Ο τιμητικός τόμος «Μελέτες προς τιμήν του Καθηγητή Γιάννη Στουρνάρα», επιδόθηκε σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Μεγάλη Αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών, στις 21 Οκτωβρίου 2025. Μέλη της συντακτικής επιτροπής του τόμου είναι οι καθηγητές στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ Στυλιανός Κώτσιος, Ευαγγελία Παπαπέτρου, Γεώργιος Δότσης και η Δρ. Πηνελόπη Τσαλαπόρτα (Δ/νση Οικονομικής Ανάλυσης και Μελετών της Τράπεζας της Ελλάδας). Στην τελετή έγινε προσφώνηση από τον Πρύτανη του ΕΚΠΑ καθηγητή Γεράσιμο Σιάσο και χαιρετισμός από τον Κοσμήτορα της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητή Νικόλαο Ηρειώτη. Ακολούθησαν: Ομιλία για τη συμβολή του τιμωμένου στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών από τον τ. Πρόεδρο του Τμήματος, καθηγητή Στυλιανό Κώτσιο. Παρουσίαση του επιστημονικού και ευρύτερου έργου του τιμωμένου από την καθηγήτρια του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευαγγελία Παπαπέτρου. Παρουσίαση του τιμητικού τόμου από τον Πρόεδρο του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητή Γεώργιο Δότση. Μετά την επίδοσή του από τον Πρύτανη Γεράσιμο Σιάσο η εκδήλωση έκλεισε με αντιφώνηση και ομιλία του τιμωμένου, ομότιμου καθηγητή Ιωάννη Στουρνάρα, με τίτλο «Το Διεθνές Οικονομικό Περιβάλλον και οι προκλήσεις της Ελληνικής Οικονομίας», την οποία δημοσιεύουμε χωριστά.
Την τελετή τίμησε με την παρουσία του ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Τασούλας. Παρευρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο τέως Πρωθυπουργός και Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Λουκάς Παπαδήμος, ο τέως Πρωθυπουργός και Επίτιμος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Πικραμμένος, ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης, ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης, ο Υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, ο Υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος, η Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Νίκη Κεραμέως, ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γεώργιος Φλωρίδης, υφυπουργοί και Γενικοί Γραμματείς της Κυβέρνησης, ο Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, Βουλευτές, ο πρώην Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος, η πρώην Υπουργός Άννα Διαμαντοπούλου, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας, η Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, εκπρόσωποι των Ανωτάτων Δικαστηρίων, εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, η Γενική Γραμματέας της Προεδρίας, Πρυτάνεις και πρώην Πρυτάνεις των Πανεπιστημίων, μέλη της Ακαδημίας Αθηνών, Πρόεδροι, Διευθύνοντες Σύμβουλοι και μέλη της Τραπεζικής Κοινότητας, μεταξύ των οποίων ο πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας Γκίκας Χαρδούβελης, ο Πρόεδρος της Eurobank Γιώργος Ζανιάς, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Alpha Bank Βασίλης Ψάλτης, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς Χρήστος Μεγάλου, η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Credia Bank Ελένη Βρεττού, εκπρόσωποι του Επιχειρηματικού και Ναυτιλιακού Τομέα –μεταξύ των οποίων οι κκ. Μαριάννα Λάτση, Γιάννης Βαρδή Βαρδινογιάννης, Μαρία Αγγελικούση, Αλέξανδρος Εξάρχου, ο πρόεδρος του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος–, μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης, Αντιπρυτάνεις, Μέλη της Συγκλήτου, Κοσμήτορες και Πρόεδροι του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ομότιμοι Καθηγητές, εκπρόσωποι Κομμάτων, και εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών.
Παρακάτω δημοσιεύουμε τις ομιλίες των καθηγητών Στυλιανού Κώτσιου και Γεωργίου Δότση. Χωριστά δημοσιεύουμε την παρουσίαση του επιστημονικού και ευρύτερου έργου του Γιάννη Στουρνάρα από την καθηγήτρια Ευαγγελία Παπαπέτρου.
