Παράθυρο στο δάσος

1. Ένας άνθρωπος που είχε χάσει το δρόμο του, ένας κυνηγός, κοντοστάθηκε στο ύψωμα και κοίταξε με ανησυχία γύρω του. Μέχρι εκεί όπου έφτανε το βλέμμα του, μέχρι το δάσος που μαύριζε στο βάθος του ορίζοντα εκτεινόταν μια άγνωστη, απειλητική πεδιάδα, σκεπασμένη με κιτρινόλευκα, σκοτεινά βρύα και σκόρπιες λεύκες. Ο φθινοπωρινός άνεμος λύγιζε με λύσσα τα λεπτά δεντράκια, χτυπώντας με ένα μελαγχολικό σφύριγμα τις φυλλωσιές τους που έτρεμαν δυνατά. Αδιάκοπα, σκύβοντας σχεδόν μέχρι το έδαφος, υποκλίνονταν στον ουρανό που σκοτείνιαζε σκεπασμένος από σύννεφα τα οποία κυνηγούσε με θόρυβο προς την πορφυρή δύση που πάγωνε λεπτό το λεπτό η κρύα πνοή του ανέμου. Τα σκιουροπιθηκάκια πηδούσαν πάνω από το κεφάλι του κυνηγού με το απελπισμένο, τρελά διαπεραστικό κλάμα της ύπαρξης που πεθαίνει. Οι κάτοικοι των μικρών βάλτων που ήταν διασκορπισμένες στην πεδιάδα κρύβονταν στους βράχους, οι λαγοί είχαν εξαφανιστεί, τα κοράκια βαριά και εξασθενημένα από τον άνεμο κάθονταν στο έδαφος. Το σφυριχτό κλάμα του ανέμου ένωνε τον ουρανό με τη γη· τα πάντα στροβιλίζονταν και έτρεχαν· τα μαυρισμένα σύννεφα κυλούσαν στο βάθος με λύσσα, αλλάζοντας κάθε τόσο το περίγραμμά τους, σχηματίζοντας θυσάνους σαν από τον καπνό μιας αθέατης πυρκαγιάς, για να διαλυθούν σε λίγο και να ξαναγίνουν επίπεδα. Ο κυνηγός στεκόταν προσπαθώντας να κρατήσει με το χέρι το καπέλο στο κεφάλι του. Ο υγρός, τσουχτερός άνεμος τέντωνε το δέρμα του κοκκινισμένου του προσώπου, τα παγωμένα του πόδια έτρεμαν· η θλιβερή ερημιά της χτυπημένης από τον ανεμοστρόβιλο γης έσφιγγε την καρδιά του με έναν αδικαιολόγητο φόβο. Τα μέλη του σώματός του, μουδιασμένα από την κούραση, απαιτούσαν λίγη ξεκούραση. Η πείνα είχε αυξηθεί χωρίς να το καταλάβει ο ίδιος. Από μια ελαφριά, σχεδόν ασυνείδητη επιθυμία για φαγητό, είχε μετατραπεί σε μια άπληστη, άηχη σωματική κραυγή. Η άγνοιά του ως προς το πού βρισκόταν μπέρδευε τη σκέψη του, η εγγύτητα της νύχτας τον τρόμαζε, η αντίληψή του αδυνάτιζε, δίνοντας τη θέση της στην ενστικτώδη αναγκαιότητα να περπατήσει απλώς για να περπατήσει, με την τυφλή ελπίδα πως θα κατευθυνόταν σε γνωστά μέρη, πως θα ηρεμούσε και θα έβρισκε τον δρόμο του. Ο κυνηγός κίνησε προς την κατεύθυνση που ακολουθούσε και πρωτύτερα. Προχώρησε προς το δάσος με βιαστικά, μεγάλα βήματα. Τον συνόδευαν χιλιάδες φωνές· ήταν λες και χιλιάδες καταραμένα όντα να είχαν μεταμορφωθεί σε θάμνους του βάλτου και να έκλαιγαν τώρα γύρω του με ψιλούς, διαπεραστικούς λυγμούς, να φώναζαν και να εκλιπαρούσαν, ξέπνοα από τον τρόμο που τα παρέλυε. Οι σκιουροπίθηκοι χάραζαν τη νεφελώδη ατμόσφαιρα με τα υστερικά τους ζιγκ-ζαγκ, πέφτοντας