Το τίμημα της ουτοπίας

Ενθουσιασμένοι σοσιαλιστές, έντρομοι μοναρχικοί, αμφιρρέποντες στρατιωτικοί, μαχητικές φεμινίστριες ή δόλιοι καιροσκόποι εκθέτουν ανάγλυφα τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Helen Rappaport, Petrograd 1917, Caught in the Revolution, Penguin Random House 2016, σελ. 432 Catherine Merridale, Lenin on the Train, Penguin Random House 2016, σελ. 354 «Όταν ένας άνθρωπος βρίσκεται σε κίνηση, πάντα επινοεί για τον εαυτό του το σκοπό της κίνησης αυτής. Για να περάσει μια απόσταση από χίλια βέρστια, του είναι απαραίτητο να σκέφτεται πως κάτι καλό υπάρχει πέρα απ’ αυτά τα χίλια βέρστια. Χρειάζεται το όραμα μιας γης της επαγγελίαςγια να ’χει κανείς τη δύναμη να κινείται.» Λέων Τολστόι, Πόλεμος και Ειρήνη Τα δύο παραπάνω βιβλία αλληλοσυμπληρώνονται, κατά κάποιον τρόπο. Ό,τι απλώς μνημονεύει το ένα, το άλλο το αναπτύσσει αναλυτικά, και αντιστρόφως. Πρόκειται για βιβλία που εντάσσονται σε μια πληθώρα σχετικών μελετών οι οποίες εκδόθηκαν ή εκδίδονται την τρέχουσα χρονιά – εκατονταετηρίδα του πολυθρύλητου Οκτώβρη του 1917. Δεν ξέρω τι μπορεί να επιφυλάσσει το άμεσο μέλλον, νομίζω όμως ότι αυτές οι δυο μελέτες θα παραμείνουν, μακράν, οι καλύτερες. Ως συγγραφέας και ιστορικός, αφοσιωμένη στην αγγλική και ρωσική ιστορία μεταξύ 19ου-20ού αιώνα (μεταφράστρια και του Τσέχοφ, μεταξύ άλλων σχέσεών της με το θέατρο), η Ράππαπορτ κάνει σ’ αυτό το βιβλίο της κάτι μοναδικό: συγκεντρώνει γνωστή ή άγνωστη αρθρογραφία, αλληλογραφίες, ημερολόγια, επίσημες αναφορές ή ευκαιριακές μαρτυρίες κάπου εκατό ανθρώπων που, ως δημοσιογράφοι, διπλωμάτες, γκουβερνάντες, δάσκαλοι ξένων γλωσσών, καλλιτέχνες ή με όποια άλλη ιδιότητα, έτυχε να «εγκλωβιστούν» στην Πετρούπολη το 1917, και με αξιοθαύμαστη μαεστρία συρράπτει τις ετερόκλιτες πηγές σε συνεχή αφήγηση. Μια ολοζώντανη αφήγηση που, σχεδόν ώρα με την ώρα, ανασταίνει όσα εξελίχθηκαν εκεί από τον γενικό ξεσηκωμό στις 23 Φεβρουαρίου (ημέρα της γυναίκας για το παλιό ημερολόγιο της τσαρικής Ρωσίας), μέχρι την επικράτηση των Μπολσεβίκων του Λένιν, οκτώ μήνες αργότερα. Το συνολικό ψηφιδωτό είναι συναρπαστικό, τόσο χάρη στη λογοτεχνική γραφή που το συνέχει, όσο και χάρη στις διαφορετικές ματιές με τις οποίες οι αυτόπτες μάρτυρες εκτιμούν τα όσα συντελούνται γύρω τους. Ως πιο ακαδημαϊκή ιστορικός, επίσης εξειδικευμένη στη ρωσική ιστορία, η Μερριντέιλ εστιάζεται στο ταξίδι του Λένιν από τη Ζυρίχη στην Πετρούπολη, με το περίφημο «σφραγισμένο βαγόνι», μεταξύ τέλους Μαρτίου