Ο λεξιθήρας λημματοσυλλέκτης ‒ «Άρχων Διδάσκαλος του Γένους»

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό των πιο απαιτητικών λέξεων της Νέας Ελληνικής. Εμπλούτισε το λεξιλόγιό σου. 4.000 δύσκολες λέξεις, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 2015, σελ. 1422 1. Μπαμπινιώτης προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (31.5.2015): «Ως επιστήμων, ως πνευματικός άνθρωπος και κυρίως ως Χριστιανός θέλω δημόσια να δηλώσω –και με την ευκαιρία αυτή– την πεποίθησή μου ότι η Ορθοδοξία είναι ένα στοιχείο αχώριστα συνυφασμένο με τη συνείδησή μου ως Έλληνος. Υπάρχουν πολλά “ξάγναντα” από τα οποία μπορεί κανείς να δει τη Χριστιανοσύνη. Εγώ την είδα μέσα από τη γλώσσα. Δίδασκα και διακηρύσσω πάντοτε ότι μια σειρά από καίριες και ιστορικά θεμελιωμένες έννοιες του Ελληνισμού είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την Ορθοδοξία. […] …όποιος μιλάει για Ελληνισμό ερήμην της Ορθοδοξίας παραποιεί την ιστορία και στρεβλώνει τη βαθύτερη υπόσταση του απλού Έλληνα Χριστιανού, ο οποίος νιώθει την ορθόδοξη πίστη του αδιάσπαστο στοιχείο της ταυτότητάς του όσο και την ελληνική του καταγωγή και την ελληνική γλώσσα του. […] Κοντολογίς, η Ορθοδοξία (κι αυτό είναι για μένα μια δημόσια “ομολογία πίστεως”) είναι πάνω απ’ όλα αναγνωριστικό στοιχείο της ιδιοπροσωπίας του Έλληνα, με μια Εκκλησία άλλοτε μαχομένη και θριαμβεύουσα και άλλοτε αμυνομένη και πενθούσα.» Βεβαίως είχε ξανακάνει «ομολογία πίστεως», ως πρύτανης μάλιστα του Πανεπιστημίου Αθηνών, και είχε πει περίπου τα ίδια (!), ξεκινώντας με την ίδια ακριβώς φράση, όταν είχε εγκαίρως φροντίσει να τον τιμήσει ο τότε Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος[1], την επαύριο της παρουσίασης του βιβλίου μου Η Μάστιγα του Θεού, η οποία είχα φροντίσει να γίνει στην ημερομηνία που περιείχε το θηριώδες «666», στις 6.6.2006. (Το βιβλίο παρουσίασαν οι Λεωνίδας Κύρκος, Στέφανος Μάνος, Μιχάλης Σταθόπουλος, Νίκος Σηφουνάκης, ενώ ο Γιώργος Κουμάντος δεν μπόρεσε να έρθει λόγω ασθενείας)[2]. Στο σόου λοιπόν που είχε δώσει ο Μπαμπινιώτης ως συμπρωταγωνιστής με τον Χριστόδουλο, (στυλίτες αμφότεροι της Γλώσσας και της Ορθοδοξίας), τόνισαν ότι «βάλλονται» τάχα η Εκκλησία και η Ορθοδοξία. Ο Ελληνοχριστιανός επιφυλλιδογράφος του δημοσιογραφικού οργάνου της χούντας Ελεύθερος Κόσμος ανελάμβανε να απαντήσει για λογαριασμό του χουντίσαντος Χριστόδουλου, στάση για την οποία ανταμείφθηκε με το Παράσημο της Εκκλησίας της Ελλάδος, τον Χρυσό Σταυρό του Αποστόλου Παύλου. Τότε, το 2006, παρίστανε το γενναίο Χριστιανόπουλο στα χρόνια του Νέρωνα ή του Διοκλητιανού. Ανάμεσα σε άλλα ακροδεξιά στερεότυπα ο ορθόδοξος γλωσσολόγος είχε δηλώσει: «Θεωρώ και το λέω και στους φοιτητές μου όλα αυτά τα χρόνια, ότι είναι εξόχως παράλογο, να έχουμε φτάσει σε ένα σημείο σήμερα, στο οποίο ντρεπόμαστε οι μορφωμένοι Πανεπιστημιακοί άνδρες και γυναίκες να ομολογήσουμε την πίστη μας, ενώ δεν διστάζουμε να ομολογούμε τις ποδοσφαιρικές ομάδες τις οποίες υποστηρίζουμε, τα πολιτικά κόμματα στα οποία ανήκουμε, τις εταιρίες που εργαζόμαστε, τις πόλεις καταγωγής μας. Μια είναι η Κύρια Ομολογία . Η ομολογία της Πίστεως. Θέλησα στην ζωή μου όχι απλώς να λέω λόγια, από τα πρώτα δημόσια βήματα, ως και το βήμα της Πρυτανείας, αλλά να διακηρύξω αυτό που πραγματικά αισθάνομαι. Την πίστη στο Θεό και το έργο της Εκκλησίας σε ό,τι δίνει από την του Χριστού διδασκαλία. Η ομολογία της πίστεως βγαίνει από μέσα μου. Όχι προς επίδειξη αλλά ως έκφραση αυτού που εγώ βιώνω.» Στο οφφίκιο του Άρχοντος Διδασκάλου του Γένους χειροθέτησε τον Εντιμολογιώτατον πλέον Γεώργιο Μπαμπινιώτη ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος την Κυριακή της Πεντηκοστής, 31 Μαΐου 2015, στην Κωνσταντινούπολη, στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό τού Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι, μετά την Πατριαρχική και Συνοδική Θεία Λειτουργία και τον Εσπερινό της Γονυκλισίας. Στην ομιλία του ο κύριος Βαρθολομαίος[3] σημείωσε πως η Μεγάλη Εκκλησία ανέδειξε στο αξίωμα αυτό έναν άνθρωπο «ο οποίος πολλά προσέφερεν εις την παιδείαν και την εκπαίδευσιν εκ θέσεως υψηλής ευθύνης, και εχάρισεν εις τον ελληνικόν λαόν και εις πάντα ενδιαφερόμενον διά την γλώσσαν αυτού μνημειώδη έργα, με πρώτον το ογκώδες Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» λέγοντάς του: «Είσθε ο ερευνητής και ο μύστης της γλώσσης των ποιητών και φιλοσόφων, της γλώσσης της Καινής Διαθήκης, της θεολογίας των Πατέρων της Εκκλησίας, της θείας λατρείας και της υμνολογίας, της λαλιάς όλων εκείνων, οι οποίοι ενεσάρκωσαν τον πολιτισμόν, το ήθος και τα ιδανικά τού Ελληνισμού...». Προέτρεψε, μάλιστα, τον νέο «Άρχοντα»: «παραμείνετε ο δάσκαλος ο οποίος θα γαλουχεί τους νέους με τον