Περί σεξουαλικής συνείδησης και ασυνειδησίας των ομοφοβικών

Lillian Faderman, The Gay Revolution: The Story of the Struggle, Simon & Schuster, New York 2015, 816 pp. Amy Ellis Nutt, Becoming Nicole: The Transformation of an American Family, Random House, 2015, 304 pp. Επί αιώνες ανά την υφήλιο η σεξουαλική ταυτότητα υπήρξε θέμα ανεπίλυτο που προκάλεσε έρευνες, συζητήσεις, διαφωνίες, διακρίσεις, φοβίες, καταπίεση και νομική και κοινωνική σύγχυση. Η άποψη της θρησκείας (κάθε θρησκείας) ήταν σχεδόν πάντοτε απόλυτη, καταδικαστική και ανένδοτη. Ο ρόλος της στην διαιώνιση της κλειστής και περιορισμένης θεώρησης του προβλήματος ήταν (και παραμένει) καταλυτικός. Επομένως είναι αξιοθαύμαστο, αν όχι απίστευτο, ότι μέσα στα τελευταία πενήντα περίπου χρόνια έχει επέλθει μια σαρωτική ανατροπή στην αντιμετώπισή του. Και δεν εννοούμε μόνο το θέμα της ομοφυλοφιλίας, αλλά το γενικότερο θέμα του σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας του ανθρώπου. Αυτή η εκπληκτική αντιστροφή επιτελέστηκε σε πείσμα όλων των κοινωνικών, φιλοσοφικών και νομικών αντιρρήσεων, αλλά και παράλληλα με την εντατικοποίηση του ανελέητου διωγμού της διαφορετικότητας. Τα δυο βιβλία που μνημονεύονται στο άρθρο αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο τεκμήρια του ξεψυχίσματος της αντίδρασης στην αποδοχή της διαφορετικής αντίληψης και συμπεριφοράς περί το σεξουαλικό προσανατολισμό. Υπάρχει τεράστια βιβλιογραφία, ιδίως τις πρόσφατες δεκαετίες, επί του θέματος (το οποίο ήταν επί αιώνες ταμπού στην δημόσια συζήτηση). Η διαφορά σε τούτα τα βιβλία είναι ότι στο μεν πρώτο παρουσιάζεται μια πλήρης αναδρομή στον αγώνα των «γκέι», κυρίως στις ΗΠΑ, για την κατάκτηση και τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους, ενώ στο δεύτερο, με την εξιστόρηση μιας ίσως μοναδικής, και ταυτόχρονα συγκλονιστικής, περίπτωσης καθορισμού σεξουαλικής ταυτότητας, μπαίνει ένα οριστικό τέλος στις θεωρίες περί διαστροφής, ενσυνείδητης επιλογής ή ακόμα και γενετικής προδιάθεσης. Το πόσο καθοριστική είναι η συνέπεια του αγώνα που ανακεφαλαιώνεται στο πρώτο, όσο και της ιστορίας που παρουσιάζεται στο δεύτερο βιβλίο, πιστοποιείται όχι μόνο από την επεκτεινόμενη κοινωνική και νομική αποδοχή και κατοχύρωση των δικαιωμάτων σημαντικής μερίδας συνανθρώπων μας, αλλά και από το ακραίο παραλήρημα της αντίδρασης των φανατικών ομοφοβικών στοιχείων ανά τον κόσμο. Στην Ελλάδα ο πανικός που προκαλεί σε διάφορους κύκλους ο διαφωτισμός που απειλεί να διαλύσει τα σύννεφα του σκοταδισμού, έχει οδηγήσει «εκπροσώπους» του λαού να αυτοεξευτελίζονται διεθνώς με χυδαία «τιτιβίσματα» στο Διαδίκτυο, και «εκπροσώπους» του Θεού, σαν τους ιεράρχες Καλαβρύτων, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς, μεταξύ άλλων, να επιδίδονται σε αφόδευση λόγου και κηρύγματος μίσους και χαμέρπειας ενάντια σε κάθε αρχή, ακόμα και αυτής της Πίστης την οποία υποτίθεται ότι διακονούν. Αλλά ας δούμε τι λένε αυτά τα δυο βιβλία. Στο πρώτο, η συγγραφέας αναπολεί και εκθέτει με λεπτομέρειες, ακρίβεια, αλλά και οργή, την τραγωδία εκατομμυρίων ανθρώπων που δυστύχησαν, καταδιώχθηκαν και πάλεψαν για να επιβιώσουν με αξιοπρέπεια κάτω από πραγματικά απάνθρωπες συνθήκες διακρίσεων, απλά και μόνο επειδή η σεξουαλική τους συνείδηση δεν ήταν συμβατή με την κυριαρχούσα αντίληψη της πλειονότητας. Ταυτόχρονα, στην εξιστόρηση των λοιδοριών, ξυλοδαρμών, απαξίωσης, φυλακίσεων, βασανιστηρίων, εκτελέσεων, και άλλων εγκλημάτων, διαφαίνεται και μια αισιοδοξία και ελπίδα ότι τελικά ο αγώνας για την αντιστροφή αυτής της απαράδεκτης κατάστασης θα ευοδωθεί. Δεν έχουν σημασία οι αριθμοί. Πόσοι είναι οι ομοφυλόφιλοι («γκέι» ή λεσβίες), τα αμφισεξουαλικά ή διεμφυλικά άτομα; Όσοι και αν είναι αποτελούν τμήμα της ανθρωπότητας και περιλαμβάνουν μεγαλοφυΐες, συγγραφείς, καλλιτέχνες, πολιτικούς, επιστήμονες, κληρικούς, αλλά και απλούς ανθρώπους, οι οποίοι, χωρίς να έχουν διαπράξει κάτι που να έχει ζημιώσει έστω και ένα άλλο άτομο, υπήρξαν θύματα μιας αδικαιολόγητης και φανατικής καταπίεσης επί αιώνες και σε όλο τον κόσμο. Η εξιστόρηση αυτής της φρικώδους και σκοτεινής πορείας αθώων συνανθρώπων συνεγείρει και σοκάρει το θυμικό αλλά και τον νου. Γιατί; Πώς μπορούν οι θεσμοί μιας κοινωνίας να παρεκτρέπονται κατά τέτοιον βάναυσο τρόπο; Ταυτόχρονα, η θεαματική και αναπάντεχη εξέλιξη του δημοσίου αισθήματος στις πολιτισμένες κοινωνίες και η αντιστροφή της μισαλλόδοξης ομοφοβικής αντιμετώπισης συνιστούν μήνυμα ελπίδας και δικαίωση του επίμονου αγώνα τόσο των «γκέι» όσο και των ετεροφυλόφιλων συνανθρώπων τους. Αυτό το βιβλίο είναι ένα χρονικό που ενημερώνει και εκπαιδεύει με αντικειμενικότητα, αλλά εκφράζει και τον τερατώδη όγκο της κατάφωρης αδικίας. Ορόσημο στην εξέλιξη της αντιμετώπισης του κινήματος των «γκέι» αποτέλεσε η απόφαση της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας το 1973 να αποσύρει τον χαρακτηρισμό της ομοφυλοφιλίας ως ασθένειας. Σπινθήρας για την ανάφλεξη της κατά μέτωπο αντίστασης στην κοινωνική καταπίεση ήταν η περίφημη «σύρραξη» σε μπαρ της Νέας Υόρκης, όπου οι θαμώνες κυριολεκτικά επαναστάτησαν εναντίον της πρακτικής του εκφοβισμού από την αστυνομία και από ομάδες