Ένα κοινοβούλιο κουκουβάγιες

Οι άνθρωποι ανέκαθεν πρόσεχαν τις κουκουβάγιες. Ένα από τα πιο πρώιμα δείγματα παλαιολιθικής τέχνης είναι μια κουκουβάγια χαραγμένη σε έναν τοίχο του σπηλαίου Σωβέ στη Γαλλία. Η φυσιογνωμία της γλαύκας έχει την ιδιαιτερότητα ότι τα μάτια της είναι τοποθετημένα μπροστά. Επίσης, μπορεί να στρίψει το κεφάλι κατά 270 μοίρες, αντισταθμίζοντας την αδυναμία να κουνήσει τα μάτια. ARB – THE NEW YORK REVIEW OF BOOKS Mike Unwin και David Tipling, The Enigma of the Owl: An Illustrated Natural History [Το αίνιγμα της γλαύκας: μια εικονογραφημένη φυσική ιστορία], με πρόλογο του Tony Angell, Yale University Press, σελ. 288 Marianne Taylor, Owls: A Guide to Every Species in the World [Γλαύκες: Οδηγός για κάθε είδος στον κόσμο], Harper Design, σελ. 256 Οι άνθρωποι ανέκαθεν πρόσεχαν τις κουκουβάγιες. Ένα από τα πιο πρώιμα δείγματα παλαιολιθικής τέχνης είναι μια κουκουβάγια χαραγμένη σε έναν τοίχο του σπηλαίου Σωβέ στη Γαλλία.[1] Η φυσιογνωμία της γλαύκας έχει την ιδιαιτερότητα, σε αντίθεση με τα περισσότερα πουλιά, ότι τα μάτια της είναι τοποθετημένα μπροστά. Επίσης, μπορεί να στρίψει το κεφάλι κατά 270 μοίρες (αντισταθμίζοντας την αδυναμία να κουνήσει τα μάτια). Ήταν λοιπόν εύκολο να φανταστεί κανείς ότι αυτά τα νυκτόβια πλάσματα, που συνήθως γίνονταν αντιληπτά ως ένα απειλητικό στρίγκλισμα μέσα στη νύχτα ή ένα ανησυχητικό βλέμμα κατά τη διάρκεια της μέρας, έχουν προσωπικότητες, και μάλιστα μοχθηρές. Ακόμη και σήμερα, μας λένε τα δύο βιβλία που εξετάζουμε, σε πολλά μέρη του κόσμου σκοτώνουν τις κουκουβάγιες μόλις τις συναντούν, από φόβο για τη βλαβερή επιρροή τους. Οι Έλληνες έβλεπαν τις κουκουβάγιες πιο θετικά, ως ενσάρκωση της σοφίας. Η «γλαύκα της Αθηνάς» που απεικονιζόταν στα αθηναϊκά νομίσματα αντιπροσωπεύει ένα υπαρκτό είδος, τη μικρή κουκουβάγια (Αθηνά η νυκτία) που ακόμη συναντά κανείς στα μεσογειακά ερείπια. Οι σημερινοί Ευρωπαίοι και Αμερικανοί γενικά θεωρούν τις κουκουβάγιες άκακες αλλά μερικές φορές στομφώδεις, όπως στο The Stuffed Owl: An Anthology of Bad Verse [Η βαλσαμωμένη κουκουβάγια: Ανθολογία κακών στίχων], που κοροϊδεύει τη «μελό» και «κοινότοπη» ποίηση,[2] ή τον πομπώδη ξερόλα που γράφει λάθος το όνομά του στα βιβλία Γουίνι το αρκουδάκι του Α. Α. Μίλνε. Η αλήθεια για τις κουκουβάγιες είναι λιγότερο ευφάνταστη, αλλά εξίσου ενδιαφέρουσα με όσα προβάλλουν πάνω τους οι άνθρωποι. Τα εντυπωσιακά φυσικά χαρακτηριστικά τους διαμορφώθηκαν από τις ανάγκες του κυνηγιού. Είναι εντυπωσιακές