σταυροαναστάσιμον πολιτισμόν της Ορθοδοξίας, με το ήθος της θυσιαστικής ελευθερίας και της αυθυπερβάσεως». Ο Γ. Μπαμπινιώτης με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2000 για τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου 1940. Πηγή: Ιστοσελίδα Γ. Μπαμπινιώτη. Παρατήρηση: Όταν σε κάποιο λήμμα του «νέου» λεξικού (προσωρινή συντομογραφία: Λεξικό Ορθοδόξων Λέξεων = ΛΟΛ) αναφέρει κάποιο παράδειγμα σχετικό με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, το σημειώνει ρητώς και με το όνομά του, ενώ όταν αναφέρει κάτι που είπε ο «Μακαριστός» Χριστόδουλος δεν σημειώνει ποιος το είπε, προφανώς διότι για τον συντάκτη του λεξικού εξεπλήρωσε τον ρόλο του. Λόγου χάρη, στο λήμμα ποιμαντορικός φέρνει σαν παράδειγμα: «Θερμή υποδοχή επιφύλαξαν οι Έλληνες ορθόδοξοι της Νέας Ιερσέης στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο οποίος ξεκίνησε το Σάββατο την πρώτη του επίσημη ποιμαντορική επίσκεψη στη μητρόπολή τους». Αλλά στο λήμμα ζώπυρα έχει παραδείγματα φράσεις του Χριστόδουλου χωρίς να αναφέρει ποιος τις είπε, λ.χ.: «Δεν κάνω κήρυγμα… Απλώς ενδιαφέρομαι μέσα στις ψυχές των Ελλήνων, και μάλιστα των νέων, να είναι ζωντανά τα ζώπυρα του έθνους και της πατρίδας»[4]. 2. Better one living word than a hundred dead ones. W.G. Benham «Συνειδητοποίησα ότι μερικοί είναι απλώς κούφιοι λεξιθήρες και λεξιλάγνοι, που προσπαθούν να εντυπωσιάσουν τους γύρω τους με περίτεχνες φράσεις». (Μπαμπινιώτης στο λήμμα λεξιθήρας) De te fabula narratur (ο μύθος ταιριάζει σε σένα). Οράτιος «Είσαι Απαιτητικός! Κατάκτησε τις Δύσκολες! Μπορείς!». Με τον αβανταδόρικο υπέρτιτλο «Εμπλούτισε το λεξιλόγιό σου», κατά τα πρότυπα του ευτελούς συχνά διαφημιστικού λόγου, έρχεται να προστεθεί το όγδοο στη σειρά λεξικό του υπεράγαν Μπαμπινιώτη στον λεξικεμπορικό στόλο, το οποίο, όπως και όλα σχεδόν τα προηγούμενα λεξικά, δεν χρειάζεται να το αγοράσει όποιος έχει ήδη πληρώσει 96 ευρώ για να αποκτήσει την 4η έκδοση (2012) του πρώτου λεξικού του (εφεξής ΛΜπ) που κυκλοφόρησε τo 1998. Η πρώτη εντύπωση που αποκομίζει κανείς ξεφυλλίζοντας απλώς το καινούργιο λεξικό (εφεξής ΛΑΛ) είναι ότι συμπεριλαμβάνει πολλές παλιομοδίτικες, απαρχαιωμένες (και ως εκ τούτου μάλλον άχρηστες στον μέσο Νεοέλληνα) λέξεις που μαρτυρούν εκζήτηση και οδηγούν στον εντυπωσιασμό μόνο των αδαών. Στον Πρόλογο μάλιστα ο Μπαμπινιώτης αναγγέλλει πως το ΛΑΛ είναι το πρώτο «μιας σειράς γλωσσικών βοηθημάτων με τον γενικό τίτλο “Εμπλούτισε”» (σ. 9) – δηλαδή ενός ακόμα σωρού με τον γενικό τίτλο: «Πλούτισέ τον». Στην Εισαγωγή (σ. 11) ο Λημματοσυλλέκτης υποστηρίζει πως όταν χρησιμοποιούμε αυτές τις λέξεις είναι σαν «να φοράμε τα καλά μας» και άλλοτε σαν να επιλέγουμε «ένδυμα για την περίπτωση». Μόνο που «τα καλά μας» είναι στην περίπτωση αυτή φουστανέλες και σιγκούνες και –πολύ συχνά– δεσποτικά άμφια. Αυτά τα άμφια ο υπεράγαν ελληνομαθής, ο υπεράγαν φίλος της ελληνικής γλώσσας συνιστά, σερβίρει και καλλωπίζει στην τιμή ευκαιρίας των 36 ευρώ… (Μας συνιστά να λέμε: υπεράγαν αγγλομαθείς, υπεράγαν φίλος! – βλ. λήμμα υπεράγαν). Ο ίδιος, χωρίς να το συνειδητοποιεί, επιβεβαιώνει το αλλόκοτο του εγχειρήματος, όταν καμαρώνει (σ. 15) για τον «λεξιλογικό ανθώνα» (ή «λεξιλογικό λειμώνα») που δημιούργησε με βασικούς «κηπουρούς» κάποιους πρώην φοιτητές του[5]. Ο ανθώνας και ο λειμώνας παραπέμπουν σε ωραιοποιημένες καταστάσεις και ειδικότερα στο Λειμωνάριον το παλαιόν, ήτοι τα μυρίπνοα άνθη του παραδείσου... βιβλίον ψυχωφελέστατον... του Ιωάννη Μόσχου (6ος αι.). Ή όπως γράφει ο Μπαμπινιώτης: «Ο περιηγητής ξεκίνησε από το Άγιο Όρος με οδηγό το “Λειμωνάριο” που συνέγραψε ο μοναχός Ιωάννης Μόσχος» (σ. 711-2). À propos, στο λήμμα λειμώνας, ασφαλώς και ευεξηγήτως απέφυγε αιδημόνως να προσθέσει την σημασία «γυναικείο αιδοίο». Τέτοιους πειρασμούς δεν θα συναντήσει ο διατρέχων τους λιβανομύριστους μπαμπινιώτειους λειμώνες, κυνηγός των πιο απαιτητικών λέξεων της αθάνατης ελληνικής γλώσσας… Ανάμεσα βέβαια στις 4.000 «δύσκολες» και «απαιτητικές» λέξεις αφιερώνει σχεδόν μια σελίδα του ΛΑΛ για το …σπανιότατο επίρρημα μάλλον! Το όγδοο λεξικό λοιπόν του υπεράγαν Ελληνορθόδοξου είναι ένας αχταρμάς εξυπνακίστικων αδόκιμων εκφράσεων (π.χ. θεράπουσες ομάδες) και απαρχαιωμένων ή αρχαιοπρεπών λέξεων (π.χ. διήκω, δυσήνιος, πανοικεί, σιγμός κ.