικό φάσμα: από τον Σολομώντα στον Λέοναρντ Μπερνστάιν, από τον Λέον Τρότσκι στον Γκράουτσο Μαρξ, από τον Μαρσέλ Προυστ στον Στήβεν Σπήλμπεργκ. Ο πρώτος τίτλος που εκδόθηκε ήταν το βιβλίο του Γκότλιμπ για τη Σάρα Μπερνάρ.[7]7 Τη δυσκολία που είχε σχετικά με το πώς θα ξεκινούσε την ξεπέρασε ακολουθώντας τη συμβουλή που ο ίδιος είχε δώσει κατ’ επανάληψη σε συγγραφείς: «Μη γράφεις, δακτυλογράφησε!». Απ’ ό,τι φαίνεται, το αποτέλεσμα ήταν θετικό· και ίσως είναι γενικότερα καλή συμβουλή να κοιτάς αυτό που έγραψες μόνον αφού το τελειώσεις – το θέμα, βέβαια, είναι να το τελειώσεις. O Γκότλιμπ, o οποίος είχε ήδη εκδώσει μια συνοπτική βιογραφία του Μπαλανσίν (Balanchine: The ballet maker, HarperCollins, 2004), και είχε γράψει αρκετά βιογραφικού χαρακτήρα κείμενα, καταπιάστηκε στη συνέχεια με ένα θέμα μάλλον αναπάντεχο. Παρά την ογκώδη βιβλιογραφία που έχει συσσωρευθεί, εδώ και δύο αιώνες, για τον Ντίκενς, σχετικώς λίγες είναι οι διαθέσιμες πληροφορίες για τα παιδιά του (10 τον αριθμό· ο Ντίκενς υπήρξε και σ’ αυτόν τον τομέα ασυνήθιστα παραγωγικός). Ο Γκότλιμπ συμπλήρωσε αρκετά κενά με το βιβλίο Great Expectations: The sons and daughters of Charles Dickens (Farrar, Strauss and Giroux, 2012). Και μετά, μη έχοντας άλλο θέμα κατά νουν, έγραψε την αυτοβιογραφία του. Δεν αποκλείεται να μην είναι το τελευταίο βιβλίο που εκδίδει. Άνθρωπος πολύ κοινωνικός που όμως νιώθει συνεχώς την ανάγκη να απομονωθεί· εργασιομανής που ουδέποτε έκανε διακοπές και που απεχθάνεται τα παρατεταμένα σαββατοκύριακα· ρεαλιστής και ευθύς· άνθρωπος πρακτικός και εχθρός της αναβλητικότητας, που θέλει πάντα οι δουλειές να γίνονται σήμερα, μπορεί και χτες. Τόσο η δημόσια όσο και η ιδιωτική πλευρά της ζωής του Ρόμπερτ Γκότλιμπ είναι συνεχώς παρούσες στην αυτοβιογραφία του. Ο ίδιος θα πρέπει να αισθάνεται ικανοποιημένος, όπως φαίνεται, για παράδειγμα, από τον τρόπο με τον οποίο συνοψίζει, στη σ. 101, τη θητεία του στον Knopf. Το βιβλίο του προκαλεί μόνο δύο ενστάσεις, κατά σύμπτωση εκδοτικού χαρακτήρα: Θα είχε ενδιαφέρον ένας κατάλογος όλων των βιβλίων που επιμελήθηκε ο Γκότλιμπ· επίσης, το ευρετήριο θα μπορούσε να είναι πιο λεπτομερές (το εν λόγω περιλαμβάνει αποκλειστικώς και μόνο ονόματα προσώπων). Φυσικά, το πιο σημαντικό είναι ότι σήμερα, έχοντας περάσει πλέον τα 85 του χρόνια, εξακολουθεί να είναι δημιουργικός. Ως άνθρωπος που ζει και αναπνέει εν μέσω βιβλίων, ο Γκότλιμπ κλείνει την εξιστόρηση της ζωής του με τη ευχή «η μοίρα να είναι ευγενική μαζί μου και να με αφήσει τουλάχιστον να συνεχίσω να διαβάζω για λίγο καιρό ακόμα» ‒ είναι γνωστό αυτό που λένε για το χούι. [1] Ας έχουμε κατά νουν ότι ο αγγλικός όρος καθώς και άλλοι, συναφείς (editing κ.ο.