πότε δεξιά πότε αριστερά του, κάνοντας την αναστατωμένη φαντασία του ανθρώπου να τα μεταμορφώνει σε μυστηριώδη πουλιά, προικισμένα με μυστικές δυνάμεις. Σαν πνεύματα της απόγνωσης, ακούραστα, σκόρπιζαν τις τρομερές, απαίσια οξείες κραυγές τους, όσο ο τρόμος του δάσους, έρποντας πλησίαζε μέσα από την σκοτεινή, αναστατωμένη έκταση. Ο κυνηγός κοντοστάθηκε τρέμοντας από το κρύο. Τα σύννεφα άγγιζαν κιόλας με τις μαύρες άκρες τους το πορφυρό τζάκι της Δύσης που σκοτείνιαζε πια σιγά-σιγά· ο ήλιος βιαζόταν να κρυφτεί για να μην βλέπει τη γη να σκιάζεται από την παράνοια. Στη χλωμή, καθαρή από σύννεφα γραμμή του ορίζοντα κουνιόνταν ξέφρενα τα κλαδιά των δέντρων, ο άνεμος βούιζε στα αυτιά, η υγρασία πονούσε τους μυς. Ο άνθρωπος τέντωσε τους πνεύμονές του και φώναξε: η φωνή του πνίγηκε θλιβερά στο χάος των ήχων που πετούσαν πάνω από τη γη. Κίνησε πάλι, ψηλαφιστά, με ολάνοιχτα τα μάτια, σκοντάφτοντας στα χαμόκλαδα. Μια αργή, αβάσταχτη απελπισία έσφιγγε την ψυχή του κυνηγού. Όλα ζωντάνευαν, όλα έπαιρναν υπερβολικές, τρομακτικές διαστάσεις. Η πεδιάδα έμοιαζε ατελείωτη· τα όριά της χάνονταν στη φαντασία· η γη μετατρεπόταν σε έναν τόπο ανείπωτης θλίψης, εγκατάλειψης και ολέθρου. Ο ενήλικος μεταμορφωνόταν σε μωρό: ενώπιος ενωπίω με τη νύχτα, χτυπημένος, ανίσχυρος, ανυπεράσπιστος, ανάστηνε αρχαία παραμύθια για μαλλιαρά πνεύματα του δάσους, χαμογελώντας σπασμωδικά μέσα στο σκοτάδι, και τεντώνοντας με μια αρρωστημένη ένταση τα αυτιά του στον παραμικρό ήχο από οποιοδήποτε εμπόδιο μπλεκόταν στα πόδια του. Κάπως έτσι θα έπρεπε επιτίθεται η νύχτα στις ψυχές των εγκληματιών. Ο κυνηγός ανέπνεε βαριά: οι σκέψεις του χάνονταν στην πεδιάδα, η μοναξιά ενέτεινε τα συναισθήματα, τα πόδια δεν αντιλαμβάνονταν το χώμα: ζωντανά, αόρατα κλαδιά άρπαζαν τα ρούχα του, τον χτυπούσαν σιωπηρά στο πρόσωπο, του βίτσιζαν λυσσασμένα την πλάτη την σφιγμένη από τον τρόμο. Ο κυνηγός δεν σταμάτησε ξανά. Συντόμεψε το βήμα του και ενστικτωδώς κατευθύνθηκε προς το δάσος για να κρυφτεί από τον καταστροφικό θρίαμβο της καταιγίδας μέσα στην πυκνή, υγρή καρδιά του. Ο πρώτος τραχύς κορμός δένδρου που άγγιξε με το τεντωμένο χέρι του μέσα στο σκοτάδι τού φάνηκε σαν ζωντανό πλάσμα, ο δεύτερος σαν ένας ξεθεωμένος σύντροφος που είχε βγει να τον υποδεχτεί. Με ένα αίσθημα θλιβερής ανακούφισης παρατήρησε πως όσο περισσότερο προχωρούσε τόσο περισσότερο καταλάγιαζε το κλάμα του ανέμου, που μεταβαλλόταν σε ένα θορυβώδες θρόισμα από τις κορυφές των δέντρων. Ένας κλαψιάρικος βόμβος που θύμιζε καταρράκτη χύθηκε πάνω από το κεφάλι του· έτριζαν αργά οι κορμοί, και ο άγριος ορχηστρικός τους ήχος αγρίευε την ψυχή· τα μισοσαπισμένα