ά.), πολλές από τις οποίες δεν έχουν σήμερα κανένα χρηστικό αντίκρισμα, αλλ’ όμως φέρνει ως (τραγικό) παράδειγμα: «Η παρουσία τέτοιων λέξεων διήκει όλους τους αιώνες, από τους τραγικούς ως τη σύγχρονη γλώσσα». Η, μέσα στα ιδεολογικά δεσμά και τις γλωσσικές αντιλήψεις του λεξικογράφου, εκζήτηση (αλλά και pretense) βρίσκεται στην αποθέωσή της. Η γλώσσα με τη χρήση του ΛΑΛ γίνεται σαν το εμπλουτισμένο ουράνιο, σαν το βαρύ ύδωρ, και στην σχάση του ορθόδοξου πυρήνα της Ελληνικής ο «εμπλουτισμός» εκδηλώνεται με τη γελοιοποίηση του πιθανού χρήστη. Το χειρότερο από όλα είναι ότι το λεξικό αυτό μας γυρίζει πολλά χρόνια πίσω, καθώς ο εκπονητής του θυμήθηκε ξανά τον παλιό εαυτό του, τον υπέρμαχο της καθαρεύουσας και κάθε συντηρητισμού. Στο λήμμα άληστος του ξέφυγε και έβαλε παράδειγμα: η αλήστου μνήμης καθαρεύουσα. Διαβάζοντας κανείς τα λήμματα καθαρολόγος και ψυχαρισμός –ο δημοτικισμός δεν λημματογραφείται– βλέπει καθαρά τις πραγματικές γλωσσικές πεποιθήσεις και παθήσεις του Λημματοσυλλέκτη. Όταν πρόκειται βέβαια για κηρύγματα του Ψυχάρη που υπηρετούν τις ακροδεξιές ιδεοληψίες περί Βυζαντίου και Ελληνισμού ασμένως τα παραθέτει (βλ., λ.χ., λήμμα εθνισμός). Η αποξένωση από τη γνήσια και ζώσα γλώσσα βρίσκεται στο αποκορύφωμά της σ’ αυτό το αλλόκοτο λεξικό. Αν πάρουμε στα σοβαρά τις συνταγές του Μπαμπινιώτη και της… θεράπουσας ομάδας του θα φτιάξουμε γλωσσικά εδέσματα «απείρου κάλλους» που όποιος τολμήσει να τα δοκιμάσει θα τον πιάσει αμέσως αναγούλα. Για του λόγου το αληθές σταχυολογώ μερικά από τα αυθεντικά παραδείγματα που μας σερβίρει για να μας μάθει τι θα πει «απαιτητικό», και μάλιστα το πιο απαιτητικό λεξιλόγιο «για να ανεβάσουμε το επίπεδο του λόγου μας» και «να εμπλουτίσουμε την έκφραση της σκέψης μας»! Αυτά τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα, ο στόμφος, η επιδειξιομανία στο τέλος οδηγούν σε επίδειξη όχι γνώσεων αλλά φληνάφειας. Διερωτώμαι ποιος λογικός άνθρωπος που θέλει να πει ή να γράψει κάτι επικοινωνιακά αποτελεσματικό σήμερα και όχι πριν από εκατό χρόνια θα ακολουθήσει τις οδηγίες του Μπαμπινιώτη και θα πει τις παρακάτω ελληνικούρες που κοσμούν τον φερώνυμο ανθώνα: Ανοικτίρμων επικριτής. lol Η διαδικασία απάρσεως της άγκυρας. lol Από πού αρύεσαι τις πληροφορίες; lol Είναι βαττολόγος. lol Ν’ αρραβωνιαστώ βούλομαι (α λα Ερωτόκριτος). Θα αλλάξω την καθημερινότητα της βιοτής μου. lol Θα πάμε πανοικεί διακοπές. lol Η βρώση του οβελία. lol Είμαι γλωσσοδίφης (γιατί όχι ερασιτέχνης γλωσσολόγος;). lol Το κράτος έθαλψε τη φοροδιαφυγή. lol Το κόμμα κήδεται των υπηκόων του κράτους. lol Ο Θεός με ικάνωσε να πραγματοποιήσω το όνειρό μου. lol (Εξίσου ανόητο είναι το παράδειγμα στο λήμμα ενικανώνω. Προφανώς θέλει ο Μπαμπινιώτης να μας ενικανώσει να μιλάμε πιο απαιτητικά, με το αζημίωτο, βέβαια). Με συγκινεί η μελιχρή συμπόνια σου. lol Ευχαριστώ τους παρεστώτες τοπικούς άρχοντες. lol Η ποθεινή ημέρα της απόλυσης από το στρατό. lol Οι αρμόδιοι περί πολλά τυρβάζονται. lol Κι αυτός ο γνόφος, τι πολύτιμο μαργαριτάρι μέσα στον μπαμπινιώτειο γνόφο της αγνωσίας. Συγκινούμαι όταν διαβάζω τέτοιες πολύτιμες λέξεις, όπως ακριβώς περιγράφει ο Μπαμπινιώτης: «Μόλις τα παιδιά του σχολείου έψαλαν τον εθνικό ύμνο δυο δάκρυα κύλησαν από τις ροδόχροες παρειές του δεσπότη» (στο λήμμα ροδόχρους). Laugh Out Loud. Αλλά η συγκίνηση γίνεται ακόμη μεγαλύτερη όταν στο λήμμα εύανδρος, διαβάζω το παράθεμα που προέρχεται από ανακοίνωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την εκδημία (10.4.2005) του αρχιεπισκόπου Βορείου και Νοτίου Αμερικής κυρού Ιακώβου: «Η ευσκιόφυλλος αυτή δρυς του ευλαβούς ποιμνίου της εν Αμερική Ορθοδόξου παροικίας, γέννημα της αιγαιοπελαγίτικης και ευάνδρου νήσου Ίμβρου, ανεδείχθη εις πρόσωπον παγκοσμίου κύρους». Ούτε ο Κριτόβουλος ο Ίμβριος για τον Μωάμεθ Β΄ δεν θα έγραφε παρόμοιους επαίνους. Εξακολουθούν να υπάρχουν με εμμονή στην προχειρολογία και στο ΛΑΛ λήμματα που είναι εσφαλμένα. Χαρακτηριστική περίπτωση το ανύπαρκτο και απίστευτο λήμμα αίολος με τη σημασία έωλος. Το επιφαινόμενο παρουσιάζεται ως «λόγια λέξη της Νέας Ελληνικής» και ας υπάρχει εδώ και αιώνες στον Γαληνό! Στο λήμμα περατώνω δίνει πρώτα το παράδειγμα: «Η κατασκευή του ναού περατώθηκε με τη συνδρομή των πιστών». Όσο για τα λήμματα ποιμαίνω, ποιμαντορικός, ποιμενάρχης, ποιμένας, ποίμνη, ποίμνιο, εκεί ο ποιμενάρχης της Ελληνικής μεγαλουργεί. (Ο καθένας παίρνει τα παραδείγματά του από ό,τι διαθέτει πρόχειρο). Στο λήμμα θέλγητρο δίνει το παράδειγμα: «Την πόλη στολίζουν [στο πρωτότυπο: μια σειρά] πολύ όμορφα και ενδιαφέροντα από αρχιτεκτονικής απόψεως κτίρια, σημαντικότερο όμως τουριστικό θέλγητρό της είναι η εγγύτητά της στην λίμνη Βαϊκάλη». Ο χρήστης του λεξικού διερωτάται ευλόγως «Ποια είναι αυτή η πόλη;». Πού να φανταστεί κανείς ότι πρόκειται για το Ιρκούτσκ; Ωραία και πολύ μπαμπινιωτική άσκηση για τους μαθητές θα ήταν να βρουν ποιος «Σε ηλικία δεκαέξι ετών αφιέρωσε τους βοστρύχους της πλούσιας κόμης του στον Δήλιο Απόλλωνα». Στην Εισαγωγή υπάρχει ο ισχυρισμός ότι δεν έχουν λημματοποιηθεί «ειδικοί επιστημονικοί όροι», η αλήθεια όμως είναι ότι υπάρχουν εκατοντάδες τέτοιοι όροι, όπως