Ο αντίπαλος του Ροΐδη

Ὁ κ. Βλάχος, καὶ οἱ ρεπόρτερ. – Ἡ συνεργασία μου μετὰ φίλου. – Τὸ ἰδιαίτερον γραφεῖον τοῦ συγγραφέως. – Ἡ ἐργασία τοῦ κ. Βλάχου. – Τὸ Γαλλο-ἑλληνικόν του λεξικόν. – Σκιαγραφία τοῦ κ. Βλάχου. – Οἱ δύο πόλοι τῆς ἀντιπαθείας του. – Δύο ἀνέκδοτά του. – Τὸ γλωσσικὸν ζήτημα καὶ αἱ ἰδέαι του. – Αἱ γνῶμαί του περὶ τῶν συγχρόνων. – Τί ἔχει γράψει ὁ κ. Βλάχος. – Αἱ γνῶμαί του περὶ τῶν παλαιοτέρων. Ἐπιχειρῶ νὰ σκιαγραφήσω σήμερον τὸν κ. Ἄγγελον Βλάχον, καὶ ἡ γραφίς μου προσκρούει κατ’ ἀρχικὸν λόγον ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ κ. Βλάχου. Εἶνε γνωστὸν πόσον ὁ διαπρεπὴς λόγιος εἶνε δύσκολος εἰς τὰς συνεντεύξεις του, καὶ ἔτι γνωστότερον ἀκόμη τὸ ἀνέκδοτόν του διὰ τοὺς ρεπόρτερ. Ἄλλοτε εἷς ἐκ τῶν συναδέλφων μου εἶχεν ἐπιχειρήσῃ νὰ λάβῃ entrevue μετὰ τοῦ κ. Βλάχου, καὶ εἰς τοὺς πρώτους λόγους τοῦ συναδέλφου, ὁ κ. Βλάχος τοῦ ἔκοψε τὸν βῆχα μὲ τὴν ἱστορικὴν ἐκείνην ἀπάντησίν του: — Μά, κύριε, διατί νὰ σᾶς εἰπῶ ἐγὼ νὰ γράψετε μὲ τὴν ὑπογραφήν σας ὅ,τι ἐγὼ ἂν θέλω ἠμπορῶ νὰ γράψω μὲ τὴν ἰδικήν μου! Ὥστε καὶ ἐγὼ σήμερον εἶχον ἀπελπισθῇ νὰ στολίσω τὴν πινακοθήκην μου μὲ τὴν σκιαγραφίαν τοῦ κ. Βλάχου, ὁπόταν κατ’ εὐτυχῆ συγκυρίαν ἀπαντῶ φίλον, ὅστις δύναται νὰ ἐκληφθῇ ὡς πιστὴ ἀπήχησις τῶν ἰδεῶν καὶ τῶν φρονημάτων τοῦ κ. Βλάχου, μετὰ τοῦ ὁποίου στενῶς συνδέεται, καὶ ὅστις καλῶς γνωρίζει πᾶν ὅ,τι δύναται ν’ ἀναχθῇ εἰς τὴν φιλολογικὴν ἐργασίαν τοῦ ἀνδρός. Θέτω λοιπὸν ἀπέναντί μου τὸν καλὸν φίλον, καὶ ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν του, ἡ γραφίς μου ἐκτυλίσσει σήμερον τὴν σημαντικωτέραν σκιαγραφίαν ἐξ ὅλων ὅσαι διῆλθον καὶ θὰ διέλθωσι διὰ τῶν στηλῶν τοῦ Ἄστεως. Ὁ φίλος ἄρχεται λέγων: — Ἀμφιβάλλω ἂν ὑπάρχῃ κομψότερον, καλλιτεχνικώτερον γραφεῖον ἐν Ἀθήναις ἀπὸ τὸ τοῦ κ. Βλάχου, ἀμφιβάλλω ἂν ἀθηναϊκὴ οἰκία ἐγκλείει πληρεστέραν φιλολογικὴν βιβλιοθήκην, ἐν τῇ ὁποίᾳ νὰ συναντᾶται τόσον στενῶς καὶ τόσον ἀφθόνως ἡ ἀρχαία ἑλληνικὴ φιλολογία μετὰ τῶν νεωτέρων ξένων καὶ ἑλληνικῶν συγγραμμάτων. Τὰ πάντα ἐντὸς τοῦ γραφείου