φύλλα γλιστρούσαν μαλακά κάτω από τα πόδια του και η μαύρη υγρασία του αέρα που ήταν διαποτισμένος από τη μυρωδιά του δάσους κούραζε τα τυφλά του μάτια, γεμίζοντάς τα με τις σπίθες που γεννούσε το ναρκωμένο του μυαλό. Και να που μέσα στο απόλυτο σκοτάδι, σαν ένα μικρό κομματάκι κάρβουνο που φεγγοβολάει πάνω στην σκοτεινή ύλη, άστραψε ένα φως. Ο άνθρωπος δεν πίστεψε πως ήταν φως· έτριψε με τη μπουνιά του τα μάτια του και συνέχισε το δρόμο του. Το κόκκινο καρβουνάκι κρύφτηκε καθώς το σκέπασαν τα δέντρα, μετά άστραψε και πάλι, έσβησε, και ύστερα, σαν ένα μοναδικό, αλλήθωρο μάτι, ανοιγόκλεισε τα βλέφαρα μέσα στην καταχνιά. Τότε ο κυνηγός πλημμύρισε από μια ασυγκράτητη χαρά. Το κορμί του σαν να αναζωογονήθηκε, σαν να ελάφρυνε και να πέταξε από πάνω του την κούραση· ένα αυθόρμητο, ευλογημένο χαμόγελο φλόγισε το πρόσωπό του· η λαχτάρα επιτάχυνε το ήσυχο, ανθρώπινο βήμα του και τον έκανε να καλπάσει σαν αναστατωμένο άλογο για να βρεθεί εκεί όπου ένιωσε πως υπήρχε μια ανθρώπινη φωλιά. Η πείνα έκανε την παρουσία της αισθητή με ακόμα πιο μεγάλη ένταση, και ο άνθρωπος δεν την συγκράτησε, παρά την ενθάρρυνε χαρούμενος, προαισθανόμενος την σύντομη ικανοποίηση. Στην φαντασία του άστραψαν ξαφνικά δεκάδες παράθυρα που είχε δει παλιότερα, παράθυρα νυχτερινά, να αντανακλούν θελκτική ζεστασιά. Αυτό όμως το φως μήπως δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια απλή φωτιά; 2. Όταν πια είχε πλησιάσει, με την περιέργεια και την ανυπομονησία να τον καίνε, ο κυνηγός ξεχώρισε ένα μαύρο πλαίσιο παραθύρου γύρω από τα κόκκινα από την φωτιά τζάμια. Ήταν παράθυρο, ένα παράθυρο ενός σπιτιού φτιαγμένου από ανθρώπινα χέρια, ήταν η γαλήνη και το απροσδόκητο καλό. Στο νεφελώδες βάθος του φωτός που γέμιζε το εσωτερικό του οικήματος κινούνταν ακαθόριστες σιλουέτες, κάτι κίτρινα πρόσωπα σε προφίλ που κινούσαν τα χείλη τους και τα χέρια τους χωρίς να ακούγεται ήχος. Οι σκιές που μεγάλωναν μέσα σε δευτερόλεπτα έτρεχαν από το ταβάνι στους τοίχους και ύστερα έσβηναν. Η ζωή του νυχτερινού παραθύρου, διαφανής, παράξενη, άγνωστη στον άνθρωπο που την κοίταζε μέσα από το σκοτάδι, περιβαλλόταν από το αδέξια φτιαγμένο φωτεινό τετράγωνο. Και ο κυνηγός, παρακινημένος από την ανθρώπινη συνήθεια να πλησιάζει τον άλλον με μεγαλύτερη προσοχή απ’ ό,τι δείχνουν τα άγρια θηρία το ένα στο άλλο, με αργά, κλεφτά βήματα προχώρησε λίγο για να παρατηρήσει καλύτερα τους κατοίκους. Οι εικόνες της ξεκούρασης και των ζεστών γευμάτων στον κύκλο μιας ειρηνικής, εργατικής οικογένειας τον έσπρωχναν να δρα πιο γρήγορα απ’ ό,τι είχε συνηθίσει, αυτός, ένας κυνηγός προσεκτικός και υπομονετικός. Ο βαθύς ύπνος κάτω από