και αρχών Απριλίου 1917. Προφανώς, σκιαγραφείται κι εδώ το τι συνέβαινε ήδη στην Πετρούπολη, από τον Φεβρουάριο, και τι ακολούθησε από τον Απρίλιο ως τον Οκτώβριο. Αλλά η έμφαση, δικαιώνοντας τον τίτλο του βιβλίου, δίνεται στα γερμανικά σχέδια που προώθησαν την εκεί μετάβαση του Λένιν και την ενίσχυση των οπαδών του, ώστε να ευοδωθεί η κατάρρευση του ανατολικού μετώπου και να μπορέσει ο στρατός του Κάιζερ να στρέψει όλες τις δυνάμεις του στο δυτικό. Απομυθοποιώντας όσα από εκείνες τις μέρες διαδίδονταν, για έναν Λένιν που μπήκε στο τρένο φορτωμένος γερμανικό χρυσάφι ή για την αδελφή του που του μεταβίβασε χρυσά μάρκα τα οποία παρέλαβε στη Θεσσαλονίκη (!), η Μερριντέιλ τεκμηριώνει ωστόσο, πέραν πάσης αμφιβολίας, την οικονομική υποστήριξη που δόθηκε σε συνοδούς και σκοτεινούς συνεργάτες του απαράμιλλου Βλαντιμίρ, μέσω Σουηδίας κυρίως, επ’ ωφελεία των εφημερίδων της μπολσεβίκικης προπαγάνδας. Στον συνδυασμό τους, νομίζω ότι τα δυο βιβλία εκπληρώνουν απολύτως τη θέση του μεγάλου φιλοσόφου της ιστορίας Ρ. Τζ. Κόλινγουντ, ότι «ιστορική γνώση είναι η επανενεργοποίηση, στον νου του ιστορικού, των σκέψεων που έκαναν εκείνοι των οποίων την ιστορία μελετά». Ενθουσιασμένοι σοσιαλιστές, έντρομοι μοναρχικοί, αμφιρρέποντες στρατιωτικοί, μαχητικές φεμινίστριες ή δόλιοι καιροσκόποι εκθέτουν ανάγλυφα τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους μέσα στη ροή των γεγονότων, στο βιβλίο της Ράππαπορτ, ενώ σ’ εκείνο της Μερριντέιλ προέχουν εναλλαγές εμμονών, πανουργίας κι εκλογικεύσεων που επέτρεψαν στον πρωταγωνιστή (από ένα σημείο και πέρα) αυτών των γεγονότων να ξεκινήσει ως πιόνι των μυστικών υπηρεσιών του Κάιζερ, για να καταλήξει ηγέτης του παγκόσμιου κομμουνισμού. Ως γνωστόν, «εάν ο κόσμος ήταν τέλειος, δεν θα ήταν». Ο πρώτος επινοητής μιας «Ουτοπίας» στον νεώτερο κόσμο, ο Τόμας Μουρ το 1516, προέβλεπε ότι σε αυτή την τέλεια κοινωνία η κάθε παράβαση νόμου, έστω και μια μοιχεία, θα μετατρέπει σε σκλάβους τους παραβάτες. Κι ακόμη ότι η ανεξιθρησκία θα επεκτείνεται και στους άθεους, θα τους υποχρεώνει όμως να συζητούν καθημερινά με ιερείς, ώσπου να πειστούν να ενστερνιστούν κάποια θρησκεία. Ό,τι και αν σήμαιναν αυτές οι συνθήκες στην αρχή του 16ου αιώνα, για την εποχή μας, σίγουρα, μια τέτοια κοινωνία δεν μοιάζει με κορύφωση της τελειότητας. Η Utopia του Μουρ εγκαινίασε σειρά ανάλογων «συλλήψεων» μέσα σε όλη την Αναγέννηση, στην περίοδο του Μπαρόκ και στον Ρομαντισμό του 19ου αιώνα. Ωστόσο, όπως κι αν ονομάστηκαν αυτοί