κ.), προέρχονται από το λατινικό editio και αποδίδουν τα της εκδοτικής διαδικασίας καλύτερα από την πολύ γενικότερης χρήσης και κάποτε ανεπαρκή λέξη επιμέλεια και τα παράγωγά της. [2] A. Scott Berg, Max Perkins: Editor of genius (Dutton, Νέα Υόρκη 1978). Το 2016, το βιβλίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, με τον τίτλο Genius. Η ταινία, την οποία σκηνοθέτησε ο Μάικλ Γκράντατζ, επικεντρώνεται στη σχέση του Πέρκινς με τον πρόωρα χαμένο Γουλφ (1900-1938)· παίχτηκε πέρσι το καλοκαίρι στις ελληνικές αίθουσες με τον τίτλο Ένας χαρισματικός άνθρωπος, περνώντας εντελώς απαρατήρητη. Αξίζει να σημειωθεί ότι, από το κουαρτέτο των πρωταγωνιστών (του Κόλιν Φερθ στο ρόλο του Πέρκινς, του Τζουντ Λω στο ρόλο του Γουλφ, της Νικόλ Κίντμαν στο ρόλο της συντρόφου του Γουλφ και της Λώρα Λίνεϋ στο ρόλο της γυναίκας του Πέρκινς), μόνο η Λίνεϋ είναι Αμερικανίδα. [3] Η παρατήρηση αυτή, όσο και αν φαίνεται περιττή, γίνεται γιατί η χρήση των σχετικών όρων, από την εποχή που εμφανίστηκε η ιδιότητα του επιμελητή στην Ελλάδα, δεν ήταν πάντοτε σωστή. Για παράδειγμα, είναι συχνή η σύγχυση ανάμεσα στον επιμελητή και στον διορθωτή των τυπογραφικών δοκιμίων· οι έννοιες, αν και συναφείς, δεν είναι ταυτόσημες (βεβαίως, δυσκολεύεται κανείς να πιστέψει ότι οι παλιοί διορθωτές απλώς περιορίζονταν στον έλεγχο της ορθογραφίας). Βλ. και το συλλογικό τομίδιο Μεταξύ γραφής και ανάγνωσης: Κείμενα για την επιμέλεια. Σύλλογος Μεταφραστών-Επιμελητών-Διορθωτών, Αθήνα 2002. [4] Μια πολύ χαρακτηριστική περίπτωση είναι το μυθιστόρημα The Caretakers, που εξέδωσε ο Simon & Schuster, με μεγάλη επιτυχία, το 1959. Η συγγραφέας του, η Ντάριελ Τέλφερ, εργαζόταν ως νοσοκόμα σε ψυχιατρείο και μετέφερε την καθημερινότητά της στις σελίδες του βιβλίου, πασπαλίζοντάς την με άφθονο σεξ. Το μυθιστόρημα ήταν το πρώτο και το μοναδικό που έγραψε η Τέλφερ· υπάρχει ωστόσο πολύ μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο κείμενο που ταχυδρομήθηκε στον εκδοτικό οίκο και σ’ αυτό που έφτασε στα βιβλιοπωλεία. To πώς ο Γκότλιμπ, σε συνεργασία με τον Κόρντα, έκαναν ένα σωρό αλλαγές και, ως ένα βαθμό, ξαναέγραψαν το μυθιστόρημα, περιγράφεται στα βιβλία και των δύο. Δεν γνωρίζω αν υπάρχει ελληνική μετάφραση του βιβλίου, αν και δεν το θεωρώ ιδιαίτερα πιθανό. [5] Ο τίτλος θα μπορούσε να μεταφραστεί με διάφορους τρόπους, όμως ουσιαστικά θέλει να δηλώσει ότι η Μπακόλ έγραψε το βιβλίο μόνη της, χωρίς, όπως γίνεται συχνά με διασημότητες, τη συνδρομή του λεγόμενου συγγραφέα-φαντάσματος [ghost-writer], ο οποίος συνήθως συνομιλεί με τον αυτοβιογραφούμενο ή καταγράφει την προφορική του αφήγηση και στη συνέχεια επεξεργάζεται το υλικό που προκύπτει. Σε αρκετές περιπτώσεις, το όνομα αυτού του σκιώδη συγγραφέα δεν αναφέρεται καν, τουλάχιστον σε εμφανές σημείο. [6] Περισσότερα (και περισσότερο προσωπικά) είπε ο Γκότλιμπ για τη Φοντέυν όταν εμφανίστηκε στο ντοκιμαντέρ του Τόνυ Πάλμερ Margot (2005· έχει εκδοθεί σε DVD). Παρεμπιπτόντως, τόσο η Φοντέυν όσο και παλιές της συνάδελφοι που εμφανίζονται στην ταινία αποδεικνύουν ότι είναι συχνό φαινόμενο μια μπαλαρίνα να παραμένει, ακόμα και στην ωριμότητά της, ελκυστική και γοητευτική. [7] Ο Γκότλιμπ, αν και Εβραίος, λέει ότι έχει ένα είδος αχρωματοψίας σ’ ό,τι αφορά τη θρησκεία. Οι γονείς του ήταν άθεοι και οι ίδιος δεν έχει νιώσει ποτέ την ανάγκη να μάθει περισσότερα ή να ασχοληθεί περισσότερο. Μάλιστα, τη μία και μοναδική φορά που επισκέφθηκε συναγωγή στην Πέμπτη Λεωφόρο, κάποιος φρουρός τον σταμάτησε λέγοντας «δεν δεχόμαστε τουρίστες εδώ».

Σύνδεση