μια σίγουρη στέγη, κάτω από τους χιλιάδες θορύβους που προκαλούσε ο άνεμος, τα φιλικά χαμόγελα των φιλόξενων νοικοκύρηδων – δίκιο δεν είχε να τα περιμένει όλα αυτά; Με την καρδιά να χτυπάει νευρικά ο κυνηγός έσκυψε κοντά στο τζάμι. Τα μάτια του, κουρασμένα από το σκοτάδι, δεν ξεχώριζαν τα αντικείμενα, σύντομα όμως, συγκεντρώνοντας την προσοχή του, μπόρεσε να παρατηρήσει ακριβώς την επίπλωση και τους ανθρώπους που ζούσαν πίσω από το ιδρωμένο τζάμι. Όπως έδειχναν τα πράγματα, είχε πέσει πάνω στην καλύβα του δασοφύλακα. Στον τοίχο που βρισκόταν απέναντι από το παράθυρο υπήρχε μια πόρτα· από πάνω της κρέμονταν όπλα, ένα σχοίνινο δίχτυ για το κυνήγι των ορτυκιών, μια καραμπίνα, ένα κέρας γεμάτο με μπαρούτι και κάτι κιτρινισμένα καλάμια ψαρέματος. Στα δεξιά της πόρτας, δίπλα σε μια μικρή, κακοχτισμένη σόμπα κρεμόταν ο κόκκινος θόλος ενός κρεβατιού. Τα ράφια ήταν φορτωμένα με πήλινα σκεύη, και διάφορα αντικείμενα για το νοικοκυριό· οι τοίχοι, σκεπασμένοι με εικονίτσες από παραμύθια, αλλά και θρησκευτικού περιεχομένου, ήταν μαύροι από την καπνιά. Αριστερά από το παράθυρο, στην γωνία, φαινόταν ένα πλατύ τραπέζι, σκεπασμένο με ένα γαλάζιο τραπεζομάντιλο, με μια φτηνή, τσίγκινη λάμπα πάνω του. Οι άνθρωποι ήταν τρεις. Του φάνηκε πως είχαν ήδη δειπνήσει, επειδή στον ξύλινο πάγκο ήταν αφημένη μια μισοφαγωμένη γωνιά ψωμιού, ενώ δίπλα του έφεγγε κίτρινη μια κατσαρόλα, με πεταμένα ανάκατα μέσα κουτάλια. Κοντά στη σόμπα, σε ένα μικρό σκαμνάκι, καθόταν κυρτή μια μικροσκοπική γριά· τα χέρια της με το βελονάκι κινούνταν με επιδεξιότητα γύρω από την κλωστή, ενώ στο τραπέζι, βυθισμένοι σε κάποια εκ πρώτης όψεως ακατανόητη ασχολία κάθονταν ένα αγοράκι περίπου έντεκα χρονών και ένας μεσήλικας δυνατός μουζίκος. Το αγοράκι καθόταν, στηρίζοντας το κεφάλι του στο χέρι· το σκεπτικό, καθόλου χωριάτικο, τρυφερό προσωπάκι φωτιζόταν από ένα χαρούμενο χαμόγελο. Πότε-πότε τίναζε τα σκούρα, κουρεμένα κυκλικά μαλλιά του και χαχάνιζε, χωρίς ήχο για τον κυνηγό, δείχνοντας τα κάτασπρα δόντια του. Ο μουζίκος, με ξεκούμπωτο τον γιακά του βρώμικου, πολύχρωμου πουκαμίσου του, με το σκαμμένο από τον άνεμο, σκεπτικό αλλά καλοκάγαθο πρόσωπό του και την αχτένιστη, πυκνή γενειάδα του, φούσκωνε τα χείλη του συγκεντρωμένος σε κάτι και ανοιγόκλεινε τα μάτια του απολύτως απορροφημένος από αυτό που έκανε. Με αργές κινήσεις έπιανε κάθε τόσο κάτι που έτρεχε πάνω-κάτω στο τραπέζι, το κρατούσε για λίγο στο πλατύ, γερασμένο του χέρι και ύστερα το άφηνε πάλι. Ο κυνηγός κοίταξε πιο προσεκτικά και αναπήδησε από την φρίκη. Στο τραπέζι, χτυπώντας το λαβωμένο από μια σφαίρα φτερό του, έτρεχε σπασμωδικά παρακινημένος από