οι ιδεώδεις κόσμοι –Πόλεις του Ήλιου, Νέες Ατλαντίδες ή Χώρες του Πουθενά– και όποιοι κι αν ήταν εκείνοι που τους συνέλαβαν νοερά –αστρολόγοι όπως ο Τομάζο Καμπανέλα, φιλόσοφοι όπως ο Φράνσις Μπέικον ή πολυτάλαντοι σχεδιαστές όπως ο Γουίλιαμ Μόρρις– ό,τι έθεσε σε κίνηση την όποια απόπειρα πραγμάτωσής τους δεν ήταν τα θέλγητρα του οράματος∙ ήταν η απελπισία της στιγμής και του άμεσου περιβάλλοντος. Επαναστατικές ονειροπολήσεις θάλλουν σε συνθήκες ειρήνης∙ οι ίδιες οι επαναστάσεις ξέρουν μόνο τι θέλουν να γκρεμίσουν, όχι τι να οικοδομήσουν. Αφήνονται, έτσι, να καθοδηγηθούν από εκπρόσωπους μιας εξουσίας για την οποία ο Μπέρτραντ Ράσσελ έλεγε ότι «δρα μέσα στη μυστικότητα, την απολυταρχία και την άγνοια όσων δεν έχουν συνειδητοποιήσει τα δικαιώματά τους, και είναι έτοιμοι να πεθάνουν εάν τους πούνε “πέθανε”, να ζήσουν εάν τους πούνε “ζήσε”». Ο Λένιν χαιρετά το πλήθος στον Σταθμό της Φιλανδίας στην Πετρούπολη όπου έφτασε τον Απρίλιο του 1917 με το περίφημο "σφραγισμένο τραίνο". Οι μαρξιστικές θεωρίες, περί διαδοχής των κοινωνικών συστημάτων ανάλογα με την εξέλιξη των παραγωγικών δυνάμεων, ή τα αναρχοσυνδικαλιστικά προτάγματα του Μπακούνιν, όπως και οι ειδυλλιακές προσδοκίες των ηρώων του Τσερνιτσέφσκι στο μυθιστόρημα Τι να κάνουμε;, καμία εξέγερση δεν εξέθρεψαν στην Πετρούπολη του 1917. Ήταν οι ατέλειωτες ουρές μες στην παγωνιά μπροστά σε αρτοποιεία ή μπακάλικα, οι τιμές πρώτων ειδών που ακρίβαιναν, ενώ τα μεροκάματα χαμήλωναν με τη συσσώρευση νέων εξαθλιωμένων αγροτών στην πόλη, και τα δύο εκατομμύρια νεκρών στρατιωτών στο μέτωπο, αυτά που τροφοδότησαν τις αλλεπάλληλες, μαζικές διαδηλώσεις του Φεβρουαρίου. Αγρότες, προλετάριοι και αστοί, γυναίκες κατά πλειονότητα, πλημμύριζαν επί μέρες τους δρόμους, τραγουδώντας μια ρωσική εκδοχή της Μασσαλιώτιδας κι αντιμετωπίζοντας πυρά της αστυνομίας μα και σποραδικές προσχωρήσεις κοζάκων στις τάξεις τους. Ώσπου έφεραν την παραίτηση του Τσάρου και την ανάληψη της εξουσίας από τη Δούμα, ενόσω ο Τρότσκι έκανε ακόμα το γκαρσόνι σε φτηνό εστιατόριο της Νέας Υόρκης και ο Λένιν παρέμενε εξόριστος στη Ζυρίχη από το 1912. Στο μεταξύ, άγγλοι και γάλλοι διπλωμάτες, όπως και τραπεζίτες ή δημοσιογράφοι των ΗΠΑ, είχαν χαιρετίσει την κυβερνητική αλλαγή κι άρχιζαν να συγχαίρουν την «ελευθερωμένη από την δεσποτεία Ρωσία». Μολονότι ειλικρινή κατά τεκμήριο, αυτά τα συγχαρητήρια δεν ήταν εντελώς ανυστερόβουλα. Για τους Δυτικούς, δεν είχε τόση σημασία αν η Δούμα θα ήταν φιλελεύθερη ή σοσιαλίζουσα, προσωρινή