φονικές μηχανές, ικανές να σκοτώσουν άλλα πουλιά ή ζώα μεγαλύτερα από τις ίδιες. Βασικό ρόλο παίζουν τα μεγάλα πόδια και νύχια, τα φτερά που είναι σχεδιασμένα για αθόρυβη πτήση και τα υπερευαίσθητα μάτια και αυτιά. Οι γλαύκες έχουν οξεία στερεοσκοπική όραση και, παρά τα θρυλούμενα, βλέπουν στο φως της ημέρας. Η ακοή είναι σημαντικότερη από την όραση για τις γλαύκες. Τα αυτιά τους τούς επιτρέπουν να εντοπίζουν το θήραμα στο απόλυτο σκοτάδι. Σε κάποια είδη, το ένα αυτί είναι μεγαλύτερο και τοποθετημένο ψηλότερα από το άλλο, ώστε να μπορούν να εντοπίζουν το θρόισμα των ποντικιών με ακουστική τριγωνομέτρηση. Κάποιες φωτογραφίες στο The Enigma of the Owl των Μάικ Άνγουιν και Ντέιβιντ Τίπλινγκ δείχνουν είδη της Αρκτικής, όπως η μεγάλη γκρίζα κουκουβάγια, να βουτάνε βαθιά μέσα στο χιόνι για να πιάσουν τρωκτικά τα οποία εντόπισαν αποκλειστικά μέσω του ήχου. Οι τούφες που μοιάζουν με αυτιά στο κεφάλι μερικών ειδών γλαύκας δεν έχουν καμία σχέση με το έξοχο σύστημα ακοής τους, που καλύπτεται από φτερά. Οι τούφες αυτές μάλλον εξελίχθηκαν ως μηχανισμός παραλλαγής στο φως της ημέρας. Υπάρχουν πάνω από διακόσια είδη γλαυκών, αλλά ο ακριβής αριθμός αλλάζει διαρκώς. Ως εκ τούτου, η βιαστική υπόσχεση της Μαριάν Τέιλορ να παρουσιάσει «όλα τα είδη του κόσμου» είναι αδύνατον να τηρηθεί. Από τη μία, ευάλωτα είδη εξαφανίζονται. Η Sceloglaux albifacies, η γελαστή κουκουβάγια της Νέας Ζηλανδίας, εξαφανίστηκε περισσότερo από πενήντα χρόνια πριν· μάλλον θα την ακολουθήσουν τα περισσότερα τροπικά είδη, αφού τα δάση κόβονται για να δημιουργηθούν φυτείες φοινικέλαιου ή για άλλους γεωργικούς σκοπούς. Η Glaucidium mooreorum, η πυγμαία κουκουβάγια του Περναμπούκο, που ενδημεί στα σχεδόν εξαφανισμένα τροπικά δάση της βορειοανατολικής Βραζιλίας, έχει να φανεί από το 2004, μας λέει η Τέιλορ. Τα πάμπολλα είδη που περιορίζονται σε ένα νησί της Ινδονησίας ή των Φιλιππίνων δεν κινδυνεύουν μόνο από την αποψίλωση των δασών αλλά και από εισβλητικά / χωροκατακτητικά αρπακτικά, όπως αρουραίους, φίδια και μυρμήγκια. Επίσης, κάποια άλλα ενδέχεται ύστερα από προσεκτικότερη μελέτη να αποδειχθεί ότι αποτελούν τοπική ποικιλία κάποιου είδους. Από την άλλη, ανακαλύπτονται διαρκώς νέα είδη γλαυκών. Μερικά βρέθηκαν με τον παραδοσιακό τρόπο, δηλαδή με κοπιαστική δουλειά σε απομακρυσμένα μέρη. Τον Σεπτέμβριο του 1976, ο Τζον Π. Ο’Νηλ και ο Γκάρι Γκρέιβς, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Λουϊζιάνας, μελετούσαν τα πουλιά μιας ανεξερεύνητης περιοχής πυκνού