απόχρεμψη, ενζωοτία, ένθεση, θέσμιση, ιδιωτεία, ιδρυματισμός, λέπυρο, υπερανάληψη, υπερδομή, υπερτροφία, υπερώο, υπογάστριο, υποδόριος, υπονόημα,… Το 1996 εκδόθηκε από την Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία το Γλώσσα και Παιδεία στους Τρεις Ιεράρχες του Μπαμπινιώτη. Ήταν το κείμενο μιας ομιλίας του στο Λονδίνο, την οποία έκανε ως προσκεκλημένος του Αρχιεπισκόπου Θυατείρων. Το ίδιο κείμενο διάβασε και το 2004 στην Λευκωσία ως πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών και εν συνεχεία εκδόθηκε ως… πρωτότυπο από το Πανεπιστήμιο Κύπρου! Η διαφημιζόμενη καινοτομία ότι καταγράφονται παραδείγματα από τη λογοτεχνία αποβαίνει μπούμερανγκ. Στο λήμμα οσάκις παρατίθεται η «Ιθάκη» του Καβάφη! Υπάρχουν παρωχημένα παραδείγματα από τους λογοτέχνες: Άγγελο Βλάχο, Δημ. Βερναρδάκη, Δημ. Παπαρρηγόπουλο, Καρυωτάκη, Κονδυλάκη, Παπαδιαμάντη. Ελάχιστα από αυτά διαφωτίζουν τις σημασίες των λέξεων. Στο λήμμα ακηδία παρατίθεται σε 7 γραμμές ένα εντελώς ακατάλληλο απόσπασμα από τον Παπαδιαμάντη για να διαφωτιστεί, υποτίθεται, η σημασία της λέξης. (Στην ουσία για να βάλει κάτι από τον «κοσμοκαλόγερο»). Τα δήθεν επεξηγηματικά παραδείγματα είναι συχνά τόσο ενοχλητικά μακρόσυρτα που δεν δικαιολογούνται παρά μόνο αν υπήρχε πρόθεση να αυξηθεί για λόγους εξωλεξικογραφικούς ο όγκος του λεξικού. Για παράδειγμα, το λήμμα θεμιστοπόλος, με μια εγκωμιαστική πρόταση 25 λέξεων για τον Μιχαλάκη Αντ. Τριανταφυλλίδη, και δυο άλλα παραδείγματα 40 και 49 λέξεων, επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές. Χρειάζονταν όντως 104 επιπλέον λέξεις για να καταλάβουμε τι σημαίνει θεμιστοπόλος; Αρκούσαν οι 7 λέξεις του μεγάλου λεξικού, οι οποίες επαναλαμβάνονται αυτούσιες και εδώ: «ο λειτουργός της δικαιοσύνης (δικαστής, δικηγόρος, νομικός)». Από την ιστοσελίδα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών έχει επιλεγεί το παρακάτω παράδειγμα, το οποίο αλλοιώνεται κατά βούληση, για να… διαφωτιστεί η έννοια της επιφυλλίδας! «Ο Τερζάκης έγραψε θεατρικά έργα, μυθιστορήματα, διηγήματα, μελέτες, δοκίμια και επιφυλλίδες, ένα χρονικό του πολέμου, μία νουβέλα, μετέφρασε ξένα έργα και αρχαίες τραγωδίες, ενώ επίσης εκφώνησε λόγους κι έδωσε διαλέξεις με διάφορα θέματα». Για την αδολεσχία των παραδειγμάτων χρήσεως έχουμε ξαναγράψει· αρκεί ό αναγνώστης να εγκύψει σε οποιοδήποτε σοβαρό λεξικό για να διαπιστώσει ότι οι ορισμοί διατυπώνονται με απόλυτη σαφήνεια και τις όσο το δυνατόν λιγότερες λέξεις. Αυτές οι αλληλοεπικαλύψεις και ενοχλητικές επαναλήψεις και «αντιγραφές» του τύπου copy-paste δείχνουν ότι ανακύπτει μείζον θέμα για τον προσφάτως ανακηρυχθέντα Άρχοντα Διδάσκαλο του Γένους από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Πόσες φορές πρέπει να μας πει στα λεξικά του με αλλεπάλληλα ένθετα «κουτάκια», λες και τρώμε κουτόχορτο, ότι το ευάριθμος δεν σημαίνει πολυάριθμος; Φαίνεται ότι ο πνευματικός ταγός μας ενστερνίζεται πλήρως την παγκοσμιοποιημένη ρήση Money is his God. 3. Μια μικρή σοδειά από τον λειμώνα του ΛΑΛ (ή ΛΟΛ): αγιωνύμιο: Πρώτο παράδειγμα: «Στην περιοχή υπήρχαν παμπάλαιοι ναοί και όσοι από αυτούς δεν έχουν ανοικοδομηθεί απέμειναν ερείπια ή εκφραστικά αγιωνύμια.» ακριτομυθία: Στο μεγάλο λεξικό ο Μπαμπινιώτης χαρακτηρίζει εσφαλμένο τον τύπο ακριτομύθεια. Τώρα τον θεωρεί σωστό. Είναι ευχάριστο που πότε πότε βλέπει την πραγματικότητα και αναθεωρεί απόψεις. Η επίδραση της λ. εχεμύθεια (και όχι εχεμυθία, όπως είναι γνωστή από τα ελληνιστικά χρόνια) είναι δεδομένη. Αγνοεί όμως στο ΛΑΛ τον τύπο ακριτομύθια. Γενικά όμως, και με αυτή τη λεξικογραφική απόπειρά του συμβαίνει ό,τι και με τις προηγούμενες. Βρίσκοντας μια λέξη στο λεξικό του, θα πρέπει να καταφύγουμε και σε κάποιο άλλο, έγκυρο λεξικό, για να ελέγξουμε την ορθότητα της σημασίας της. διακορεύω: Για να μας εξηγήσει το γνωστό «ξεπαρθενεύω» ο ηθικολόγος Μπαμπινιώτης χρησιμοποιεί τρία ανόητα και «γαργαλιστικά»[6] παραδείγματα. Το πρώτο αναφέρεται στη διακόρευση ανήλικης κοπέλας. Το τρίτο παράδειγμα, με τη μεταφορική σημασία «διακόρευση της ανωνυμίας» είναι ένα εξυπνακίστικο παράδειγμα όχι από «νομικό κείμενο», όπως απρόσεκτα γράφει ο Μπαμπινιώτης, αλλά παράθεμα από εισήγηση σε διημερίδα ενός δικηγόρου, ο οποίος την έχει αναρτήσει στο διαδίκτυο.