ή μονιμότερη (μετά από τις γενικές εκλογές που λογάριαζε να προκηρύξει σύντομα). Σημασία είχε να παραμείνει η Ρωσία στη συμμαχία της «Συνεννόησης» (Entante) και να συνεχίσει τον πόλεμο ενάντια στις «Κεντρικές Δυνάμεις» – Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας, Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Βουλγαρίας. Κάτι που η Δούμα διατηρούσε πράγματι την έφεση να κάνει, παρά τις τεράστιες θυσίες στο μέτωπο και παρά τις αντιπαραθέσεις στους κόλπους της – με εθνικιστές που επιθυμούσαν κατάληψη της Κωνσταντινούπολης κι εξασφάλιση των στενών του Βοσπόρου, συνετούς οπαδούς του Τσάρου που απέβλεπαν σε μιαν εφεξής συνταγματική μοναρχία, σοσιαλιστές που προσδοκούσαν την ταχεία και νικηφόρο κατάληξη του πολέμου, ώστε να διασφαλίσουν τη νεαρή Δημοκρατία, ή Αναρχικούς, μοιρασμένους μεταξύ Μπολσεβίκων και ονείρων για «αυτόνομες κοινότητες», χωρίς καμιά κεντρική εξουσία. Συνοπτικά, η προσωρινή κυβέρνηση της Ρωσίας αντιμετώπιζε ένα χάος. Με τον Αλέξανδρο Κερένσκι, ηγέτη των μετριοπαθών σοσιαλιστών, να αγωνίζεται από τις θέσεις του υπουργού Δικαιοσύνης, στην αρχή, του υπουργού Πολέμου, μετά, και του πρωθυπουργού, τελικά, να κρατά διαρκώς επισφαλείς ισορροπίες. Ιδίως μετά τον Απρίλιο, στο υπόλοιπο χάος –εθνικό, πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό– ήρθε να προστεθεί και η άφιξη του Λένιν στην Πετρούπολη. Με αυτήν, η σύγκλιση σε ενιαία κυβερνητική πολιτική έγινε εντελώς ανέφικτη. Για τους Μπολσεβίκους, το ζήτημα δεν ήταν να επιβιώσει μια αβασίλευτη Ρωσία, αλλά να καταστεί η χώρα η αφετηρία από την οποία θα ξεκινούσε η οικοδόμηση της παγκόσμιας Ουτοπίας. Έστω και αν αυτό θα πρόσθετε στο υπόλοιπο χάος κι εκείνο του εμφυλίου. Ένα τέτοιο χάος όμως, χάος που κατέλυε κάθε δυνατότητα ρωσικής συμμετοχής στον πόλεμο, υπηρετούσε εξαιρετικά τη Γερμανία. Οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες δούλευαν ήδη σε αυτή την κατεύθυνση, από τότε που φάνηκε ότι ο πόλεμος είχε κολλήσει στο δυτικό μέτωπο, σωρεύοντας θύματα δίχως εδαφικό κέρδος. Από την Ιρλανδία ως το Αφγανιστάν ή την Αίγυπτο, γερμανοί προβοκάτορες είχαν δοκιμάσει να ξεσηκώσουν εθνικιστικά κινήματα κι εξεγέρσεις οι οποίες θα απασχολούσαν αλλού κάποιες από τις στρατιωτικές δυνάμεις του εχθρού. Σε αυτό το πλαίσιο, στο στρατηγείο του αρχηγού του ανατολικού μετώπου Έριχ Λούντεντορφ, εμφανίστηκε η ιδέα να σταλεί στην ήδη αναστατωμένη Πετρούπολη ο ηγέτης της πιο εξτρεμιστικής αριστεράς, ώστε να επιτείνει την αναστάτωση. Το