νεφοδάσους, ψηλά στις βόρειες Περουβιανές Άνδεις. Έπειτα από τρεις άκαρπες μέρες στη βροχή ήταν έτοιμοι να τα παρατήσουν όταν μια μικροσκοπική κουκουβάγια πιάστηκε στα δίχτυα τους. Δεν είχαν ξαναδεί τίποτα παρόμοιο. Την ονόμασαν μικρή μυστακοφόρα κουκουβάγια λόγω των παράξενων φτερών του προσώπου της. Ήταν τόσο διαφορετική από τις υπόλοιπες γλαύκες ώστε ταξινομήθηκε σε δικό της, νέο γένος, το Xenoglaux (ξενόγλαυκα), που το όνομά του σημαίνει «παράξενη κουκουβάγια». Το 2007 ανακαλύφθηκαν κι άλλες μυστακοφόρες κουκουβάγιες. Έκτοτε έχει δημιουργηθεί μια επιχείρηση οικοτουρισμού σε ένα αξιόπιστο σημείο, όπου οι παρατηρητές πουλιών που θέλουν να δουν αυτό το αλλόκοτο πλάσμα μπορούν να μείνουν σε ένα άνετο κατάλυμα. Η επιστημονική έρευνα έχει αποκαλύψει πολύ περισσότερα νέα είδη γλαυκών από την εξερεύνηση. Όταν τη δεκαετία του 1990 οι φθηνές, αξιόπιστες, φορητές ψηφιακές συσκευές ηχογράφησης αντικατέστησαν τα άβολα μαγνητόφωνα, η καταγραφή της φωνής της κουκουβάγιας διευκολύνθηκε σημαντικά. Έτσι κατέστη δυνατό να εντοπιστούν και να μελετηθούν πολύ περισσότερες κουκουβάγιες. Είναι πολύ χωροκρατικές, και όταν ένα αρσενικό ακούει ένα αντίπαλο αρσενικό του ίδιου είδους να εισβάλει στην περιοχή του, επιτίθεται. Παριστάνοντας τον εισβολέα, ένας παρατηρητής εξοπλισμένος με ηχεία μπορεί να φέρει γρήγορα κοντά του το θιγμένο αρσενικό. Οι τεχνικές αυτές έχουν διευρύνει τις γνώσεις μας για τον αριθμό και την εξάπλωση πολλών ειδών γλαυκών. Επιπλέον, η ηχογράφηση ανέτρεψε την παραδοσιακή ταξινόμηση των γλαυκών. Πριν από αυτήν οι όμοιες γλαύκες θεωρούνταν ότι ανήκαν στο ίδιο είδος. Ωστόσο η ανάλυση των καλεσμάτων τους έδειξε ότι γλαύκες με παρόμοια εμφάνιση είχαν διαφορετικές φωνές. Οι σύγχρονοι ταξινόμοι ορίζουν ως είδος τον πληθυσμό που είναι αναπαραγωγικά απομονωμένος, και όχι, όπως παλιότερα, τον πληθυσμό με παρόμοια εξωτερική όψη. Αφού μια θηλυκή κουκουβάγια δεν ζευγαρώνει με το αρσενικό εάν δεν της δώσει τα κατάλληλα φωνητικά σήματα, ο ήχος λειτουργεί ως αποτελεσματικός μηχανισμός απομόνωσης. Πλέον, ένας πληθυσμός με διακριτό φωνητικό ρεπερτόριο θεωρείται ξεχωριστό είδος, ακόμη κι αν δεν διαφέρει πολύ ως προς την εξωτερική εμφάνιση. Όταν το βιβλίο της Τέιλορ φτάνει στις μικρότερες σε μέγεθος κουκουβάγιες ‒πυγμαίες κουκουβάγιες, γκιώνηδες και μεγάσκωπες‒ παραθέτει πολλές φωτογραφίες πουλιών που φαίνονται σχεδόν πανομοιότυπα, αλλά, όπως μας λέει, διακρίνονται από τις φωνές τους. Θα ήταν ενδιαφέρον να είχαμε ένα ηχητικό βιβλίο που