Ζία Ζανγκέ: ένας δημιουργός από την Κίνα

Από την Κίνα έρχεται ένας νέος δημιουργός του κινηματογράφου, ελάχιστα γνωστός στην Ελλάδα. Ο Ζία Ζανγκέ (Jia Zhangke) είναι ο κορυφαίος της έκτης γενεάς κινέζων σκηνοθετών και είναι 46 ετών. Πέρα από τα βουνά (Shan he gu ren / Mountains May Depart, 2015). Σκηνοθεσία: Ζία Ζανγκέ. Πρωταγωνιστούν: Ζάο Τάο, Ζανκ Γι, Λιανγκ Γιν Ντονγκ, Ντονγκ Ζιγιάν, Σίλβια Τσανγκ, Χαν Σανμίνγκ. Διάρκεια: 124΄ Από την Κίνα έρχεται ένας νέος δημιουργός του κινηματογράφου, ελάχιστα γνωστός στην Ελλάδα. Ο Ζία Ζανγκέ (Jia Zhangke) είναι ο κορυφαίος της έκτης γενεάς κινέζων σκηνοθετών και είναι 46 ετών. Έγινε γνωστός το 2006 με το Ακίνητες ζωές (Sanxia haoren / Still Life), το οποίο κέρδισε δικαίως τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας εκείνου του έτους. Πρόκειται για τη σταδιακή καταστροφή μιας κωμόπολης του Κίτρινου Ποταμού για την κατασκευή ενός μεγάλου φράγματος. Η κατεδάφιση γίνεται χειρωνακτικά ώστε χιλιάδες εργάτες συρρέουν για να βρουν δουλειά. Ανάμεσά τους ένας μεσόκοπος άνδρας και μια νεότερη γυναίκα αναζητούν τους χαμένους συντρόφους τους. Από τους δυο η γυναίκα βρίσκει τον άντρα της, αλλά τον εγκαταλείπει όταν αντιλαμβάνεται ότι αυτός έχει στο μεταξύ συνάψει άλλη σχέση. Ο μεσόκοπος ξαναβρίσκει τη γυναίκα του και αποφασίζουν μαζί να ξαναφτιάξουν τη σχέση τους. Παρά την αισθητική αναζήτηση του σκηνοθέτη δεν υπάρχουν γραφικότητες στο έργο του και η διήγηση είναι όσο πιο λιτή γίνεται. Το επόμενο σημαντικό έργο του είναι το Αίσθηση αμαρτίας (Tian zhu ding / Touch of Sin) του 2013, μια σπονδυλωτή ιστορία που αναφέρεται σε τέσσερα σύγχρονα θύματα. Ένα ιδεαλιστή μεσόκοπο που αγωνίζεται για να επαναφέρει τη δικαιοσύνη στο διεφθαρμένο χωριό του, μια γυναίκας που υφίσταται τις ταπεινώσεις του φύλου της, την αιματηρή επιστροφή του άσωτου υιού στην οικογένειά του και την αυτοκτονία ενός ευαίσθητου νεαρού που ψάχνει για κάτι μόνιμο στη ζωή του. Στο πρώτο επεισόδιο ο αγαθός επαρχιώτης που κάποτε συμφώνησε να παραχωρηθεί το λιγνιτωρυχείο του χωριού στον αρχηγό της αστυνομίας με σκοπό τα κέρδη να μοιράζονται στα μέλη της κοινότητας, ανακαλύπτει ότι το ορυχείο εκμεταλλεύεται η τοπική μαφία με διασυνδέσεις στο Πεκίνο. Οι διαμαρτυρίες του προκαλούν τον ξυλοδαρμό του και αυτός την απόφασή του να αυτοδικήσει. Σε ένα ξέσπασμα βίας που θυμίζει Ταραντίνο (χωρίς το μαύρο χιούμορ του) ο εξαγριωμένος μεσόκοπος εξοντώνει όλους τους υπεύθυνους για την απάτη, ακόμα και έναν χωριάτη που δέρνει