μόνο που απαιτούσε αυτό το σχέδιο ήταν η ταχεία μεταφορά του Λένιν και μια οικονομική ενίσχυση που θα ευνοούσε να διαδοθούν οι απόψεις του περί μετατροπής τού μεταξύ κρατών πολέμου σε ταξικό πόλεμο. Έτσι, ο άνθρωπος που επινόησε την έκφραση «χρήσιμοι ηλίθιοι», αναδείχτηκε στον πιο χρήσιμο ηλίθιο για τη Γερμανία του Κάιζερ. Ίσως όχι τόσο χρήσιμο εντέλει, καθώς μέχρι να αποδώσει το σχέδιο, μέσα στην επόμενη χρονιά, η Γερμανία είχε ήδη αρχίσει να χάνει τον πόλεμο. Ο ίδιος ο Λένιν, πάντως, έκανε ό,τι μπορούσε. Αμέσως μετά την άφιξή του, οι οπαδοί του παρότρυναν τα εξεγερμένα πλήθη να αρπάξουν λεφτά από τις τράπεζες αφού δεν είχαν δικά τους, να μπουν στα παλάτια αν κρύωναν, να επιβιβαστούν σε ξένα αυτοκίνητα αντί να βαδίζουν στις λάσπες και, το πιο κρίσιμο, να εκτελέσουν τους αξιωματικούς στο μέτωπο και να έρθουν να ενισχύσουν την εξουσία των Σοβιέτ. Οι σοσιαλιστές του Κερένσκι ήξεραν ότι έτσι θα δρούσε ο Λένιν, φτάνοντας στην Πετρούπολη. Κάποιοι, μάλιστα, ζήτησαν την άμεση σύλληψή του. Αλλά ήταν αδιανόητο η «ελεύθερη Ρωσία» να στέλνει στη φυλακή τους εξόριστους του Τσάρου. Άλλωστε, ειδικά για τον Λένιν, πίστευαν ότι η έγκριση της επιστροφής του από τους Γερμανούς θα έπληττε κρίσιμα το κύρος του. Ωστόσο, η κεντρική λενινιστική προτροπή, να «πλιατσικολογήσει» ο όχλος τους εκμεταλλευτές του –εκείνους που τον πλιατσικολογούσαν επί αιώνες– βρήκε ικανή ανταπόκριση. Κι όταν, μέσα στον Ιούλιο, ο Κερένσκι αντιμετώπισε το δίλημμα να συμβιβαστεί με τον Λένιν ή να αφήσει τον στρατηγό Κορνίλοφ να τον συλλάβει, προτίμησε να διώξει τον Κορνίλοφ. Τρεις μήνες μετά, ήταν ο Λένιν που έδιωχνε τον Κερένσκι. Καθ’ οδόν προς την Πετρούπολη, το τρένο του Λένιν σταμάτησε για λίγο στη Στοκχόλμη, όπου και παρέμεινε ένας από τους συνοδούς του, ο Καρλ Ράντεκ (για να φροντίσει την οικονομική βοήθεια των Γερμανών στη συνέχεια της όλης αποστολής), ενώ ο ίδιος ο Λένιν δεχόταν τα καλωσορίσματα διαφόρων σουηδών φιλειρηνιστών. Επικεφαλής ήταν ο αντιδήμαρχος της πόλης Καρλ Λιτχάγκεν, ο οποίος έδωσε στον χαιρετισμό του τον τίτλο «Το φως από την Ανατολή»! Ανταπαντώντας, ο Λένιν βρήκε την ευκαιρία να τονίσει πως ήταν η «ιμπεριαλιστική Βρετανία» αυτή που, για να τον εμποδίσει να επιστρέψει στη Ρωσία, τον ανάγκασε να διέλθει μέσω Γερμανίας. Πράγματι, οι Γερμανοί έλπιζαν να επωφεληθούν από την επιστροφή του, ομολόγησε, αλλά έκαναν λάθος, καθώς «το να ηγηθούν οι Μπολσεβίκοι στην επανάσταση θα αποβεί πολύ πιο επικίνδυνο για τον καπιταλιστικό κόσμο, από ό,τι