θα μας επέτρεπε να ακούσουμε τι είναι αυτό που κάνει το κάθε είδος να ξεχωρίζει. Η ταξινόμηση των γλαυκών έχει αναθεωρηθεί επίσης μέσα από την εξέταση του DNA. Πληθυσμοί γλαυκών που μοιάζουν με άλλους, όμως είναι αναπαραγωγικά απομονωμένοι, είναι πιθανό να διαφέρουν και γενετικά. Η γεωγραφία μπορεί να απομονώσει έναν πληθυσμό όσο και η φωνή, και αρκετά από τα νέα όμοια είδη περιορίζονται σε κάποιο από τα πολλά νησάκια του Ινδικού Ωκεανού και του Ινδονησιακού Αρχιπελάγους. Παρ’ όλο που η ανάλυση DNA είναι ακριβότερη και πιο δύσκολη από τις ψηφιακές ηχογραφήσεις κάποια από τα νέα είδη που παρουσιάζονται στο βιβλίο της Τέιλορ ταυτοποιήθηκαν με αυτή τη μέθοδο. Η γενετική ανάλυση και η ηχογράφηση έχουν διευρύνει πολύ το γενεαλογικό δέντρο της κουκουβάγιας μέσα σε μόλις δύο δεκαετίες. Σου Τσουανκσί, Κουκουβάγια, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ακαδημία Τεχνών Κίνας, Χανγκτσόου. Η Τέιλορ κάνει γενναία προσπάθεια να παρουσιάσει ό,τι πιο σύγχρονο στην ταξινόμηση και την ονοματολογία των γλαυκών, παρά τη ρευστότητά τους. Καλύπτει 225 είδη, ωστόσο δεν υπάρχει συμφωνία σχετικά με τον ακριβή αριθμό των υπαρκτών ειδών ή, έστω, σχετικά με το ποια από αυτά είναι αυθεντικά. Η πρώτη έκδοση του Owls: A Guide to Owls of the World [Γλαύκες: Οδηγός για τις γλαύκες του κόσμου] των Κλάους Κούνιχ, Γιάν Χέντρικ Μπέκινγκ και Φρίντχελμ Βάικ, που εκδόθηκε το 1999, εξέταζε 227 είδη. Ο αριθμός μεγάλωσε σε 250 στη δεύτερη έκδοση που εκδόθηκε δέκα χρόνια μετά. Ένα άλλο έγκυρο έργο, το Handbook of the Birds of the World [Εγχειρίδιο των πουλιών του κόσμου], κάλυπτε 205 είδη γλαυκών στον πέμπτο τόμο του, αλλά (αυτή τη στιγμή τουλάχιστον) έχουν προκύψει πολύ περισσότερα από άλλα είδη, από την έκδοσή του το 1999. Το Handbook περιέχει φωτογραφίες γλαυκών σε δράση εξίσου συναρπαστικές με εκείνες του The Enigma of the Owl. Το αίνιγμα που αναφέρεται στον τίτλο των Άνγουιν και Τίπλινγκ είναι κατά κύριο λόγο απλή άγνοια. Δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα για πολλά από αυτά τα νέα είδη, αφού τα περισσότερα ζουν βαθιά σε τροπικά δάση και σε απομακρυσμένα νησιά. Η Τέιλορ δεν βρήκε καλή φωτογραφία για είκοσι από αυτά. Κάποια από τα είδη που περιγράφηκαν πρόσφατα μπορεί κάλλιστα να εξαφανιστούν πριν προλάβουμε να μάθουμε πώς ζουν (ενώ άλλα μπορεί να υποβιβαστούν σε υποείδη). Οι γλαύκες της Βόρειας Αμερικής έχουν, όπως είναι φυσικό, μελετηθεί πολύ πιο διεξοδικά από τις τροπικές. Ακόμη και η πόλη της Νέας Υόρκης έχει τις