έναν άφατο τρόμο ένας μικρός νεροκότσυφας. Το μικρό του ράμφος ανοιγόκλεινε συνεχώς· τα μαύρα, αστραφτερά του ματάκια ήταν γουρλωμένα, τα φτερά του, υγρά από το αίμα που στέγνωνε πάνω τους, χτυπιόνταν δεξιά κι αριστερά σαν σκισμένα ρούχα. Χτυπώντας ελαφρά τα μακριά, καφέ του πόδια έτρεχε μέχρι την άκρη του τραπεζιού· ο μουζίκος τον άρπαζε, έσφιγγε στα δάχτυλά του το ματωμένο του κεφαλάκι και στοχεύοντας μεθοδικά, προσεκτικά, διαπερνούσε το κρανίο του πουλιού με μια παχιά βελόνα. Ο νεροκότσυφας αργοπέθαινε· η βελόνα αργά έλιωνε το μυαλό του, και ύστερα έβγαινε πάλι, ενώ το πουλί, τη στιγμή που τον άφηνε ο δασοφύλακας, έτρεχε απερίσκεπτα να φύγει, αδύναμο να φωνάξει, τρελαμένο από τον πόνο και την επιθανάτια αγωνία, για όσο διάστημα τα δάχτυλα το άφηναν, πριν το ξαναπιάσουν για να ξανατρυπήσουν το μικρό, ανυπεράσπιστο κεφαλάκι σε κάποιο άλλο απείραχτο ακόμα σημείο. Ο κυνηγός κράτησε την αναπνοή του. Ο δασοφύλακας γύρισε το κεφάλι, το συνοφρυωμένο του πρόσωπο επικεντρώθηκε στο σημείο του παραθύρου απ’ όπου μέσα από το σκοτάδι της νύχτα τον παρακολουθούσε ακίνητο ένα κουρασμένο βλέμμα. Ο δασοφύλακας δεν μπορούσε να δει τον κυνηγό· έστρεψε πάλι το κεφάλι και συνέχισε το παιχνίδι. Ο νεροκότσυφας κινούνταν τώρα όλο και πιο ήσυχα, έπεφτε συχνά, τρέμοντας με όλο του το κορμί· ύστερα αναπηδούσε, προσπαθούσε να πετάξει, και τελείως τρελαμένος χτυπούσε στο τζάμι της λάμπας. Το δάσος σφύριζε υπόκωφα· η υγρή παγωνιά της καταχνιάς δημιουργούσε σταγόνες σαν της βροχής. Μια μελαγχολική, απέραντη οργή σήκωσε το χέρι του ανθρώπου που είχε χάσει τον δρόμο του. Τυλιγμένος από μια ξαφνική θερμή ομίχλη έβγαλε απότομα το όπλο του, σκόπευσε, και οι δυο κάνες, κάνοντας έναν τεράστιο κρότο, έσπασαν το τζάμι. Η κραυγή του τραυματισμένου και ο θόρυβος του πάγκου που έπεφτε έμοιαζαν να απαντούν σε αυτό τον πρώτο κρότο. Το δάσος ζωντάνεψε· χιλιάδες φωνές απλώθηκαν, και το εσωτερικό του σπιτιού ενώθηκε με τον κυνηγό μέσα από το πλαίσιο του θρυμματισμένου τζαμιού, περνώντας στη δική του πραγματικότητα. Έφτανε να σηκώσει το χέρι για να αγγίξει το τραπέζι και το ξεμαλλιασμένο κεφάλι που είχε πέσει στο τσαλακωμένο τραπεζομάντιλο. Ο μικρός έτρεμε από τον φόβο και κάτι φώναζε: ήταν εκτός εαυτού. Ο κυνηγός απομακρύνθηκε με γρήγορα βήματα, παραπατώντας σαν μεθυσμένος. Τον έσπρωχναν τα μέλη του σώματός του, και το απαθές, αδιέξοδο δάσος κατάπιε τον μοναχικό άνθρωπο που συνέχισε να περπατάει, πιο πέρα και ακόμα πιο πέρα, για να συναντήσει την πεινασμένη, άυπνη, γεμάτη άγρια θηρία καταχνιά. (1909) — Μετάφραση από τα ρώσικα για την ARB: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου

Σύνδεση