Ελληνικοί απόηχοι στην Ισπανόφωνη Λογοτεχνία

Μεταξύ 6-9 Σεπτεμβρίου έλαβε χώρα στην Αθήνα το διεθνές επιστημονικό συνέδριο «Ελληνικοί απόηχοι και αναλαμπές στην ισπανόφωνη λογοτεχνία (16ος - 21ος αι.)». Πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Βολιβιανής Ακαδημίας Γλώσσας, του Πανεπιστημίου «Complutense» της Μαδρίτης, της «Dialogyca Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Ισπανικού Διαλόγου» και του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, αλλά και με την στήριξη πλήθους άλλων φορέων. Στην εναρκτήρια συνεδρία, χαιρετισμούς απηύθυναν οι: Alfonso Lucini Mateo, Πρέσβης της Ισπανίας στην Ελλάδα, Mario Frías Infante, Διευθυντής της Βολιβιανής Ακαδημίας Γλώσσας και Víctor Andresco, Διευθυντής του Ινστιτούτου «Θερβάντες» Αθηνών και, από ελληνικής πλευράς, οι: Βύρων Καλδής, Κοσμήτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Μαίρη Γιόση, εκ μέρους του Τομέα Κλασικής Φιλολογίας, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και ο υπογράφων, με την ιδιότητα του επίτιμου καθηγητού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του αντιπροέδρου της Εταιρείας Ελλήνων Ισπανιστών. Μετά παρέλευση σχεδόν 20ετίας από την εξίσου διεθνή διοργάνωση με θέμα «Η Ισπανία και ο ισπανόφωνος πολιτισμός στην Νοτιοανατολική Ευρώπη» (Αθήνα, 2-5 Δεκεμβρίου 1998), αυτή ήταν η δεύτερη απόπειρα του νεαρού ελληνικού Ισπανισμού να συνδεθεί και να ανοίξει διάλογο επί ίσοις όροις με ξένες ακαδημαϊκές κοινότητες οι οποίες μελετούν το αντίστοιχο γνωστικό αντικείμενο. Στην ιστορία της προσπάθειας αυτής πρέπει να αναφερθεί επίσης ότι η Εταιρεία Ελλήνων Ισπανιστών υπήρξε συνδιοργανώτρια του Δ΄ Διεθνούς Συνεδρίου της Εταιρείας Θερβαντιστών / Asociación de Cervantistas (Ναύπακτος, 2000). Επιστρέφοντας στην φετινή εκδήλωση, οφείλω να τονίσω ότι σχεδιάστηκε και λειτούργησε ως μια αμοιβαία, αμφίδρομη προσέγγιση, και αυτό άλλωστε αποτελεί την μεγαλύτερη επιτυχία της. Για τέσσερις ημέρες, ξένοι μελετητές, τόσο νεαροί, στα πρώτα τους βήματα, όσο και καταξιωμένοι, από 11 χώρες ανίχνευσαν τους «απόηχους και τις αναλαμπές» της ελληνικής κλασικής παράδοσης στο ισπανόφωνο πολιτισμικό περιβάλλον, ενώ Έλληνες ισπανιστές προσέγγισαν διάφορες πτυχές των ισπανόφωνων γραμμάτων από τη δική τους σκοπιά. Η θεματολογία των ανακοινώσεων υπήρξε ευρύτατη, από τα αναμενόμενα πονήματα περί ποίησης, πεζογραφίας και θεάτρου ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού, έως ειδικότερα ζητήματα όπως το «Μικροαφήγημα», ο «Μοντερνισμός» (ισπανόφωνος Συμβολισμός) ή «Επανάσταση και διδασκαλία κατά τον 18ο και τον 19ο αι.». Παρουσιάστηκαν επίσης δύο πολύ ενδιαφέροντα ερευνητικά προγράμματα, το γαλλικό ALIENTO και το ισπανικό DIALOGYCA. Ως κοινωνικό γεγονός, στο αποχαιρετιστήριο δείπνο τιμήθηκε η καθηγήτρια Σύλβα Πάντου (ιππότις του Τάγματος «Isabel la Católica» [Ισπανία], Πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Ισπανιστών), για την επί 40ετία και πλέον άοκνη και ενθουσιώδη προσπάθειά της στο πεδίο των ισπανικών σπουδών στην Ελλάδα. Ήδη επεσήμανα ότι η μεγαλύτερη επιτυχία του πρόσφατου ελληνο-ισπανικού συνεδρίου ήταν το ότι σχεδιάστηκε και λειτούργησε με στίγμα την αμοιβαιότητα. Από όλες τις περιοχές της ισπανόφωνης οικουμένης και του Ισπανισμού, οι ξένοι σύνεδροι προσήλθαν να τιμήσουν με τον πλέον απτό τρόπο, που είναι η επιστημοσύνη τους, αυτή την Ελλάδα η οποία (ας το πούμε ρητά) δεν ζει και τις καλύτερες στιγμές της πρόσφατης ιστορίας της. Με την σειρά τους, οι Έλληνες εκπρόσωποι του οικείου χώρου βγήκαν να τους υποδεχτούν με ό,τι μπορεί να σημαίνει σήμερα ο εγχώριος Ισπανισμός: ένας Ισπανισμός σχετικώς πρόσφατος, αλλά που ήδη έχει την δική