[7] ήτοι: Για να μας διαφωτίσει τι σημαίνει το ήτοι βάζει το γελοίο παράδειγμα: «Από το δημοτικό έχω να γελάσω έτσι, ήτοι με αστειάκια επιπέδου... Τοτού!» (Το θαυμαστικό είναι δικό του). ίμερος: Για το λήμμα αυτό το ερμήνευμα είναι ακριβώς το ίδιο και στο μεγάλο λεξικό: «έντονη επιθυμία (κυρίως ερωτική) πόθος, λαχτάρα». Στο «νέο» λεξικό ο Μπαμπινιώτης όμως καταλαμβάνεται από αρχαιοελληνικό οίστρο και ανακαλύπτει κάτι συγκλονιστικό: «Η ελληνική λέξη ίμερος –λέξη ποιητική– αποδίδει πιστότερα τα βαθιά υποστρώματα της ερωτικής ορμής». Ας πει ένας νεαρός άντρας σε μια κοπέλα «νιώθω ίμερο για σένα» (κατά τη μπαμπινιώτεια εκδοχή) και θα γίνει χαμός. Λέτε να του απαντήσει εκείνη «κι εγώ νιώθω για σένα ένα ήρεμο, ήμερο ίμερο». Νεκρανάσταση της λέξης σε ζωντανό νεοελληνικό λόγο δεν μπορεί να γίνει. Αν έχει κάποια σημασία η λέξη σήμερα, για τους φιλολόγους και τους γλωσσολόγους κυρίως, είναι ότι βρίσκεται χαραγμένη στο περίφημο «Νέστορος ποτήριον», όπου υπάρχει μία από τις αρχαιότερες αλφαβητικές επιγραφές σε ελληνική γλώσσα: Νέστορος εἰμὶ εὔποτον ποτήριον, ὃς δ’ ἂν τοῦδε πίησι ποτηρίου, αὐτίκα κεῖνον ἵμερος αἱρήσει καλλιστεφάνου Ἀφροδίτης. καταυγάζω: Παραδείγματα: «Νοερά αντικρίζουμε τους ήρωες στις ράχες και τα κορφοβούνια της Πίνδου να περπατούν στα σκοτεινά και να καταυγάζουν με το εσωτερικό τους φως τη δική μας σημερινή σκοτεινιά. Ο εορτασμός των Τριών Ιεραρχών προβάλλει τρεις φωτεινές προσωπικότητες που καταυγάζουν την οικουμένη και αποτελούν αιώνια πρότυπα αρετής και φιλανθρωπίας.» κοιτώνας: Η λέξη ερμηνεύεται εσφαλμένα ως «υπνοδωμάτιο». Η ίδια ερμηνεία υπάρχει και στο μεγάλο λεξικό, 4η έκδοση, 2012. Οι συντάκτες του λεξικού δεν κατάλαβαν τα παραδείγματα που παραθέτουν, τα οποία είναι απολύτως σαφή. Κοιτώνας είναι «μεγάλος χώρος με κρεβάτια, για να κοιμούνται πολλά άτομα». Το παράθεμα από τον Οδυσσέα Ελύτη δεν διαφωτίζει τη λέξη κοιτώνας: Οδηγέ των ακτίνων * και των κοιτώνων Μάγε Αγύρτη που γνωρίζεις * το μέλλον μίλησέ μου Πού να βρω την ψυχή μου * το τετράφυλλο δάκρυ. λευχειμονώ! Όποιος τολμήσει να χρησιμοποιήσει σήμερα το ρήμα αυτό μάλλον θα γελοιοποιηθεί. Πρόκειται για τέλεια παράκρουση. Κρίμα που ξέχασε να προσθέσει στο ΛΑΛ και το μελανειμονώ! μισογύνης: Παράδειγμα: «Κάποιος μανιακός και μάλλον μισογύνης περιφέρεται τον τελευταίο καιρό στην πόλη, βάζοντας κόλλα στα μαλλιά των ανυποψίαστων γυναικών». Με ένα τέτοιο γελοίο παράδειγμα θέλει να μας εξηγήσει τη λέξη μισογύνης; Είναι απίστευτο από πού αντλεί τα παραδείγματά του: το πλήρες παράθεμα είναι «Το ανέκδοτο της ημέρας» στο blog: https://goo.gl/UPEM5E υετός: Στο ΛΜπ το ερμήνευμα «βροχή» είναι εσφαλμένο. Σήμερα πρόκειται για όρο της Μετεωρολογίας και ας ισχυρίζεται ο λεξικογράφος ότι δεν έχει συμπεριλάβει επιστημονικούς όρους. Τώρα έμαθε τι είναι ο υετός. Καινοτομεί όμως διεθνώς. Το χιόνι και το χαλάζι τα χαρακτηρίζει «προϊόντα του ύδατος»! Και ιδού το πρόβλημα, όπως με το αβγό της κότας: το χιόνι έκανε το νερό ή το νερό το χιόνι; υπαμοιβή: λέγεται μόνο και όχι κυρίως στη φράση εξ υπαμοιβής. Το ίδιο ισχύει και για το εξ υπαρχής. υπαρκτικός, υποκλέπτω: απελπιστικά φλύαρα λήμματα. υπερημερία: ο καθαρά οικονομικός και νομικός αυτός όρος εμφανίζεται στον συνδυασμό τόκοι υπερημερίας. Για να το χωνέψουμε τον επαναλαμβάνει δυο φορές. Το απαράδεκτο είναι ότι και στο ΛΜπ βάζει ως συνώνυμο τη λέξη υπέρθεση η οποία ερμηνεύεται εκεί ως «τοποθέτηση πράγματος πάνω σε άλλο». υπέρκειμαι, υπνώττω, υποβόσκω, υποσημαίνω, υφέρπω: αν έπρεπε να τονίσει κάτι, αυτό είναι πως πρόκειται για τριτοπρόσωπα ρήματα. υπερκείμενος: Το παράδειγμα για μια γραφική κωμόπολη (δεν μας λέει ποια είναι) είναι παρμένο από το βιβλίο: Αρχιμανδρίτου Δοσιθέου, Προσκύνημα στο Μοναστήρι της Ταρτάνας, 6η έκδ., 1999, όπου αυθαίρετα η κατολίσθησις γίνεται κατολίσθηση και το υπερκειμένου όρους, υπερκείμενου όρους. Δεν λέω, ωραίος ο εκδημοτικισμός, αλλά…. υπερτροφία: προβάλλεται μόνο η πολύ σπάνια σημασία «υπερβολική ανάπτυξη», και με ένα ακατανόητο παράδειγμα («υπερτροφία του Τύπου»). Μάλλον την υπερτροφία του προστάτη τους θα σκεφτούν πολλοί άντρες. υποδεέστερος: Ο Μπαμπινιώτης θυμήθηκε τον κακό εαυτό του, όταν βρίσκει προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν για να έρθει από Καθέδρας να μας πει ποιο είναι το σωστό. Και εδώ υπάρχουν τα περίφημα «κουτάκια» του μεγάλου λεξικού. Σε ένα τέτοιο έγχρωμο κουτάκι θέτει το ανύπαρκτο ερώτημα, που δεν αφορά κανέναν: «υποδεέστερος ή *υποδυέστερος ή *υποδιέστερος;»! Αυτό απαιτεί όμως ολόκληρο άρθρο για να αναλύσουμε για ποιους ψυχολογικούς και τελικά εμπορικούς λόγους το κάνει. υποζύγιο: Λες και δεν αρκούσαν τα άλλα φλύαρα παραδείγματα, προσθέτει ένα ακόμα ακατανόητο από αρχαίο κείμενο: «οι ελληνικοί ίπποι είχαν διάπλαση που τους έκανε πιο κατάλληλους για υποζύγια παρά για πολεμικούς,». Η πρόταση έμεινε πάνω στη βιασύνη μισή. Μετά το κόμμα το πρωτότυπο κείμενο συνεχίζει: σε αντίθεση με τους ασιατικούς ίππους. υποκουλτούρα: Ωραίο παράδειγμα: «η υποκουλτούρα των ΜΜΕ». Έτσι γενικά, η μπάλα παίρνει δικαίους και αδίκους. Και συνεχίζει: «Η υποκουλτούρα της τηλεόρασης έχει συμβάλλει καθοριστικά στη μαζική στροφή, ιδίως των νέων, προς το Διαδίκτυο». Δεν είναι βέβαια δικό του το παράδειγμα, αλλά παραθέτει μια αφελή ερμηνεία για