ἀποπνέουν τὴν ἐκλεκτὴν καὶ σπανίαν ἐκείνην ἀπόπνοιαν τοῦ σοφοῦ καὶ τοῦ ἀνθρώπου τοῦ κόσμου. Ἐκ τῶν καταφανεστέρων ἀντικειμένων, ἐκ τῶν ἐλαχίστων πραγμάτων αἰσθάνεσαι, ἀντιλαμβάνεσαι τὸν ἄνθρωπον τῆς τάξεως, τὸν ἄνθρωπον τῆς μεθόδου, τὸν ἄνθρωπον τῶν ἀρχῶν. Θῆκαι πολυάριθμοι πλημμυρισμέναι ἀπὸ ἐνθύμια παντοειδῆ, γραφεῖον καλλιτεχνικὸν ἐκ μαύρου ἀκαζοῦ, μεγάλη εἰκὼν τῆς αὐτοκρατείρας Φρειδερίκου, μὲ τὴν ὑπογραφὴν τῆς ἰδίας, προσφερθεῖσα ὡς ἀνάμνησις εἰς τὸν συγγραφέα, ζεῦγος εἰκόνων τοῦ Διαδόχου καὶ τῆς Σοφίας, τῆς ἑνώσεως τῶν ὁποίων ὁ κ. Βλάχος ὑπῆρξεν εἰσηγητής, παντοῖα ἄλλα κομψοτεχνήματα. Ὁ συγγραφεὺς εὑρίσκεται σχεδὸν πάντοτε εἰς τὸ ἰδιαίτερον σπουδαστήριόν του. Ἐργάζεται ἀκούραστος καθ’ ἑκάστην ἐπὶ 10 συνεχεῖς ὥρας πολλάκις, ἀπησχολημένος πρὸς τὸ παρὸν εἰς τὴν συγγραφὴν τοῦ Γαλλο-Ἑλληνικοῦ λεξικοῦ του, τοῦ ὁποίου ἡ ἔκδοσις θ’ ἀποτελέσῃ γεγονὸς διὰ τὸν πλοῦτον, τὴν ἀκρίβειαν καὶ τὴν γραμματικήν του ἀξίαν. Ἡ μορφὴ τοῦ κ. Βλάχου εἶνε πασίγνωστος οὐχὶ μόνον ἐν Ἀθήναις ἀλλὰ καὶ ἐκτὸς τῆς Ἑλλάδος, ὅπου ὡς γνωστόν, οὐχὶ ἅπαξ διετέλεσεν ἐπίσημος αὐτῆς ἀντιπρόσωπος εἰς διαφόρους εὐρωπαϊκὰς πρωτευούσας. Τὸ πᾶν τοῦ κ. Βλάχου, ἀπὸ τοὺς δύο μελανοὺς καὶ ὀξεῖς ὀφθαλμούς, τὸ λευκόν του γένειον, τὴν λευκήν του κόμην, τὰς λεπτὰς γραμμὰς τῆς εὐγενοῦς φυσιογνωμίας του, μέχρι τοῦ ἐξόχως ἀριστοκρατικοῦ παραστήματός του, γεννᾷ τὴν ἰδέαν τῆς θελήσεως, τῆς τόσον σταθερῶς ἐκδηλουμένης ἐν τῷ ἰδιωτικῷ καὶ φιλολογικῷ χαρακτῆρί του. Ὁ τύπος τοῦ προσώπου του πολὺ ἐπιτυχῶς δύναται νὰ παρομοιασθῇ μὲ τὸν ἀνεξίτηλον ἐκεῖνον τύπον τῶν ἀρχαίων νομισμάτων, τῶν ὁποίων ὁ χρόνος, ὅσον καὶ ἂν προσεπάθησε νὰ ἀλλοιώσῃ τὴν χροιάν, τὰς γραμμάς, τὴν ἔκφρασιν τῆς ἀπεικονίσεως, τὴν εὐκρίνειαν τῆς ἐκφραστικότητος, δὲν ἠδυνήθη νὰ θίξῃ τὴν ἀρχικὴν ἀποτύπωσιν, ἥτις ἀκατάβλητος καὶ ἰσχυρὰ ὑποφαίνεται ὑπὸ τὰς ὑαλίνους θήκας τοῦ νομισματικοῦ μας Μουσείου. Ὁ κ. Βλάχος εἶνε ἰσχυρὰ προσωπικότης. Ὁ κ. Βλάχος ὅ,τι θέλει, τὸ θέλει! Αὐτὸ τοὺς νεωτέρους συγγραφεῖς δὲν τοὺς διακρίνει. Οἱ νεώτεροι ἔχουν κἄτι