κουκουβάγιες της. Γιγάντιοι μπούφοι της Βιρτζίνιας (Bubo virginianus), μεγαλύτεροι από όλες τις γλαύκες του Νέου Κόσμου εκτός από τον χιονόμπουφο (Bubo scandiacus), φωλιάζουν εδώ και χρόνια στο πάρκο Πέλαμ Μπέι στο Μπρονξ. Η τυτώ φώλιαζε ευρέως σε άδεια κτίρια και εγκαταλειμμένες δεξαμενές στη Νέα Υόρκη, και κάποιες ακόμη χρησιμοποιούν τα κουτιά που έχουν τοποθετηθεί για αυτές στο Καταφύγιο Άγριας Ζωής του Τζαμάικα Μπέι δίπλα στο αεροδρόμιο JFK. Όταν πιάνουν τα κρύα, κάποια βόρεια είδη κατεβαίνουν νότια για να περάσουν τον χειμώνα στα πάρκα της Νέας Υόρκης: νανόμπουφοι, αμερικανικοί αιγωλιοί (Aegolius acadicus), και μια φορά ένα χαροπούλι. Όποτε μια από αυτές τις βόρειες γλαύκες εμφανίζεται στο Σέντραλ Παρκ οι παρατηρητές προσπαθούν να κρατήσουν το μέρος όπου κουρνιάζει μυστικό από τους φωτογράφους που συνωστίζονται όλο και πιο κοντά της, από τη δικαιολογημένη επιθυμία για τραβήξουν το τέλειο ενσταντανέ. Παρατηρητές και φωτογράφοι μόνο που δεν πιάνονται στα χέρια όποτε ένας χιονόμπουφος ‒που ο Άνγουιν και ο Τίπλινγκ περιγράφουν ως «όχι μόνο η πιο χαρακτηριστική γλαύκα του κόσμου, αλλά και ένα από τα εντυπωσιακότερα πτηνά του»‒ ταξιδεύει νότια τον χειμώνα και βρίσκει ένα αντίστοιχο της τούνδρας στην οποία ζει στις εξωτερικές ακτές του Λονγκ Άιλαντ. Κάποιες κουκουβάγιες έχουν προσαρμοστεί πολύ καλά στους ανθρώπινους οικισμούς. Όσες έχουν ως φυσικό ενδιαίτημα το πολυποίκιλο ανάγλυφο, είναι πιθανότερο να ζήσουν σε πόλεις και μεγαλουπόλεις από τις γλαύκες των τροπικών δασών. Οι μεγάσκωπες είναι απρόσμενα άφθονοι στα αμερικανικά προάστια. Η Χριστουγεννιάτικη Καταμέτρηση Πουλιών του 2010 στην κατάφυτη κομητεία του Άπερ Μπακς στην Πενσυλβανία ανακάλυψε 237 σε ακτίνα 12 χιλιομέτρων. Μια από τις μεγαλύτερες γλαύκες στον κόσμο, ο κοινός μπούφος, απαντά συχνά στην πυκνοκατοικημένη δυτική Ευρώπη και, αφού δεν φοβάται τους ανθρώπους, φωλιάζει σε λατομεία και γκρεμούς της υπαίθρου. Ο χουχουριστής, το “τουχούι, τουχόου” του Σαίξπηρ, έρχεται στα ευρωπαϊκά αστικά πάρκα. Μια φορά είδα μια από αυτές τις μεσαίου μεγέθους γλαύκες να πετάει στο κέντρο του Παρισιού, φωτισμένη φευγαλέα από μια λάμπα του δρόμου. Οι σύγχρονες πόλεις φιλοξενούν άφθονα τρωκτικά και μικρά πουλιά για να τραφούν οι κουκουβάγιες, αν δεν τις ενοχλεί η ανθρώπινη παρουσία. Απεναντίας, τα ευάλωτα είδη γλαυκών αγωνίζονται να επιβιώσουν λόγω της μεταμόρφωσης των φυσικών τους ενδιαιτημάτων. Η κοινή κουκουβάγια έχει γίνει πολύ πιο σπάνια γύρω από τη Μεσόγειο, μάλλον εξαιτίας