του ιστορία, της οποίας η τελευταία πράξη παίχτηκε ακριβώς αυτές τις μέρες, στην διεθνή αυτή επιστημονική συνάντηση, με αντικείμενό της την επισκόπηση των «Ελληνικών απόηχων και αναλαμπών στην Ισπανόφωνη Λογοτεχνία». Αυτή η επιτυχία έχει όμως ονοματεπώνυμο, ή μάλλον έχει δύο τα οποία ανήκουν –με περηφάνια το δηλώνουμε– σε δύο μέλη της Εταιρείας Ελλήνων Ισπανιστών. Το ένα είναι αυτό της Τατιάνας Αλβαράδο Θεοδωρίκα, θυγατέρας Ηπειρώτισσας και Βολιβιανού, με λαμπρές διδακτορικές σπουδές στην Γαλλία και την Ισπανία, που λίαν προσφάτως έγινε δεκτή στα έδρανα της Βολιβιανής Ακαδημίας Γλώσσας. Το άλλο είναι το όνομα της Θεοδώρας Γρηγοριάδου, από τη Δράμα, διδάκτορος του Πανεπιστημίου «Complutense» της Μαδρίτης, (το οποίο είναι μάλιστα το δεύτερο αρχαιότερο της Ισπανίας, μετά από εκείνο της Σαλαμάνκα, αφού ιδρύθηκε στα τέλη του 15ου αι., στην Alcalá de Henares, λατινιστί Complutum, γενέτειρα του Θερβάντες, το 1547). Και οι δύο δοκίμασαν την περιπέτεια του νόστου, η οποία δεν τις έβγαλε όμως σε φιλόξενα λιμάνια, αφενός λόγω της σημερινής αντίξοης συγκυρίας, αφετέρου και κυρίως επειδή ο ελλαδικός ακαδημαϊκός κόσμος δεν είναι και πολύ φιλικός απέναντι σε επαναπατρισθέντες επιστήμονες της Διασποράς. Παρά ταύτα, οι δύο αυτές υπέροχες, δονκιχωτικές κοπέλες κατάφεραν κάτι που, για παράδειγμα, δεν κατάφερε η Εταιρεία Ελλήνων Ισπανιστών, αν και το επιθυμούσε διακαώς στα είκοσι και πλέον χρόνια της ύπαρξής της ως σωματείου. Ε, λοιπόν, η Τατιάνα και η Θεοδώρα από μόνες τους, contra viento y marea (όπως θα έλεγαν οι Ισπανοί), κατόρθωσαν να υπερνικήσουν όσα κατά καιρούς αποθάρρυναν εμάς στην Εταιρεία: κυρίως δε την αρνητική έως κακόβουλη στάση που τήρησαν απέναντι στο παρόν συνέδριο, όπως και σε άλλες δραστηριότητές μας, ορισμένοι θεσμικοί –τουτέστιν ακαδημαϊκοί– φορείς του εγχώριου Ισπανισμού. Βεβαίως, η χρήση του πληθυντικού είναι άδικη: το αποδεικνύει αυτή την φορά η εκπροσώπηση ιδρυμάτων όπως το ΕΑΠ, το ΑΠΘ και ο τομέας Κλασικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ, τα οποία δεν εφείσθησαν υλικής και λογιστικής αρωγής στην πρωτοβουλία των δύο νεαρών ισπανιστριών. Οι εκεί παρόντες Έλληνες πανεπιστημιακοί κάλλιστα γνωρίζουν ποιος είναι ο φορέας εκείνος ο οποίος όχι μόνον διεκδικεί «αυτεπάγγελτα» την θέση του πρώτου τη τάξει, αλλά και προσπαθεί να μονοπωλήσει, με φεουδαρχικό (θα έλεγα) τρόπο, το πεδίο των ισπανικών σπουδών στην Ελλάδα. Αν και, ειρήσθω εν παρόδω, δεν έχει να επιδείξει σπουδαίες επιδόσεις επί του προκειμένου· απεναντίας μάλιστα: οι μέχρι σήμερα επιτυχίες του ελληνικού Ισπανισμού –διακρίσεις, έγκυρες δημοσιεύσεις, συμμετοχές σε διεθνή fora του κλάδου– σημειώθηκαν όλες ανεξαιρέτως εκτός του συγκεκριμένου φορέα. Όπως εκτός αυτού και παρά την (ή μήπως χάρις στην) ηχηρή του απουσία σημειώθηκε η λαμπρή επιτυχία της Τατιάνας Αλβαράδο Θεοδωρίκα και της Θεοδώρας Γρηγοριάδου. Να γιατί η Εταιρεία Ελλήνων Ισπανιστών, που κατά την «πονεμένη» ιστορία της αντιμετώπισε πλείστα όσα προσκόμματα του ίδιου είδους, χαίρεται ειλικρινά για τον θρίαμβό τους, τον χαιρετίζει και τον θεωρεί και δικό του επίτευγμα. Θέλω δε να πιστεύω ότι, πέραν των όποιων άλλων, πιο άμεσων κινήτρων τους, τα δύο μέλη μας έδωσαν αυτή την μάχη, και την κέρδισαν, και για λογαριασμό μας. Εκ μέρους της «παλαιάς φρουράς», στην οποίαν ανήκω, ένα μεγάλο ευχαριστήριο «εύγε». Και μια ευχή: τώρα που η αλλαγή σκυτάλης κατέστη επιτακτική για το σωματείο μας, και μαζί η ανάγκη για ένα νέο ξεκίνημα, είθε την επικείμενη ανανεωτική πορεία να δρομολογήσει αυτή ακριβώς η «φουρνιά του Συνεδρίου». — Βίκτωρ Ιβάνοβιτς Καθηγητής Ισπανικής Λογοτεχνίας, ΑΠΘ

Ελληνικοί απόηχοι στην Ισπανόφωνη Λογοτεχνία

Σύνδεση