τι τὸ ρευστόν, τὸ εὐμετάβλητον, κἄτι τι τῆς ἀστασίας νευροπαθοῦς γυναικός. Ὑποχωροῦν, δὲν ἐμμένουν, δὲν ἐπιμένουν, δὲν ἐφαρμόζουν παντοῦ καὶ πάντοτε ὅτι τὸ Α εἶνε καλόν, καὶ τὸ Β εἶνε κακόν. Ὅθεν λίαν δικαίως ὁ ἡμέτερος σοφὸς δύναται νὰ παραβληθῇ πρὸς τὸν σύγχρονόν του ἐν Γαλλίᾳ Βρουνετιέρ, τὸν ὀνομαστὸν κριτικὸν τῆς «Revue des Deux mondes». Τὴν πρὸς αὐτὸν διαφοράν του ὥρισεν ὁ Λεμαίτρ, ὁ νεωτερίζων τῆς Ἐφημερίδος τῶν Συζητήσεων κριτικός, λέγων: «Ὁ Βρουνετιὲρ ἀρέσκεται εἰς ὅ,τι εὑρίσκει καλόν· ἐγὼ εὑρίσκω καλὸν ὅ,τι μοῦ ἀρέσκει». Οὕτω καὶ ὁ Βλάχος διὰ νὰ τοῦ ἀρέσῃ κἄτι τι, πρέπει νὰ τὸ εὕρῃ καλόν, δηλαδὴ σύμφωνον πρὸς τὰς περὶ τέχνης ἀρχάς του, πρὸς τὰς ἰδέας του, πρὸς ὅ,τι ὑποστηρίζει ἀπὸ τεσσαρακονταετίας ὡς ποιητής, ὡς δημοσιογράφος, ὡς κριτικός. Ὅπως ὁ Βρουνετιὲρ ἐν Γαλλίᾳ, οὕτω καὶ ὁ κ. Βλάχος παρ’ ἡμῖν ἀντεπεξέρχεται μετὰ δυνάμεως κατὰ τῶν νεωτεριστικῶν τάσεων, φράσσει τὸν δρόμον εἰς τὰς ὑπερβασίας τῶν νεωτέρων, ἀμύνεται στερρῶς ὑπὲρ τῶν παραδόσεων τῆς γλώσσης καὶ τοῦ ὕφους. Τὸν κ. Βλάχον δύναταί τις νὰ τὸν ὀνομάσῃ «φρούραρχον» τῆς ἡμετέρας φιλολογίας. Ἐννοεῖται παρ’ ἡμῖν ὅπου τελευταίως, ὅπως εἰς ὅλας τὰς κοινωνικὰς τάξεις, οὕτω καὶ ἐν τῇ φιλολογίᾳ μας αἱ νεωτεριστικαὶ τάσεις ἀνεφάνησαν πολυφυεῖς, δίκην εὐφόρου παραγωγῆς μανιταρίων, ἡ μεγάλη αὐστηρότης τοῦ κ. Βλάχου, τὸν ἔκαμε νὰ φανῇ που καί που ἄδικος, ἀλλ’ οὐδέποτε ἐχαρακτηρίσθη ὡς ἀνειλικρινής. Εἰς τὴν τόσον καλῶς χαρακτηρίζουσαν αὐτὸν εἰλικρίνειαν, ὁ κ. Βλάχος δὲν ἐδίστασε ποτὲ νὰ θυσιάσῃ καὶ φιλολογικὰς συμπαθείας καὶ φιλικὰς σχέσεις. Οἱ δύο πόλοι τῆς ἀντιπαθείας του εἰς τὸ γλωσσικὸν ζήτημα, εἰς ὃ ἀνεφάνη τόσον θερμὸς ὑπέρμαχος τῆς πίστεως καὶ τῶν ἰδεῶν του, εἶνε ὁ Κόντος καὶ ὁ Ψυχάρης. Ὑπάρχει μάλιστα ἓν χαριτωμένον ἀνέκδοτον, τὸ ὁποῖον οὐχὶ σπανίως ἀναφέρεται ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ κ. Βλάχου, ὁπόταν τυχαίνῃ νὰ εὑρεθῇ μεταξὺ Κοντικῶν καὶ Ψυχαρικῶν, τῶν δύο αὐτῶν ἄκρων τοῦ πολυπλόκου αὐτοῦ σχοινίου, τοῦ ὀνομαζομένου ἑλληνικὴ γλῶσσα, τοῦ τοσοῦτον ἀρρήκτως, ἐν