της εκτεταμένης χρήσης εντομοκτόνων που έχουν εξαλείψει πολλά από τα μεγάλα έντομα με τα οποία τρέφεται. Ο κίνδυνος είναι ακόμη μεγαλύτερος για πολύ ειδικευμένα είδη που απαιτούν συνεχές δάσος ή εκτεταμένα έλη για να επιβιώσουν. Κάποιοι από αυτούς τους πληθυσμούς έχουν μειωθεί σε κρίσιμα επίπεδα. Παράξενη περίπτωση αποτελεί η μικρή κουκουβάγια του δάσους, Athene blewitti, που πλέον ξέρουμε ότι επιζεί σε μερικά απομεινάρια δάσους στην κεντρική Ινδία. Ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1880 από Βρετανούς αποικιακούς διοικητές (πολλοί εκ των οποίων ήταν ερασιτέχνες ορνιθολόγοι). Στη συνέχεια αυτά τα πουλιά έμειναν αθέατα για 113 χρόνια. Ο ένας λόγος ήταν πως οι μετέπειτα ορνιθολόγοι την αναζήτησαν στην περιοχή όπου υποτίθεται ότι βρέθηκε ένα δείγμα του Βρετανικού Μουσείου, με χρονολογία 1914, από τον συνταγματάρχη Ρίτσαρντ Μαϊνερτσχάγκεν, έναν ιδιαίτερα δεινό Βρετανό διοικητή και ορνιθολόγο. (Ως υπεύθυνος πληροφοριών στην Αίγυπτο κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε διοικητής του Τ. Ε. Λώρενς). Κατόπιν αποκαλύφθηκε ότι ο Μαϊνερτσχάγκεν είχε τη συνήθεια να κλέβει δέρματα ιδιαίτερα σπάνιων πουλιών από το Βρετανικό Μουσείο και να τους αποδίδει φανταστικές ημερομηνίες και μέρη για να ενδυναμώσει την ορνιθολογική του φήμη. Το 1997, η Πάμελα Ρασμούσεν και ο Μπεν Κινγκ πήγαν στην τοποθεσία όπου είχαν βρεθεί τα προηγούμενα δείγματα και εντόπισαν μία ζωντανή. Αφού οι κουκουβάγιες έχουν τη νύχτα σχεδόν όλη δική τους, όσον αφορά τα πουλιά, εξέλιξαν μεγάλη ποικιλία σχημάτων, μεγεθών και συμπεριφορών. Το χρώμα είναι το λιγότερο ποικίλο χαρακτηριστικό τους. Τις βρίσκουμε κατά βάση σε μυστηριώδη καφέ και γκρίζα, αφού το φτέρωμά τους χρησιμεύει λιγότερο στο φλερτ και περισσότερο στη συγκάλυψη. Το φλερτ γίνεται κυρίως στο σκοτάδι και είναι κατά κύριο λόγο ηχητικό. Όμως το μέγεθός τους κυμαίνεται από τον πελώριο μπούφο στη μικροσκοπική σαν σπουργίτι νανοκουκουβάγια της Αριζόνας. Πάνω αριστερά: Ελίζαμπεθ Φρινκ, Κουκουβάγια, 1967, Πινακοθήκη Tate, Λονδίνο. Πάνω δεξιά: Πίτερ Ντόιγκ, Άτιτλο [Σκοτεινή Κουκουβάγια], 2013, ΜοΜΑ, Νέα Υόρκη. Κάτω αριστερά: Τζον και Ελίζαμπεθ Γκουλντ, Τυτώ (Tyto alba), 1832, Μουσείο Βικτώριας, Αυστραλία. Κάτω δεξιά: Πάμπλο Πικάσο, Κουκουβάγια με καρέκλα, 1947, ΜοΜΑ, Νέα Υόρκη. Η δίαιτα της γλαύκας ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος και το ενδιαίτημά της. Ενώ οι μικρότερες τρέφονται με έντομα και μικρά πουλιά, οι μεγαλύτερες μπορούν να καταβροχθίσουν