τη στροφή των νέων στο διαδίκτυο, λες και σ’ αυτό δεν υπάρχει –αφθονότερη μάλιστα– υποκουλτούρα. υπόλευκος: «Οι σπόροι ωριμάζουν από τον Μάιο ως τον Ιούνιο και έχουν υπόλευκο χρώμα». Χάθηκε ο κόσμος να προστεθεί οι σπόροι της ιτιάς; Εκατοντάδες παραδείγματα σ’ αυτό το λεξικό παρουσιάζουν αυτού του είδους γενικότητες και ασάφειες. Βλ. και το λήμμα υποτυπώδης: «Ο βλαστός του εν λόγω φυτού είναι υποτυπώδης και τα φύλλα του είναι πολύ μεγάλα, παράρριζα, ωοειδή, με κυματιστά χείλη». Τι είναι άραγε; Πρόκειται για τον μανδραγόρα. υποχθόνιος: Το παράδειγμα υποχθόνια πολιτεία είναι καθαρά λογοτεχνικό. Υπάρχουν υποχθόνιοι θεοί ή άνθρωποι – αλλά υποχθόνιες πολιτείες μάλλον όχι. Αυτό το ξέρει κι ο Τζακ Κέρουακ. υστέρημα: Η λέξη αυτή είναι πάγκοινη, ιδίως στην έκφρ. από/με το υστέρημά μου, επομένως δεν εμπλουτίζεται έτσι το λεξιλόγιο. Ούτε εμπλουτίζει τη… σκέψη με το παράδειγμα: «Με ποιο δικαίωμα οι φοιτητές κλείνουν ένα δημόσιο ίδρυμα που πληρώνει ο ελληνικός λαός από το υστέρημά του, για να ικανοποιήσουν τις συντεχνιακές τους απαιτήσεις;». Ενώ αν το πλήρωνε από το …περίσσευμά του; υψιτενής: Εντυπωσίασε ίσως τον λεξικογράφο ο σπάνιος αδόκιμος συνδυασμός υψιτενές όραμα. Το παράδειγμα: «Κάθε τολμηρή προσπάθεια για μια μεγάλη αλλαγή στην υπάρχουσα κατάσταση, κάθε υψιτενές όραμα νέων δυνατοτήτων της ανθρώπινης φυλής βαπτίζεται ουτοπία» προέρχεται από τη διάσημη αναρχοκομμουνίστρια Έμμα Γκόλντμαν. Και αριστεροί θα γίνουμε για χάρη του εμ-πλουτισμού. χειρόκτιο: Ο Μπαμπινιώτης μας προτρέπει, στην ουσία «μας πετάει το …χειρόκτιο», να εμπλουτίσουμε το λεξιλόγιό μας με την «ωραία» αυτή λέξη. Ας κρατήσουμε το γάντι, αν δεν θέλουμε να γίνουμε γραφικοί. Στο παράδειγμα που παραθέτει «Για έλλειψη χειρουργικών χειροκτίων διαμαρτυρήθηκε η διοίκηση του νοσοκομείου...» υπάρχει στο πρωτότυπο κείμενο μετά τη λ. χειροκτίων σε παρένθεση (γαντιών) που σημαίνει ότι χωρίς ερμήνευμα δεν γίνεται κατανοητή η λέξη. Έχουμε μια απορία: το ρινόμακτρον το χρησιμοποιούμε με το χειρόκτιον ή το βγάζουμε; Έχει όμως μερικές φορές ο λεξικογράφος μας και την αίσθηση του μέτρου. Σ’ αυτό το λεξικό απέφυγε να μας συστήσει το χειρομαλάκτης αντί για τον μασέρ, όπως κάνει στο μεγάλο λεξικό. 4. Η ανίατος νόσος και το θαύμα της θεραπείας της ‒ Ο ιεροκήρυκας της Λεξιπενίας και τα (ακριβά) γιατροσόφια του Η διάδοση του μύθου της λεξιπενίας ήταν ζωτικής σημασίας για τη λεξικογραφική καριέρα του ιατροφιλόσοφου σωτήρα της γλώσσας. Ο τότε πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου[8] Γ. Μπαμπινιώτης δημοσίευσε στο Βήμα της Κυριακής 17.2.1991 ένα άρθρο με τίτλο «Η ταυτότητα της ελληνικής γλώσσας» και με τον ίδιο τίτλο το συμπεριέλαβε σε θέση Προλόγου στο «Βιβλίο του καθηγητή» της Α΄ Γυμνασίου (1993) για το εγχειρίδιο Η Ελληνική Γλώσσα μέσα από αρχαία, βυζαντινά και λόγια κείμενα. Έτσι οι φιλόλογοι σε όλη την Ελλάδα μέσα από το βιβλίο του Οργανισμού Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων, δηλαδή ανέξοδα για τον ίδιο, έπρεπε να «χωνέψουν» ότι υπάρχει λεξιπενία και όφειλαν οι ίδιοι να την πολεμήσουν με την αρχαιομάθεια. Το ίδιο άρθρο με κάποιες αλλαγές το δημοσίευσε με τίτλο «Ελληνική Γλώσσα. Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον» στο ομότιτλο βιβλίο[9] το 1994, τονίζοντας (σ. 435) ότι «αυτό το κείμενο δίνει το “στίγμα” του όλου βιβλίου». Στο άρθρο αυτό υποστηρίζει ένας γλωσσολόγος, παρακαλώ, ότι η όλη η κακοδαιμονία για το υποτιθέμενο φτωχό λεξιλόγιο των μαθητών οφείλεται στην «αποκοπή από τις ρίζες μας» και προτείνει ως σωτήρια λύση την επιστροφή στα Αρχαία Ελληνικά. Η νεομιστριωτική αυτή αντίληψη του τότε Προέδρου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Μπαμπινιώτη έφερε αρκετά πίσω τη διδασκαλία της Νεοελληνικής. Η προγραμματική θέση του Μπαμπινιώτη είναι η ακόλουθη (στο βιβλίο του 1994, σ. 10-11): Τα ελληνόπουλα αντιμετωπίζουν «οξύ γλωσσικό πρόβλημα» γιατί «υπάρχει κι ένας πρόσθετος λόγος»: «η αποκοπή τους από τη γλωσσική παράδοση, από τις προηγούμενες μορφές της ελληνικής (αρχαία ελληνική, βυζαντινή και νεότερη λόγια γλώσσα). Αποτέλεσμα αδυναμία κατανοήσεως της σημασίας των λέξεων που χρησιμοποιούνται σε απαιτητικότερες μορφές επικοινωνίας. Ένα φαινόμενο που έχει ευρηματικά χαρακτηρισθεί ως λεξιπενία: φτώχεια στη χρήση και την κατανόηση ενός ευρύτερου λεξιλογίου. » Προ αυτού του επικίνδυνου (μακροπρόθεσμα και εθνικά) φαινομένου, αφού είναι γνωστό πως η γλωσσική αδυναμία οδηγεί μαθηματικώς σε αδυναμία του ανθρώπου να σκέφτεται σωστά, και ακόμη σε αδυναμία να κατακτήσει καλύτερη παιδεία, προσωπικά έχω ταχθεί υπέρ της επαναφοράς της διδασκαλίας του αρχαίου ελληνικού λόγου σε όλες τις τάξεις του 3ετούς Γυμνασίου». Και στο βιβλίο του Η γλώσσα ως αξία. Το παράδειγμα της Ελληνικής[10] (1994), επανέρχεται στην Εισαγωγή[11] (σ. κστ΄), στα γνωστά και ανούσια περί φθοράς της γλώσσας και λεξιπενίας την οποία αποδίδει αφελώς στην έλλειψη αρχαιομάθειας εκ μέρους των μαθητών. Δεν διερωτήθηκε ποτέ ο σοφός καθηγητής γιατί οι Γερμανοί, για παράδειγμα, δεν σκέφτηκαν ποτέ ότι πρέπει να διδάσκονται οι μαθητές τη Γοτθική για να μάθουν καλύτερα Γερμανικά. Η κινδυνολογία και στο βιβλίο αυτό καλά κρατεί: «Κι έτσι περάσαμε (...) στη γνωστή λεξιπενία, στα κακοποιημένα και κακοποιούμενα ελληνικά μας,[12] στη μιγαδοποιημένη (κρεολή) ελληνική του Κλικ! Εδώ η γλώσσα από αξία περνάει στην τάξη της “πλάκας”!».