ομοφοβικών χούλιγκαν. Ακολούθησε το 1977 η απόσυρση της κατηγορίας εναντίον των «γκέι» ότι στοχοποιούν ανήλικους. Οι δολοφονίες του δημάρχου του Σαν Φρανσίσκο Τζορτζ Μοσκόουν και του Χάρβεϊ Μιλκ το 1978 και σειρά άλλων εξοργιστικών συμβάντων (όπως η κατηγορία εναντίον πανεπιστημιακού κοσμήτορα ότι ηγείτο «σπείρας» ομοφυλοφίλων και η σύλληψη και φυλάκισή του αμέσως μετά την τελετή απονομής πτυχίων) οδήγησαν αρχικά σε σιωπηλή και κατόπιν σε πλήρη και ανοιχτή αποδοχή της πραγματικότητας, ότι υπάρχουν άνθρωποι με διαφορετική αντίληψη για το τι συνιστά «σωστή» σεξουαλική ταυτότητα και συμπεριφορά. Η τακτική των Ενόπλων Δυνάμεων στις ΗΠΑ να απορρίπτουν ομοφυλόφιλα άτομα αντικαταστάθηκε πρώτα με την αρχή της σιωπηρής αποδοχής («μην ρωτάς, μην λες»), και τελικά με πλήρη αποδοχή, που έχει οδηγήσει λεσβία στον βαθμό του στρατηγού. Εκτός των ΗΠΑ είναι γνωστό πόσο έχουν εκλείψει οι επίσημες διακρίσεις. Υπάρχει σήμερα λεσβία που είναι αρχιεπίσκοπος στην Σουηδία και «γκέι» που είναι πρωθυπουργός στο Λουξεμβούργο. O Χάρβεϊ Μιλκ σε φωτογραφία του Έφρεν Ραμίρεζ το 1978 (δολοφονήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 1978). © MILK FOUNDATION Οι αβάσιμες φήμες περί ασταθών, επικίνδυνων και ύπουλων «γκέι» ατόμων έχουν εν πολλοίς απαξιωθεί και αντικατασταθεί από νομική αναγνώριση και κάλυψη στον δυτικό κόσμο. Η πρόσφατη ψήφιση ακόμη και από την Ελληνική Βουλή του συμφώνου συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών σφράγισε οριστικά το τέλος της φοβίας και προκατάληψης, τουλάχιστον όσον αφορά την νομική αντιμετώπιση. Υπάρχουν φυσικά ακόμη αμετανόητα άτομα, ομάδες, θεσμοί, κινήματα και οργανώσεις που αντιστέκονται και διαχέουν το κήρυγμα μίσους, την νοσηρή φοβία και μισαλλοδοξία για κάτι που αποτελεί απειλή μόνο σε καθυστερημένα μυαλά και παραδόσεις του παρελθόντος. Είναι φυσικά δύσκολο να εξαλειφθεί το όνειδος αυτών των απάνθρωπων διακρίσεων, αν ποτέ εξαλειφθεί πλήρως, αλλά η ροή του ποταμού έχει αλλάξει ανεπιστρεπτί. Το δεύτερο βιβλίο είναι εντελώς διαφορετικό. Πέρα από την εξιστόρηση της εκπληκτικής περίπτωσης δυο πανομοιότυπων δίδυμων αγοριών που γεννήθηκαν με ακέραιη αρσενική ανατομία, αλλά που ο ένας εξ αυτών οδηγήθηκε σε αλλαγή φύλου κατά την εφηβεία του, το βιβλίο συμβάλλει στην αποδόμηση των θεωριών περί ταυτότητας φύλου και καταδεικνύει την σαθρότητα της επικρατούσας αντίληψης για το πώς διαμορφώνεται η σεξουαλική συνείδηση. Ο Γουέιν και η Κέλι Μέινς, ένα άτεκνο ζευγάρι στην Πολιτεία του Μέιν στις ΗΠΑ, υιοθέτησε δυο βρέφη που ήταν πανομοιότυπα δίδυμα αγόρια, τον Γουάιατ και