Πώς γεννήθηκε η Athens Review of Books

Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που φίλος καθηγητής μού έδωσε ένα άρθρο του Μαρκ Λίλα προτρέποντάς με να το διαβάσω. Η γοητευτική και διαυγής γραφή του Λίλα ήταν που μου «άνοιξε τα μάτια» ολοσχερώς και συνειδητοποίησα ότι έως τότε δεν παρακολουθούσα, όπως νόμιζα, την κίνηση των ιδεών, αλλά ζούσα σε μια κοινωνία ανίδεων και χορτάτων, επιτήδειων όμως. Όπως αχόρταγα διάβαζα τον Ιούλιο Βερν παιδί, έτσι άρχισα να διαβάζω γνήσιους στοχαστές απορρίπτοντας από τους εγχώριους τους καταφερτζήδες φιλοτύραννους «διανοούμενους». Ήταν η εποχή της δικτατορίας του πνευματικού προλεταριάτου αλλά και της σαρωτικής ανόδου διαφόρων «στοχαστών» που αποτελούν όχι μόνο μάστιγα των πανεπιστημίων αλλά και γενικότερα μια από τις μάστιγες του δημοσίου βίου. Ήταν η μακρά εποχή που, μετά τη δικτατορία των Συνταγματαρχών και την εδραίωση του καθεστώτος του Υπαρκτού Λαϊκισμού, φαινόταν πως διανύαμε περίοδο κοσμογονικών αλλαγών στη χώρα μας, όπου η θορυβώδης πολιτεία μας φάνταζε σαν να ήταν ο κόσμος όλος. Ευτυχώς, για λόγους ιδιοσυγκρασίας δεν αισθανόμουν ότι είμαι (ούτε θέλησα να γίνω) μέρος αυτού του κόσμου. Γιατί όμως απασχολώ τους αναγνώστες με όλα αυτά που –φαινομενικά– είναι εξόχως προσωπικά; Διότι επιθυμώ να εξηγήσω πώς γεννήθηκε το όνειρο ενός τέτοιου εντύπου στα ελληνικά, πώς δηλαδή τελικά γεννήθηκε η Athens Review of Books. Διότι ήταν ο Μαρκ Λίλα που μου άνοιξε, οριστικά, τη θέα στον κόσμο τής New York Review of Books. Και ξανοίχτηκαν μπρος μου τόσα και τόσα μέρη αλλουνού κόσμου. Ενός κόσμου πολύχρωμου, πολυδιάστατου, αχανούς. Θα περνούσαν πολλά χρόνια για να πραγματοποιήσω το ανομολόγητο (μήπως με θεωρήσουν γραφικό) όνειρο της έκδοσης ενός εντύπου με πρότυπο αυτή την κορυφαία αμερικανική επιθεώρηση. Και την ώρα που εγκαινιάζαμε τη συνεργασία της Athens Review of Books με αυτό το υψηλό πρότυπο αισθάνθηκα την ακατανίκητη παρόρμηση να εκφράσω εμπράκτως την ευγνωμοσύνη μου προς τον Μαρκ Λίλα: ζήτησα λοιπόν τα δικαιώματα για την έκδοση του βιβλίου του The Reckless Mind: Intellectuals in Politics, το οποίο είχε εκδοθεί από την New York Review of Books το 2001. Επέλεξα ακριβώς αυτό το έργο του για τους Δυτικούς φιλοτύραννους διανοούμενους, που αρχίζει με την Αιχμάλωτη σκέψη του Τσέσλαβ Μίλος και τελειώνει με το εκπληκτικό Επίμετρο του Μαρκ Λίλα για τη Σαγήνη των Συρακουσών, από το οποίο και ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης, με σύμφωνη φυσικά τη γνώμη του συγγραφέα. Ο συμβολισμός αυτός δεν είναι μόνο προσωπικός: αναφέρεται και στο ήθος λόγου και τους προσανατολισμούς της Athens Review of Books όσο θα την διευθύνω. Μια δεύτερη συμβολική χειρονομία είναι ότι