[13] 5. Η Λεξιπενία θεραπεύεται! ‒ Ο υπεράγαν-θεραπευτής σερβίρει άλλο παραμύθι; Ο λεξικέμπορος μάς αιφνιδιάζει ευχάριστα, μάλλον από ανευθυνότητα (δεν φαίνεται να έχει ξαναδιαβάσει προσεκτικά όλα τα λήμματα του λεξικού του) παρά από συνειδητή αλλαγή πορείας πλεύσης. Το κάνει αυτό και σε άλλες περιπτώσεις λόγω καιροσκοπισμού. Στο λήμμα λ.χ. λεξιπενία επιλέγει δύο παραδείγματα που επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές: «Σίγουρα λοιπόν η παράλληλη χρήση μιας υποποικιλίας, τύπου αργκό, από μια κοινωνική ομάδα όπως οι νέοι κάθε άλλο παρά λεξιπενία δείχνει». Το παράδειγμα είναι παρμένο από δημοσίευμα του Φοίβου Παναγιωτίδη (Πολίτης, 29.10.2006) με αλλοίωση του αρχικού κειμένου. Το μιας αργκό γίνεται τύπου αργκό. Αντί δείχνει στο πρωτότυπο υπάρχει το ρήμα σηματοδοτεί. «Η ουσία του (μυθικού) επιχειρήματος της λεξιπενίας συχνά είναι εξωγλωσσική, διότι η υποχώρηση της καθαρεύουσας παρέσυρε ένα ολόκληρο ιδεολογικό οικοδόμημα». Το απόσπασμα αυτό είναι παρμένο από ένα σπουδαίο κείμενο του αείμνηστου Τάσου Χριστίδη, καθηγητή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο οποίος σε μια σειρά επιστημονικών άρθρων του απομυθοποίησε τον γλωσσολόγο Μπαμπινιώτη και έδειξε τις ιδεολογικές σκοπιμότητες που εξυπηρετούσε μια επίπλαστη επιστημονικοφάνεια. Βλ. Α.-Φ. Χριστίδης, «Γλωσσικές μυθολογίες: Η περίπτωση της ελληνικής»[14]. Έγραφε λοιπόν ο Χριστίδης ακριβώς για τον εθνικό γλωσσίατρο: «Για τον Μπαμπινιώτη (Η γλώσσα ως αξία, Αθήνα 1994, 10) “λεξιπενία” είναι “η φτώχεια στη χρήση και την κατανόηση ενός ευρύτερου λεξιλογίου”. Ως “ευρύτερο” λεξιλόγιο θεωρείται, κατά κύριο λόγο, η αρχαία και η αρχαιότροπη γλώσσα (καθαρεύουσα). Το γεγονός ότι η αρχαία γλώσσα δεν μπορεί µε κανέναν τρόπο να θεωρηθεί ως “ευρύτερο λεξιλόγιο” των ομιλητών της νέας ελληνικής δεν αναστέλλει τη διατύπωση αυτής της άποψης. H ελληνική γλώσσα, υποστηρίζεται, είναι “ενιαία”. Θα συζητήσουμε αυτό τον μύθο λίγο παρακάτω. H ουσία του (μυθικού) επιχειρήματος της “λεξιπενίας” είναι εξωγλωσσική: η υποχώρηση της καθαρεύουσας απειλεί ένα ολόκληρο συντηρητικό ιδεολογικό οικοδόμημα. H “λεξιπενία” είναι ένα από τα όπλα µε τα οποία το οικοδόμημα αυτό αµύνεται ή και αντεπιτίθεται». Όπως γίνεται σαφές από την παράθεση του αυθεντικού αποσπάσματος, ο Μπαμπινιώτης εξοβελίζει τη λέξη «συντηρητικό» παραποιώντας την πρόθεση του συγγραφέα ο οποίος θέλει να καταδικάσει τον συντηρητισμό της καθαρεύουσας. Ο Χριστίδης κατακεραυνώνει τον Μπαμπινιώτη με αφορμή τις κινδυνολογικές του θέσεις για τη γλώσσα τονίζοντας (βλ. σελ. 164) «την, χωρίς αναστολές, υποχώρηση ή παλινδρόμηση κάποιων γλωσσολόγων στην περιοχή της προεπιστημονικής μυθολογίας». Δεν μπορώ να φανταστώ ότι ο Μπαμπινιώτης ταυτίζεται τώρα με τον αείμνηστο καθηγητή Τάσο Χριστίδη, αποκηρύσσει τις παρωχημένες ιδεολογικές εμμονές του και μετανιώνοντας για τις αντιεπιστημονικές του θέσεις αποτίει (αποτίνει κατά την μπαμπινιώτεια προτροπή) φόρο τιμής στη μνήμη του σπουδαίου αυτού γλωσσολόγου που χάσαμε πολύ νωρίς. Μάλλον οι συνεργάτες του Λαζόπουλου της Γλωσσολογίας πήραν άκριτα το παράθεμα από το διαδίκτυο χωρίς να υποψιαστούν, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, ότι προβάλλουν κατά λάθος θέσεις που ο Μπαμπινιώτης πολέμησε λυσσαλέα στο παρελθόν. 6. Ο «Ελληνοχριστιανισμός» από το 1967 στο 2004 Το 1996 εκδόθηκε από την Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία το Γλώσσα και Παιδεία στους Τρεις Ιεράρχες του Μπαμπινιώτη (48 σελίδες). Ήταν το κείμενο μιας ομιλίας του στο Λονδίνο, την οποία έκανε ως προσκεκλημένος του Αρχιεπισκόπου Θυατείρων. Το ίδιο κείμενο με κάποιες μικροαλλαγές διάβασε και το 2004 στην Λευκωσία ως πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών· μάλιστα εκδόθηκε ως… πρωτότυπο από το Πανεπιστήμιο Κύπρου! Τελικά οι Τρεις Προστάτες των Γραμμάτων ήταν Τέσσερεις! Οι γνωστοί ιεράρχες και ο «Άρχων Διδάσκαλος του Γένους». Ξεκινά αναλύοντας το «Ελληνοχριστιανικό ιδεώδες» τονίζοντας ότι: «Κι αν καπηλεύτηκαν τον όρο “ελληνοχριστιανικός” οι εκτροπείς του δημοκρατικού πολιτεύματος, στην περίοδο της 7ετίας…» (σ. 13). Αυτά δε