να παραμείνει ο Κερένσκι». Η μόνη λύση για κάθε «μελλοντική ελευθερία», κατέληξε δημιουργώντας απορίες στο ακροατήριό του με τη συγκεκριμένη διατύπωση, είναι «η δικτατορία του προλεταριάτου». Εβδομήντα χρόνια μετά, το τίμημα αυτής της «λύσης» ήταν περί τα 85 με 100 εκατομμύρια νεκροί. Λίγο περισσότερους από τους μισούς συνεισέφερε σ’ αυτό το σύνολο ο κομμουνισμός του Μάο Τσετούνγκ, από το 1949 μέχρι τον τερατώδη λιμό του «Μεγάλου άλματος προς τα μπρος» και την περίφημη «Πολιτιστική Επανάσταση». Είκοσι εκατομμύρια, σύμφωνα με μετριοπαθείς υπολογισμούς, ήταν οι σοβιετικοί πολίτες που έχασαν τη ζωή τους για να διατηρείται στην εξουσία ο Στάλιν, με το ένα τέταρτο των 20 εκατομμυρίων να αθροίζονται στην περίοδο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μολονότι μικρότερη, η συνεισφορά των καθεστώτων του Ανατολικού μπλοκ δεν υπήρξε διόλου αμελητέα, ενώ 2,75 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονταν στα Γκούλαγκ τη χρονιά θανάτου του Στάλιν. Οι αριθμοί άρχισαν να περιορίζονται σημαντικά στη συνέχεια, μα μέχρι την κατάρρευση του Σοβιετικού συστήματος όσοι απολάμβαναν τον «σοσιαλιστικό παράδεισο» ήξεραν πως μόνο η εθελοδουλία και η πανουργία θα τους προστάτευαν από τις αυθαιρεσίες ενός βαθιά διεφθαρμένου κράτους. Το βιβλίο της Έλεν Ράππαπορτ κλείνει με έναν «επίλογο» στον οποίο εξετάζεται με συντομία τι απέγιναν εκείνοι των οποίων τα κείμενα αρθρώνουν το συνολικό χρονικό της Πετρούπολης, από τον Φεβρουάριο ως τον Οκτώβριο του 1917. Διπλωμάτες που επέστεψαν βαρύθυμοι στις χώρες τους, όπως ο γάλλος πρέσβης Μωρίς Παλεολόγκ ή ο άγγλος πρέσβης Τζορτζ Μπυκάναν και η δραστήρια σε φιλανθρωπικά έργα σύζυγός του· δημοσιογράφοι που δοξάστηκαν στη συνέχεια σε άλλες εμφύλιες συγκρούσεις, όπως στην Ισπανία του 1936· άλλοι που παρέμειναν ως ενθουσιώδεις κομμουνιστές, για να ταφούν στο Κρεμλίνο (με κορυφαίο παράδειγμα τον Τζον Ρηντ, συγγραφέα των διάσημων 10 ημερών που συγκλόνισαν τον κόσμο)· κι αρκετοί ελάσσονες μάρτυρες – υπάλληλοι, δάσκαλοι γλωσσών, γκουβερνάντες, σοφέρ κ.λπ. που γύρισαν στις πατρίδες τους με ό,τι πρόλαβαν να πάρουν μαζί τους. Πριν απαλλοτριώσει τις τράπεζες η κυβέρνηση του Λένιν, κατάσχοντας ακόμη και τα κοσμήματα ή ό,τι άλλο περιείχαν οι ιδιωτικές θυρίδες. Με ένα ανάλογο κεφάλαιο κλείνει το βιβλίο της και η Κάθριν Μερριντέιλ, καταγράφοντας τις τύχες των 26 συνοδών του Λένιν στο περίφημο «σφραγισμένο βαγόνι». Όχι σπουδαίες τύχες. Οριακά, μόνο, μπορεί να εξαιρεθούν η σύζυγός του, η Ναντέζντα