προσφέρουμε στο αναγνωστικό κοινό αυτό το σημαντικό έργο τώρα που η Athens Review of Books έκλεισε πέντε χρόνια παρουσίας: με το παρόν τεύχος μπήκε στο 6ο έτος. Ξεχωριστές ευχαριστίες βεβαίως οφείλονται στην μεταφράστρια Χρυσούλα Μεντζαλίρα για την ευσυνείδητη δουλειά της. Οφείλω επίσης να ευχαριστήσω τον Παύλο Σούρλα που διάβασε το δοκίμιο για τον Καρλ Σμιτ, τον Παναγιώτη Θανασά και τον Γιώργο Ξηροπαΐδη για τη δική τους συμβολή στο δοκίμιο για τους Χάιντεγκερ - Άρεντ - Γιάσπερς, τον Νικήτα Σινιόσογλου που διάβασε το δοκίμιο για τον Μπένγιαμιν, τον Γιώργο Φαράκλα για τη συμβολή του στο δοκίμιο για τον Κοζέβ, τον Γεράσιμο Κακολύρη που διάβασε το δοκίμιο για τον Ντεριντά (στο οποίο ορισμένα αποσπάσματα μετέφρασε ο Βαγγέλης Μπιτσώρης) και τον Θανάση Λάγιο που διάβασε το δοκίμιο για τον Φουκώ. Ευχαριστώ και από αυτή τη θέση τον Χ.Ε. Μαραβέλια που μελέτησε ολόκληρο το έργο για τις πολύτιμες παρατηρήσεις του και τον Στράτο Φουντούλη για τον σχεδιασμό του εξωφύλλου. Για αυτό το σημαντικό βιβλίο ο φιλόσοφος Αβισάι Μαργκαλίτ τόνισε: «Ο Μαρκ Λίλα έχει γράψει ένα νηφάλιο και οξυδερκές βιβλίο για τους πολιτικούς στοχαστές και αναλυτές της ανθρώπινης κατάστασης που έχουν αναδειχθεί σε πολιτισμικούς ήρωες της εποχής μας. Σε πολλές περιπτώσεις παρουσιάζει τις ιδέες τους καλύτερα από ό,τι αυτοί οι ίδιοι. Ο Λίλα προσεγγίζει τους πρωταγωνιστές του με κατανόηση, όχι όμως και με συμπάθεια. Τους παρέχει τη δυνατότητα μιας δίκαιης δίκης, βρίσκει όμως την υπεράσπισή τους ανεπαρκή. Όλοι έχουν διαπράξει –άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο– ένα αδίκημα πρώτου βαθμού: ήταν απερίσκεπτοι για τις συνέπειες των ιδεών τους». Ενώ ο κορυφαίος ιστορικός, καθηγητής στο Μπέρκλεϊ, Μάρτιν Μάλια (1924-2004) έγραψε: «Συνεχίζοντας την παράδοση που εγκαινίασαν Η aιχμάλωτη σκέψη του Τσέσλαβ Μίλος και Το όπιο των διανοουμένων του Ρεϋμόν Αρόν, [το βιβλίο του Μαρκ Λίλα] μάς προσφέρει μια εξαιρετική ανάλυση των φιλοτύραννων διανοούμενων του 20ού αιώνα – από τον Μάρτιν Χάιντεγκερ και τον Καρλ Σμιτ στη μεσοπολεμική Γερμανία έως τον Μισέλ Φουκώ και τον Ζακ Ντεριντά στη μεταπολεμική Γαλλία. Ο Λίλα διερευνά το αιώνιο δέλεαρ των φιλοσόφων, να υποκύψουν σε ιδεολογικούς βασιλείς με την προσδοκία ότι θα πραγματώσουν το κράτος της αλήθειας και της δικαιοσύνης. Πάρα πολλοί εκπρόσωποι του αμερικανικού ακαδημαϊκού κόσμου θα ωφεληθούν από την ευθυκρισία που επιδεικνύει ο συγγραφέας, αλλά και την ενδελεχή γνώση του γύρω από τις παραδόσεις της ευρωπαϊκής διανόησης που τόσο εύκολα παρερμηνεύονται στη χώρα μας». Σε λίγες μέρες Η σαγήνη των Συρακουσών του Μαρκ Λίλα θα κυκλοφορεί σε όλα τα καλά βιβλιοπωλεία.

Πώς γεννήθηκε η Athens Review of Books

Σύνδεση