ανηλεώς το άλογό του. Ότι στη σημερινή Κίνα μια τέτοια θεματογραφία γίνεται ανεκτή είναι σημείο αξιοπρόσεκτο. Η αυτοδικία της γυναίκας (που την ερμηνεύει εξαιρετικά η επίσης διάσημη σύζυγος του σκηνοθέτη), αποτελεί μια ακόμα επανάσταση που προκαλεί το ανδροκρατούμενο σύστημα της Κίνας. Η επιστροφή του ασυνείδητου εγκληματία στο σπιτικό του διαρκεί λίγο στο δεύτερο επεισόδιο – τον συναντούμε στο πρώτο όταν σκοτώνει χωρίς τον παραμικρό δισταγμό τρεις επίδοξους ληστές. Αν τα έργα αυτά αποδίδουν την κινεζική καθημερινότητα, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι το έγκλημα και η ατιμωρησία ενδημούν στη χώρα παρά το αυταρχικό της καθεστώς. Το τελευταίο επεισόδιο είναι λυπητερό καθώς ο συμπαθητικός νέος πρωταγωνιστής αυτοκτονεί αφού έχει εξαντλήσει τις προσπάθειές του να βρει κάτι σταθερό στη ζωή του. Ο σκηνοθέτης είναι πολύπλευρος δημιουργός. Από την απεικόνιση της βίας και τη θεματική των χαμηλών τάξεων –που διαγράφονται καθαρά σε μια ταξική πλέον κοινωνία– ο Ζανγκέ σε ταινία (2015) με τίτλο Πέρα από τα βουνά (Mountains May Depart) ασχολείται αποκλειστικά με τα προϊόντα της καπιταλιστικής Κίνας. Η πρωταγωνίστρια Τάο (την οποία ερμηνεύει και εδώ η σύζυγος του σκηνοθέτη) είναι μια όμορφη νέα με δυο μνηστήρες, έναν συμπαθητικό διανοούμενο και έναν κακομαθημένο γιάπη. Η Τάο ακολουθεί τον λανθασμένο δρόμο της αυτοσυντήρησης και επιλέγει τον πλούσιο. Τον γιο που θα γεννήσει τον ονομάζει με το όνομα που διακωμωδεί τη σχέση με τον άνδρα της, Ντόλαρ. Ο γάμος δεν διαρκεί και ο επιχειρηματίας σύζυγος θα μεταναστεύσει με τον γιο (που δικαιούται ως κινέζος πατέρας) στην Αυστραλία για να αναπτύξει τις επιχειρήσεις του. Σταδιακά το παιδί αποκτά την κουλτούρα και τη γλώσσα της νέας του πατρίδας, ενώ αποξενώνεται από τον αντιπαθητικό πατέρα του. Ο χρόνος στον οποίο τοποθετούνται τα επεισόδια (και εδώ) είναι τα έτη 1999, 2014 και 2025, για να δοθεί η ευκαιρία στον Ζανγκέ να προβλέψει ένα πιο ανθρώπινο μέλλον με την τελική επανασύνδεση του γιου με τη μητέρα του αλλά και την Κίνα. Αν και τα τοπία ακολουθούν τον κόσμο των ηρώων – είναι σύγχρονα, πλούσια αλλά και άγονα. Ο πολύς κόσμος σμικρύνεται μέσα στην εικόνα του οπερατέρ, κατά την κινέζικη παράδοση. Παράλληλα ο σκηνοθέτης αποτυπώνει το πέρασμα του χρόνου στα πρόσωπα του έργου, αλλά και στο περιβάλλον τους. Η αντίληψη του Ηράκλειτου ότι «τα πάντα ρει» δεν περιλαμβάνει το συναισθηματικό δέσιμο της μάνας με το παιδί της.

Ζία Ζανγκέ: ένας δημιουργός από την Κίνα

Σύνδεση