μεσαίου μεγέθους θηλαστικά. Λέγεται ότι οι φωλιές των μπούφων της Βιρτζίνιας μυρίζουν συχνά κουνάβι. Μερικές έχουν προσαρμοστεί να πιάνουν ψάρια. Μία από αυτές, ο ψαρόμπουφος του Μπλάκιστον, συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες του κόσμου. Η γυναίκα μου και εγώ βρεθήκαμε μια φορά σε ένα εστιατόριο στο βόρειο νησί της Ιαπωνίας Χοκάιντο, όπου η βασική ατραξιόν δεν ήταν το σούσι (για το οποίο θυμάμαι ελάχιστα πράγματα), αλλά η αξέχαστη επίσκεψη ενός πελώριου ψαρόμπουφου που ερχόταν κάθε νύχτα σε ένα μικρό ρυάκι ακριβώς έξω από την τζαμαρία για να τραφεί. Ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου, υποψιάζομαι, του έβγαζε μερικά έξτρα ψάρια. Οι γλαύκες επίσης διαφέρουν ως προς το εύρος της γεωγραφικής τους κατανομής. Οι χάρτες της Τέιλορ είναι πολύ κατατοπιστικοί και περιέχουν λίγα σφάλματα (παρότι η σκαπτική κουκουβάγια Athene cunicularia εμφανίζεται να ζει πολύ βορειοανατολικά). Κάποιες κουκουβάγιες απαντούν σε σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο ‒ η τυτώ, για παράδειγμα. Στο άλλο άκρο, κάποιες άλλες, όπως η ξενόγλαυκα, περιορίζονται σε μερικές βουνοκορφές στις Περουβιανές Άνδεις. Οι προσπάθειες να προστατευτεί ένα είδος βορειοαμερικανικής γλαύκας έγινε θέμα στις προεδρικές εκλογές του 1992. Ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους προειδοποίησε ότι αν περάσουν αυτό που θέλουν οικολόγοι, όπως ο υποψήφιος αντιπρόεδρος Αλ Γκορ, «θα γεμίσουμε κουκουβάγιες και θα ξεμείνουμε από δουλειές». Η εν λόγω κουκουβάγια ήταν ο χουχουριστής της Δύσης (Strix occidentalis), ένας μεσαίου μεγέθους χουχουριστής του δάσους στη βορειοδυτική ακτή των ΗΠΑ που εξαφανίζεται όταν υλοτομούνται τα υπεραιωνόβια δάση. Οι προσπάθειες να προστατευτεί το δάσος για χάρη του πουλιού εξόργισαν τους εργαζόμενους στην ήδη φθίνουσα βιομηχανία ξυλείας. Έβαζαν στα αυτοκίνητά τους αυτοκόλλητα που έγραφαν «σκοτώστε μια κουκουβάγια, σώστε έναν ξυλοκόπο». Το ζήτημα έχει εξομαλυνθεί, κυρίως επειδή οι υλοτόμοι, έχοντας χάσει τον «πόλεμο του χουχουριστή», βρήκαν άλλη δουλειά ή άλλο σπίτι. Σήμερα οι λιγοστοί χουχουριστές που απομένουν στις ΗΠΑ (στον Καναδά έχουν σχεδόν εξαφανιστεί) αντιμετωπίζουν έναν νέο εχθρό. Τον στενό τους συγγενή αλλά πιο επιθετικό ραβδωτό χουχουριστή (Strix varia) που αφθονεί στις ανατολικές ΗΠΑ και επεκτείνεται προς τη βορειοδυτική ακτή, όπου διώχνει τον ελαφρώς μικρότερο χουχουριστή της Δύσης. Η Δασική Υπηρεσία αποδεκατίζει διακριτικά τους ραβδωτούς χουχουριστές στην