Κρούπσκαγια, η οποία έζησε μέχρι το 1939 ως σεβάσμια χήρα και υπουργός Εκπαίδευσης αλλά υπό διαρκή έλεγχο των κινήσεών της από τον Στάλιν, και η ερωμένη του, η Ινέσσα Αρμάντ, η οποία έγινε το 1919 η ισχυρότερη γυναίκα στην ΕΣΣΔ, προσβλήθηκε όμως από χολέρα και πέθανε τον επόμενο χρόνο. Οι υπόλοιποι συνοδοί είτε πρόλαβαν να σκοτωθούν στα χρόνια του εμφυλίου είτε, όπως πολύ χαρακτηριστικά ο Ζινόβιεβ και όλη η οικογένειά του, έπεσαν θύματα των σταλινικών εκκαθαρίσεων του 1936-37. Κάποιοι, όπως ο Αλεξάντρ Σλιάπνικοβ, εκτελέστηκαν με βασανιστήρια επειδή αρνήθηκαν να υπογράψουν ομολογίες φανταστικών πολιτικών εγκλημάτων, ενώ άλλοι, όπως ο Καρλ Ράντεκ ή ο Γιάκομπ Φύστενμπεργκ που αναμίχθηκαν στην μέσω Σουηδίας διοχέτευση της γερμανικής βοήθειας στους Μπολσεβίκους, εξοντώθηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, μεταξύ 1937-1939. Τελικά, αυτό είναι το πρόβλημα με τις Ουτοπίες: δεν ανέχονται αμφισβητίες ή αντιφρονούντες. Εάν επιτρέψουν σε κάποιους να δηλώνουν ελεύθερα ότι το σύστημα δεν τους ικανοποιεί, σημαίνει ότι το σύστημα δεν είναι τέλειο. Αλλά η τελειότητα και η ενθουσιώδης «πανανθρώπινη» αποδοχή συνιστά θεμελιώδη στόχο της ύπαρξής του. Αν αυτή καταπέσει, παρασύρει και το ίδιο. Στην αρχή της δικής τους εξουσίας, το 1933, οι Ναζί φρόντισαν να κτίσουν το Νταχάου, όπου έκλειναν τους κάθε λογής αντιπάλους τους, ονομάζοντας «συγχρονισμό» (Gleichschaltung) την αναγκαστική ιδεολογική ομογενοποίηση των Γερμανών. Σε ανταγωνισμό σχετικών ευφημισμών, ο σοβιετικός ολοκληρωτισμός είχε προηγηθεί κατά πολύ. Εξάλλου το «newspeak», όπως έδειξε ο Όργουελ στο 1984, ήταν και παραμένει ως τις μέρες μας προνομιακή επίδοση της Αριστεράς[1]. [1] Το «newspeak» ή και το «no-speak», θα πρόσθετα, έχοντας στον νου τα μειλίχια στελέχη του ΚΚΕ. Εισηγούνται με απόλυτη βεβαιότητα ως λύση το: «να πάρει ο λαός τις τύχες του στα χέρια του, κοινωνικοποιώντας τα μέσα παραγωγής», χωρίς ποτέ να εξηγούν τι θα γίνει αν ο μισός «λαός» δέχεται την «κοινωνικοποίηση» και ο άλλος μισός την απορρίπτει σθεναρά; Η πρότασή τους δεν επιτρέπει συμβιβασμούς. Αν είναι ένα εμφύλιο μακελειό αυτό που προτείνουν, ας πάψουν να το παρασιωπούν. Και, κυρίως, ας πάψουν να εγκωμιάζουν ένα «σύστημα» στο οποίο, όπως μόνιμα τονίζουν, «η ανεργία παρέμενε στο 0%». Με μερικά εκατομμύρια πολιτών σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και δεκάδες χιλιάδες ως καταδότες, δεσμοφύλακες ή δήμιους, είναι γεγονός ότι η ανεργία καταπολεμάται δραστικά.

Σύνδεση