εἴδει Γορδίου δεσμοῦ, περιδεδεμένου, ὥστε οὔτε ἡ σπάθη τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου νὰ μὴ δύναται νὰ τὸ κατακόψῃ. Συνειθίζει τότε ὁ συγγραφεὺς νὰ λέγῃ, δεικνύων τοὺς Ψυχαρικοὺς πρὸς τοὺς Κοντικούς: — Νά! σεῖς οἱ Κοντικοὶ ἐγεννήσατε αὐτοὺς ἐδῶ τοὺς Ψυχαρικούς. Ὁ Ψυχάρης εἶνε γέννημα καὶ θρέμμα τοῦ Κόντου!... Ὁ κ. Βλάχος εἰς τὰ φιλολογικὰ ζητήματα, τὴν εὐμένειαν θεωρεῖ ὡς ἐλάττωμα ἐν γένει. Τὴν εὐμένειαν τὴν βδελύσσεται, τὴν ἀπεχθάνεται, ὅσον βδελύσσεται καὶ ἀπεχθάνεται τοὺς ρεπόρτερ ὁ κ. Ροΐδης. Δι’ αὐτὸν ὅ,τι εἶνε καλόν, εἶνε ἄξιον ἐκτιμήσεως, ὅ,τι εἶνε κακὸν εἶνε ἄξιον ροπαλισμοῦ. Διηγεῖται μάλιστα ὁ καλός μου φίλος, ὁ παρέχων μοι σήμερον τὴν συνεργασίαν του τόσον εὐγενῶς, ὅτι ἔτυχέ ποτε νὰ συμβαδίζῃ ἐν τῇ Ἀκροπόλει μετὰ τοῦ κ. Βλάχου καὶ τοῦ κ. Βικέλα, ὅτε ἐγένετο λόγος περὶ τῆς φιλολογικῆς ἀξίας ἑνὸς ὀνόματος συγχρόνου, ὁ περὶ τοῦ ὁποίου ἐνθουσιασμὸς τοῦ κ. Βικέλα δὲν ἦτο καθόλου δικαιολογημένος. Ὁ κ. Βικέλας, τοῦ ὁποίου εἶνε γνωστὴ ἡ εὐμένεια καὶ ἡ συγκαταβατικότης καὶ πρὸς τὰς μετριότητας ἀκόμη, ἐπέμεινε λέγων: — Ἔ! καλὸς εἶνε, καϋμένε! Τότε ὁ κ. Βλάχος ἐθεάθη ἐκβάλλων τὸν ἕνα πόδα ἐκτὸς τῶν ἐπάλξεων τοῦ τείχους τῆς Ἀκροπόλεως, ὡσεὶ ἐπρόκειτο νὰ πέσῃ ἀπὸ τοῦ ὕψους ἐκείνου, καὶ ἠκούσθη λέγων: — Αὐτοκτονῶ, Βικέλα, ἀμέσως, ἂν ἐπιμένῃς ὅτι καὶ ὁ Α... εἶνε καλὸς καὶ αὐτός! Καὶ πρώτην φορὰν εἰς τὴν ζωήν του ὁ κ. Βικέλας ἠναγκάσθη νὰ κακολογήσῃ ἄνθρωπον, διὰ νὰ σώσῃ τὴν ζωὴν τοῦ κ. Βλάχου! Αἱ ἰδέαι τοῦ κ. Βλάχου διὰ τὴν γλῶσσαν εἶνε πασίγνωστοι. Ὁ κ. Βλάχος εἶνε ὁ εἰσαγγελεὺς τῆς μιγάδος, ὅπως ὀνομάζει τὸ γλωσσικὸν ἔργον, τὸ χαρακτηρίζον πολλοὺς συγχρόνους ποιητάς. Δὶς μέχρι τοῦδε ἀπήγγειλεν, ὡς εἰσηγητὴς τοῦ Φιλαδελφείου ποιητικοῦ ἀγῶνος, ἀπὸ τοῦ βήματος τὸ κατηγορητήριόν του, προκαλέσας τὴν ἀρθρογραφίαν τοῦ κ. Παλαμᾶ, τοῦ ὁποίου ἡ σφοδρὰ πολεμικὴ τὸν ἀφίνει ἐντελῶς ἀπαθῆ. Ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον τὸν ἐκπλήσσει εἰς τὴν ἐπίθεσιν αὐτὴν τὴν ἄνευ μέτρου εἶνε ἡ πλήρης ἔλλειψις τοῦ αἰσθήματος τῆς ἱεραρχίας μεταξὺ τῶν νεωτέρων ἐκ τῶν γραφόντων. Πάντες σχεδόν, τρέφοντες ἐγωιστικὴν πεποίθησιν εἰς ἑαυτοὺς καὶ εἰς τὰ ἔργα των, συνείθισαν νὰ μὴ ἐκτιμῶσι παντελῶς τὴν ἐργασίαν τῶν παλαιῶν. Τοῦτο ὅμως δὲν σημαίνει ὅτι εἶνε ἐναντίον ὅλων τῶν νεωτέρων ποιητῶν. Τοὐναντίον μάλιστα· ἀρέσκεται ζωηρῶς εἰς τὸν Δροσίνην, εἰς τὰ πεζὰ καὶ τὰ ἔμμετρά του ἔργα, ἂν καὶ δὲν ἐξακολουθῇ νὰ παρέχῃ τὴν συνεργασίαν του εἰς τὴν Ἑστίαν, εὑρίσκων, ὅτι παραπολὺ κατεκλύσθη αὕτη ἀπὸ τὰς ἀσυστάτους νεωτεριστικὰς ἰδέας. Ἐπίσης εὐνοεῖ τὸν κ. Πολέμην, θαυμάζει τὸ τάλαντον τοῦ Σουρῆ, τέρπεται εἰς τὴν μεθυγραφίαν τοῦ Ἀννίνου, ἐκτιμᾷ τὴν κραταιὰν δημοσιογραφικὴν δύναμιν τοῦ κ. Γαβριηλίδου καὶ τὴν κλασικὴν γλαφυρότητα τοῦ Βυζαντίου τῆς Νέας Ἡμέρας τῆς Τεργέστης, μετὰ τοῦ ὁποίου εἶνε ἀδελφικῶς συνδεδεμένος. Περὶ τῶν ἄλλων προσώπων καὶ συγγραφέων ἀποφεύγει συνήθως νὰ ἐκφράζεται. Γενικεύει ὅμως τὰς κρίσεις του, ἐξ ἀφορμῆς παντὸς δημοσιεύματος, καὶ ἀποκρυσταλλόνει αὐτὰς εἰς ἀρχάς, τὰς ὁποίας δύναταί τις νὰ εὕρῃ ἐγκατεσπαρμένας εἰς τὰ ποικίλα καὶ διάφορα ἔργα του. Ἐκ τῶν παλαιῶν συγγραφέων θαυμάζει καὶ ἐκτιμᾷ τὸν φίλον του Βερναρδάκην, συγγραφέα τῆς Μηδείας, καὶ ἐν γένει ὅλους τοὺς ἀληθῶς δράσαντας. Τοὺς συγχρόνους του ἀγαπᾷ ἐφόσον περιέβαλον τὰς ἐμπνεύσεις των μὲ τὸ ἔνδυμα τῆς γλαφυρᾶς καθαρευούσης. Διότι κατ’ ἀρχὴν πᾶν ὅ,τι δὲν εἶνε σαφές, εὐκρινές, πᾶν ὅ,τι δὲν κτυπᾷ εὐθέως εἰς τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὴν ψυχὴν τὸν ἀπωθεῖ, τοῦ προξενεῖ ἀντιπαθητικὴν ἐντύπωσιν. Ὁ κ. Βλάχος ἔχει γράψῃ, μετὰ τὸν Ραγκαβῆν, τὰς πολυαριθμοτέρας συγγραφάς, διεκρίθη δὲ καὶ ὡς ποιητὴς καὶ ὡς λογογράφος καὶ ὡς μεταφραστὴς ἀπὸ τοὺς ἐπαξιωτέρους μεταξὺ τῶν συγχρόνων του, καὶ τῶν πρὸ αὐτοῦ, καὶ ὡς κριτὴς καὶ ὡς γλωσσολόγος δεινός. Ἐκτὸς τῆς νεαρωτέρας ἐργασίας του τῆς διεσκορπισμένης εἰς τὰ παλαιότερα ἑλληνικὰ περιοδικά, τὸ ἔργον του τὸ σθεναρὸν καὶ τὸ ποικίλον ἀπαντᾶται εἰς τοὺς πρώτους τόμους τῆς Ἑστίας, τῆς διευθυνομένης τότε ὑπὸ τοῦ κ. Κασδόνη. Οὐχὶ ὀλίγα δὲ δραματικὰ καὶ ἐν γένει σκηνικὰ ἔργα συνέγραψεν ὁ ποιητής. Θεωρεῖται ἀπὸ τοὺς πρώτους ἱδρυτὰς τῆς ἀναγεννωμένης σήμερον ἑλληνικῆς σκηνῆς, καὶ διὰ πρωτοτύπων, καὶ δι’ ἐκλεκτῶν μεταφράσεων ἀριστοτεχνικῶν ξένων ἔργων δώσας ζωήν, ἐμφυσήσας καλλιτεχνικὴν πνοὴν εἰς τὴν ἄξεστον τότε δραματογραφίαν μας. Διὰ τὸν πεζὸν λόγον θεωρεῖ ὡς κατάλληλον καὶ ἐμπρέπουσαν γλῶσσαν τὴν ὁμαλὴν καθαρεύουσαν, θεωρεῖ δὲ αὐτὴν ὡς παραγαγοῦσαν καὶ δυναμένην νὰ παραγάγῃ ἀριστουργήματα, ἐν ὅσῳ αὕτη εὑρίσκει τὸν μάστοράν της, τὸν δυνάμενον νὰ ἐπιχειρισθῇ αὐτῆς μετὰ ζήλου, καὶ ἀγάπης· τοῦτο ὅμως δὲν τὸν ἐμποδίζει νὰ θαυμάζῃ τὴν ἁγνὴν δημώδη γλῶσσαν, τὴν γλῶσσαν τοῦ βουνοῦ, τὴν ξένην παντὸς ξένου στοιχείου, καὶ πάσης ξένης ἐπιδράσεως, τὴν γλῶσσαν ἐν τῇ ὁποίᾳ ἡ γραφίς του μετέφρασε τὸν Ἄϊνε, καὶ νὰ ἀρέσκεται εἰς τὰ γραφόμενα ἐν αὐτῇ ποιήματα καὶ τραγουδάκια, θεωρῶν τοὺς γράφοντας αὐτὴν ἀμιγῶς, ὡς συνεχίζοντας τὸ ἔργον τῶν ἀγνώστων ποιητῶν τῶν δημωδῶν ᾀσμάτων. Τόρα μὲ τὴν φιλολογικήν μας παραγωγὴν δὲν εἶνε καθόλου εὐχαριστημένος· περὶ τοῦ μέλλοντος αὐτῆς οὐδόλως εἶνε εὔελπις. Ἐκτιμᾷ ὅμως τοὺς εὐσυνειδήτως ἐργαζομένους, διότι καὶ αὐτοῦ τὸ σύνθημα τοῦ βίου του ὑπῆρξεν ἡ λέξις: ἐργασία. Πρὸς τὸ παρὸν ὅλας τὰς ὥρας του ἐξοδεύει εἰς τὴν συγγραφὴν τοῦ Γαλλο-Ἑλληνικοῦ του λεξικοῦ. Τί θὰ πράξῃ εἰς τὸ μέλλον· ἄγνωστον. Θὰ ἐπανέλθῃ εἰς τὴν διπλωματίαν, θὰ δράσῃ πολιτικῶς, ἢ ὅπως δήποτε ἄλλως; καὶ αὐτὸς τὸ ἀγνοεῖ. Εἰς τὸν ἰδιωτικόν του βίον εἶνε γλυκύτατος, ἀφελέστατος. Πρὸς τοὺς φίλους του, τοὺς καλοὺς φίλους, τοὺς συναθροιζομένους καθ’ ἑκάστην εἰς τὴν ἀριστοκρατικὴν οἰκίαν του, φέρεται εὐμενέστατα, καὶ συνδιαλέγεται φιλικώτατα, εἶνε δὲ τόσον γνωστὴ ἡ γλυκύτης καὶ τὸ μέθυ τῆς συνδιαλέξεώς του, τῆς μετὰ τοσούτου πνεύματος διηνθισμένης, ὥστε νὰ μὴν ὑπάρχῃ ἀνάγκη νὰ γίνῃ λόγος ἐκτενέστερος περὶ τούτου. Τί κρῖμα, ὅμως νὰ μὴ δυνηθῶ σήμερον νὰ ποικίλω μὲ αὐτὴν τὴν ξηρότητα τῶν γραμμῶν μου, τῶν ὁποίων ἡ ἀνεπάρκεια πρὸς τὸν χαρακτηρισμὸν τοῦ συγγραφέως καθίσταται τόσον καταφανής! Δημοσιεύθηκε στὸ Ἄστυ της 25-26 Μαρτίου 1893.

Σύνδεση