περιοχή. Παρ’ όλα αυτά ίσως ο χουχουριστής της Δύσης γίνει η πρώτη βορειοαμερικανική γλαύκα που θα εξαφανιστεί. Επίσης η συμπεριφορά τους ποικίλλει πολύ. Οι σκαπτικές κουκουβάγιες ζουν σε υπόγεια λαγούμια στην ύπαιθρο, όπως σε λαγούμια κυνόμυων, και δραστηριοποιούνται την ημέρα. Πολλά είδη πυγμαίας κουκουβάγιας είναι επίσης ημερόβια, όπως και ο χιονόμπουφος, αφού στο γεωγραφικό πλάτος όπου φωλιάζει ο ήλιος δεν δύει ποτέ το καλοκαίρι. Όπως είναι λογικό, εκατοντάδες βιβλία έχουν αφιερωθεί στις κουκουβάγιες. Σύμφωνα με τον βιολόγο Μπερντ Χάινριχ, που μεγάλωσε έναν ορφανό μπούφο της Βιρτζίνιας, κάθε χρόνο βγαίνει κι από ένα. «Η γενική βιολογία των γλαυκών», έγραψε, «μάλλον έχει ήδη λάβει περισσότερη δημοσιότητα από εκείνη κάθε άλλου πτηνού».[3] Ακόμα και έτσι να είναι, κάθε ένα από τα δυο αυτά καινούργια βιβλία έχει κάτι να προσφέρει. To Owls της Τέιλορ είναι πιο εγκυκλοπαιδικό και προσφέρει συμπυκνωμένες πληροφορίες για μια ευλογοφανή εκδοχή όλων των ειδών γλαύκας στον κόσμο. Οι Άνγουιν και Τίπλινγκ στο The Enigma of the Owl επιλέγουν 53 σημαντικά είδη, κατανεμημένα γεωγραφικά, και γράφουν ευχάριστα και διεξοδικά για αυτά. Οι φωτογραφίες του βιβλίου τους είναι πιο ζωντανές από εκείνες της Τέιλορ, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων είναι πορτρέτα, ένα για κάθε είδος. Αυτά ίσως φανούν στον αναγνώστη τεχνητά και στημένα, αφού το φόντο έχει αντικατασταθεί ψηφιακά με ουδέτερο χρώμα. Η Athene cunicularia, η σκαπτική κουκουβάγια, που μένει σε πεδιάδες, εμφανίζεται παντελώς απίθανα καθισμένη πάνω σε ένα κλαδί δέντρου σκεπασμένο με λειχήνες. Κανείς από τους συγγραφείς δεν είναι επαγγελματίας βιολόγος, και παρότι είναι προφανές ότι εργάστηκαν σκληρά και ότι έχουν γενικές γνώσεις, οι σοβαροί μελετητές των γλαυκών ίσως θα προτιμούσαν να συμβουλευτούν το Owls of the World και το Handbook of the Birds of the World. © THE NEW YORK REVIEW OF BOOKS 2017 — Μετάφραση: Νίνα Μπούρη Σημ. ARB: Ευχαριστούμε τον Σπύρο Σφενδουράκη για τη βοήθειά του. [1] Βλ. Andrew J. Lawson, Painted Caves: Paleolithic Rock Art in Western Europe [Ζωγραφισμένα σπήλαια: Παλαιολιθικές βραχογραφίες στη δυτική Ευρώπη] (Oxford University Press, 2012), σ. 312. Προσβάσιμο επίσης στο https://goo.gl/mCAujb. [2] Επιλογή και ταξινόμηση από τους D.B. Wyndham Lewis και Charles Lee (1930; New York Review Books, 2003). [3] Bernd Heinrich, One Man’s Owl [Η γλαύκα κάποιου ανθρώπου] (Princeton University Press, 1987), σ. 193.

Ένα κοινοβούλιο κουκουβάγιες

Σύνδεση