τον Τζόνας. Ο θετός πατέρας δεν ήταν ιδιαίτερα μορφωμένος. Ήταν απόστρατος της Αμερικανικής Αεροπορίας και μανιώδης κυνηγός. Πριν καλά-καλά γίνει τριών χρόνων ο Γουάιατ εδήλωνε στην θετή μητέρα του ότι «μισούσε» το πέος του. Σε ηλικία τεσσάρων ετών εδήλωνε ότι είναι κορίτσι. Ανατομικά δεν διέφερε σε τίποτε από τον αδελφό του. Το σοκ των θετών γονέων διαδέχθηκε βαθμιαία η αποδοχή και η αμέριστη υποστήριξη και αγάπη και για τα δυο παιδιά. Ο πατέρας μάλιστα εμήνυσε τα σχολεία της πολίχνης όπου ζούσαν γιατί απαγόρευαν στον Γουάιατ (που πλέον ντυνόταν σαν κορίτσι) να χρησιμοποιεί τις τουαλέτες των γυναικών. Το παράδοξο είναι ότι δικαιώθηκε δικαστικά παρά το γεγονός ότι η καταδίωξη του ταλαίπωρου παιδιού συνεχίστηκε. Προς το τέλος της εφηβείας του, ο Γουάιατ, μετά από εξονυχιστική ιατρική αξιολόγηση, υποβλήθηκε σε εγχείρηση αλλαγής φύλου και μετονομάστηκε σε Νικόλ. Σήμερα η οικογένεια είναι απόλυτα ισορροπημένη, και τα δυο αδέλφια, ο Τζόνας και η Νικόλ, συνεχίζουν ομαλά την ζωή τους και είναι το καμάρι των γονιών τους. Η περίπτωση αυτή δεν είναι τελείως μοναδική. Πριν 41 χρόνια κάποιος Βαν Μόρις, συγγραφέας του αυτοβιογραφικού χρονικού της ζωής του με τίτλο «Το αίνιγμα», εξιστόρησε πως από τεσσάρων ετών αισθανόταν απόλυτη ταύτιση με το γυναικείο φύλο. Πρόσφατα ο γνωστός ολυμπιονίκης Μπρους Τζένερ μεταμορφώθηκε σε Κέιτλιν Τζένερ και επίσης γνωστός καθηγητής πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον άλλαξε φύλο σε ηλικία 60 ετών. Και φυσικά υπάρχουν άπειρες άλλες περιπτώσεις άγνωστων ατόμων που είχαν παρόμοια εξέλιξη στην ζωή τους. Αυτό που είναι μοναδικό στην ιστορία της Νικόλ είναι ότι ο μονοζυγωτικός δίδυμος (δηλαδή ο πανομοιότυπος δίδυμος) αδελφός της συνέχισε την ζωή του ομαλά σαν άνδρας παρ’ όλο που και οι δυο ήσαν γενετικά αδιαφοροποίητοι. Είναι στατιστικά θεμελιωμένο ότι ένα στα εκατό άτομα γεννιέται με κάποια διαφοροποίηση στην σεξουαλική ανατομία του. Υπάρχουν άτομα που γεννιούνται στείρα, ή με έναν όρχι, ή ερμαφρόδιτα, ή με άλλες παραλλαγές της κλασικής μορφής αρσενικής ή θηλυκής ανατομίας. Επίσης, είναι γνωστό ότι ενώ η τελική μορφή της σεξουαλικής ανατομίας οριστικοποιείται την 6η εβδομάδα της κύησης, η διαμόρφωση του εγκεφάλου εξελίσσεται βραδέως μέχρι και το τέλος της εγκυμοσύνης. Είναι ακόμα αποδεδειγμένο ότι σημαντικός αριθμός ανατομικά τέλειων (αρσενικών ή θηλυκών) ατόμων έχει εκ γενετής αίσθηση ταύτισης με το αντίθετο φύλο. Αν και μόνο 25% αυτών των ατόμων συνεχίζουν να έχουν αυτήν την ταύτιση μετά την εφηβεία, γεγονός παραμένει ότι μεγάλος αριθμός ατόμων βασανίζεται