ποιος; Ο επιφυλλιδογράφος του δημοσιογραφικού οργάνου της «Ελληνοχριστιανικής» Δικτατορίας Ελεύθερος Κόσμος![15] Ο αείποτε «ελληνοχριστιανός» γράφει: «Αν συγκρίνει κανείς την παιδεία που προτείνουν οι σοφοί Ιεράρχες με τη σημερινή εκπαιδευτική πραγματικότητα, τουλάχιστον στην Ελλάδα, όπου η διδασκαλία των χριστιανικών αξιών και των αρχών τού Ευαγγελίου και, γενικότερα, η διδασκαλία της “κατά Χριστόν ζωής” από τη μια μεριά έχουν συμπιεσθεί σ’ ένα συχνά αποστεωμένο και σχολαστικό-πληροφοριακό μάθημα Θρησκευτικών, στριμωγμένο κάπου στο σχολικό πρόγραμμα και υπό συνεχή συρρίκνωση και κίνδυνο καταργήσεως της διδασκαλίας του ως αντικειμένου καν μαθήσεως των Ορθοδόξων Χριστιανών, κι από την άλλη μεριά ότι οργιάζει σε όλα τα τηλεοπτικά προγράμματα ό,τι άμεσα και δραστικότατα καταργεί μέσα σε λίγα λεπτά αυτά που ο δάσκαλος στο σχολείο και ο παπάς στην Εκκλησία αγωνίζονται να χτίσουν στην ψυχή των παιδιών, αν συνειδητοποιήσει κανείς τη λειτουργία και τις επιπτώσεις αυτής τής αποδομητικής και σχιζοφρενικής (για την ψυχή και την προσωπικότητα των νέων παιδιών) διαδικασίας, τότε θα καταλάβει αν η Παιδεία στις μέρες μας μπορεί να επιτελέσει τον ανθρωποπλαστικό και δημιουργικό ρόλο που οραματίστηκαν οι φωτισμένοι Ιεράρχες. Στην ερώτηση πώς θεραπεύεται αυτή η κατάσταση, η απάντηση είναι, νομίζω, μία: ο τρώσας και ιάσεται…» (σ. 32) Και καταλήγει: «Θα τελειώσω με μια διαπίστωση και μιαν ευχή: Τα πατερικά κείμενα που διδάσκονταν στην Γ΄ Γυμνασίου έχουν εκδιωχθεί τα τελευταία χρόνια από τα σχολεία τής Ελλάδας. Οι Έλληνες μαθητές πληροφορούνται την ύπαρξή τους μια φορά τον χρόνο, κάθε 30ή Ιανουαρίου! Με αγώνες 15 ετών του ομιλούντος και άλλων γύρισαν τα παλιότερα ελληνικά κείμενά μας στην Εκπαίδευση του Γυμνασίου. Και διδάσκονται σήμερα και στις τρεις τάξεις του Γυμνασίου, σ’ όλα τα σχολεία της Ελλάδος. Χρειάζονται νέοι αγώνες για να ξαναγυρίσουν στα σχολεία και τα πατερικά μας κείμενα. Σας υπόσχομαι ότι θα γίνουν.» (σ. 40) Όλα τα παιδιά θα γίνουν παπαδάκια! Πάνω, το πρωτοσέλιδο του δημοσιογραφικού οργάνου της «ελληνοχριστιανικής» δικτατορίας Ελεύθερος Κόσμος της 20 Δεκεμβρίου 1967, στο οποίο εμφανίστηκε ο Γ. Μπαμπινιώτης ως επιφυλλιδογράφος. Κάτω, μια ακόμη επιφυλλίδα του στο εν λόγω όργανο, στις 26 Ιουλίου 1968. Τώρα όμως καταγγέλλει πως «καπηλεύτηκαν τον όρο “ελληνοχριστιανικός” οι εκτροπείς του δημοκρατικού πολιτεύματος, στην περίοδο της 7ετίας»! [1] http://goo.gl/tlDB4V [2] Τα κείμενα των ομιλιών τους είναι διαθέσιμα στο http://goo.gl/CzlftD [3] Βλ. λήμμα ποιμαντορικός κ.ά. [4] Το ακριβές απόσπασμα σε εθνικιστικό παραλήρημα του Χριστόδουλου για το Μακεδονικό είναι από συνέντευξη στον Ν. Χατζηνικολάου με τίτλο «Το θέμα των ταυτοτήτων και οι σχέσεις με το Πατριαρχείο» (19.2.2001). Βλ. http://goo.gl/m1YYIF [5] Θεόδωρο Μωυσιάδη, Γιώργο Τράπαλη και Γιώργο Μπάτζιο. [6] Πολλά τέτοια παραδείγματα υπάρχουν και στο ΛΜπ. Σε παλιότερο άρθρο μου είχα αναφέρει, λ.χ., το μπαμπινιώτειο παράδειγμα στο λήμμα κουνώ: «Από παιδάκι έπαιζα με τις κούκλες, συμπεριφερόμουν σαν κοριτσάκι και στα δεκατέσσερα κούνησα την αχλαδιά μ’ έναν ναύτη». Βλ. «Ένας Ελληνομάστιξ λεξικέμπορος. Brand name Μπαμπινιώτης …», ARB, τχ. 29, Μάιος 2012. [7] Βλ. το σχετικό κείμενο: http://goo.gl/fXPGbG [8] Ήταν πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου από 23.7.1990 έως 19.10.1993. [9] Γ. Μπαμπινιώτης, Ελληνική Γλώσσα. Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον, Gutenberg, Αθήνα 1994, 22000. [10] Γ. Μπαμπινιώτης, Η γλώσσα ως αξία. Το παράδειγμα της ελληνικής: Μελετήματα, διαλέξεις και άρθρα 1978-1993, Gutenberg, Αθήνα 1994, 21999. [11] Διαθέσιμη και στο http://goo.gl/G831dH [12] Για να προκαλέσει τον οίκτο και την οργή μας χρησιμοποιεί μια μεταφορά που αναφέρεται σε παιδιά και γυναίκες, ενώ η γλώσσα είναι πανίσχυρη και δεν χρειάζεται προστάτες. [13] Παρόμοια έγραφε και τέσσερα χρόνια αργότερα στο Βήμα, βλ. http://goo.gl/UQj9LZ [14] Στον τόμο Η ελληνική γλώσσα στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση. Γλωσσικός πλουραλισμός και εθνοκεντρισμός, Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης, Αθήνα 1996, σ. 163-174. Το σχετικό απόσπασμα από τον Χριστίδη είναι από τη σ. 165, σημ. 5. Το «Γλωσσικές μυθολογίες: Η περίπτωση της ελληνικής» περιέχεται και στον τόμο Α-Φ. Χριστίδης, Γλώσσα, πολιτική, πολιτισμός, Πόλις, Αθήνα 1999, σ. 80-83. Διαθέσιμο και στο http://goo.gl/hNoyau [15] Μ. Βασιλάκης, «Ένας Ελληνοχριστιανός υπουργός Παιδείας», ARB, τχ. 28 (Απρ. 2012), και «Ένας Ελληνομάστιξ λεξικέμπορος. Brand name Μπαμπινιώτης (σχολ. ορθ. Μπαμπινιότης) — Οι λέξεις και τα πράγματα: Ή περί ενός σωρού λεξικών», ARB, τχ. 29 (Μάιος 2012).

Ο λεξιθήρας λημματοσυλλέκτης ‒ «Άρχων Διδάσκαλος του Γένους»

Σύνδεση