από την συνέχιση αυτής της αντινομίας. Εύλογα γεννάται το ερώτημα ποιοι είναι λοιπόν οι παράγοντες που καθορίζουν την ταυτότητα φύλου. Οι θεωρίες περί «ανωμαλίας» ή «ασθένειας» έχουν πλήρως ξεπεραστεί. Τι σημαίνει ανωμαλία; Ένας «αλμπίνο», ένας καμπούρης, κάποιος με το ένα πόδι κοντύτερο από το άλλο, κάποιος που έχει τερατώδη μνήμη ή ταλέντο ζωγραφικής, ή οτιδήποτε άλλο που διαφέρει, είναι ανώμαλοι; Και πρέπει να «παταχθούν» με «φτυσίματα» και εξευτελισμούς σύμφωνα με το κήρυγμα του Καλαβρύτων Αμβρόσιου; Επίσης, η θεωρία του επίκτητου προσανατολισμού, ή της συνειδητής επιλογής, έχει επίσης καταρρεύσει. Όχι μόνο η ιστορία της Νικόλ, αλλά και αυτή κάθε ατόμου με διαφορετικό προσανατολισμό, πιστοποιεί ότι κανένας δεν «αποφασίζει» να γίνει ομοφυλόφιλος ή ετεροφυλόφιλος. Η θεωρία της «αμαρτίας» που προωθεί η Εκκλησία στηρίζεται στο σαθρό επιχείρημα της ανύπαρκτης κακόβουλης και «διεστραμμένης» επιλογής. Αλλά και η θεωρία του γενετικού προσδιορισμού δεν ευσταθεί όπως αποδεικνύει περίτρανα η υπόθεση της Νικόλ: δυο πανομοιότυπα δίδυμα με τέλεια αρσενική ανατομία εξελίσσονται προς αντίθετες ταυτότητες φύλου. Σίγουρα το επιστημονικό ερώτημα του καθορισμού των αιτίων της τελικής σεξουαλικής συνείδησης και ταυτότητας αξίζει περαιτέρω έρευνας, αλλά το ερώτημα αυτό δεν διαφέρει και πολύ από το γιατί κάποιος έχει έμφυτο ταλέντο για ποίηση ή έχει προτίμηση για κόκκινο κρασί ή γιατί έχει ωραία φωνή. Βέβαια έχει ενδιαφέρον να βρεθούν τα αίτια, αλλά ακόμη πιο σίγουρο είναι ότι επ’ ουδενί λόγω συγχωρείται η καταπίεση και διάκριση προς οποιονδήποτε έχει μια διαφορετικότητα. Μετά από αιώνες άγνοιας, πλάνης και άδικης μεταχείρισης τόσων αθώων συνανθρώπων μας έφτασε η ώρα να αποδεχθούμε ότι η σεξουαλική ταυτότητα είναι απλώς ένα χαρακτηριστικό διαφορετικότητας όπως τόσα άλλα και πρέπει να είναι σεβαστή. Είναι γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να δεχθούν την ομαλότητα της σεξουαλικής διαφορετικότητας. Δεν είναι απαραίτητο (αν και επιθυμητό) να αλλάξουν γνώμη, ούτε να «εγκρίνουν» ή να «καταδικάσουν» την διαφορετικότητα. Όμως είναι απαραίτητο να το πάρουν απόφαση ότι οφείλουν τουλάχιστον να διατηρήσουν μια ουδετερότητα και να αναγνωρίσουν πλήρως τα δικαιώματα κάθε ανθρώπου. Όσοι συνεχίζουν να «τρομάζουν» και να καταρώνται (σαν μερικούς από τους ιεράρχες και βουλευτές της χώρας) ας σκεφτούν μήπως μια επίσκεψη στον ψυχίατρο τους βοηθήσει να ξεπεράσουν το πρόβλημά τους. Διαβάστε το σχετικό σημείωμα Μια σημαντική ανακρίβεια του Άρη Μπερλή

Περί σεξουαλικής συνείδησης και ασυνειδησίας των ομοφοβικών

Σύνδεση