1.
Παρουσίαση του τιμητικού τόμου αφιερωμένου στον Γιάννη Στουρνάρα
Γεώργιος Δότσης
Είναι για μένα μεγάλη χαρά και τιμή να σας παρουσιάσω τον συλλογικό τόμο με τις μελέτες προς τιμήν του Καθηγητή Γιάννη Στουρνάρα. Πρόκειται για έναν τόμο που δεν αποτελεί απλώς μια ακαδημαϊκή συμβολή, αλλά και μια πράξη αναγνώρισης της πολυετούς, πολύπλευρης και ουσιαστικής προσφοράς του κ. Στουρνάρα στην οικονομική επιστήμη, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, καθώς και στην οικονομία, την πολιτική και τη δημόσια ζωή της χώρας.
Ο τόμος περιλαμβάνει 28 πρωτότυπες εργασίες, οι οποίες εκπονήθηκαν από 49 διακεκριμένους επιστήμονες, που υπηρετούν σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού, καθώς και στην Τράπεζα της Ελλάδος και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Οι μελέτες του τόμου προσεγγίζουν από διαφορετικές οπτικές γωνίες τα μεγάλα ζητήματα της σύγχρονης οικονομικής σκέψης και πολιτικής. Η θεματολογία του συλλογικού τόμου αντικατοπτρίζει το εύρος και το βάθος των επιστημονικών πεδίων που διαμόρφωσαν και επηρέασαν το ερευνητικό έργο του κ. Στουρνάρα – από τη μακροοικονομική και τη νομισματική πολιτική, έως τη δημόσια οικονομική, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Οι εργασίες του τόμου συγκροτούνται γύρω από τρεις μεγάλες θεματικές ενότητες.
[Πρώτη ενότητα: Μακροοικονομία, Νομισματική Πολιτική και Χρηματοπιστωτικό Σύστημα] Στην ενότητα αυτή, εξετάζονται κρίσιμα ζητήματα που αφορούν τη νομισματική σταθερότητα, τον ρόλο των επιτοκίων και τη διασύνδεση του τραπεζικού συστήματος με την πραγματική οικονομία. Αναλύονται, μεταξύ άλλων, οι παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών σε περιόδους κρίσεων, οι μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών, τα βασικά αίτια του πληθωρισμού μετά την πανδημία, καθώς και ο ρόλος βασικών χρηματοοικονομικών μεταβλητών ως πρόδρομων δεικτών των εξελίξεων στις κεφαλαιαγορές και στην οικονομική δραστηριότητα.
[Δεύτερη ενότητα: Ανάπτυξη, Βιωσιμότητα και Κοινωνική Συνοχή] Οι εργασίες που εντάσσονται στη δεύτερη ενότητα αναδεικνύουν τη στενή διασύνδεση της οικονομικής θεωρίας και πολιτικής με τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις της ανάπτυξης. Ειδικότερα, εξετάζουν τη σχέση μεταξύ πράσινης μετάβασης, ενεργειακής πολιτικής και χρηματοπιστωτικής καινοτομίας, ενώ παράλληλα αναλύουν τα κοινωνικά αποτυπώματα των πρόσφατων κρίσεων – από την άνοδο του κόστους διαβίωσης και την ακρίβεια έως την ανισότητα των εισοδημάτων και τις επιπτώσεις στην αγορά εργασίας.
[Τρίτη ενότητα: Θεσμοί, Κράτος και Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση] Η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει εργασίες που εστιάζουν στις ιστορικές και θεσμικές διαστάσεις της οικονομίας, καθώς και σε ευρύτερους φιλοσοφικούς και επιστημονικούς προβληματισμούς γύρω από τη φύση του χρήματος, τον ρόλο των αγορών και την εξέλιξη της μακροοικονομικής σκέψης. Εξετάζονται επίσης οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις, η εξέλιξη του ελληνικού κράτους κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, αλλά και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση στη σύγχρονη παγκόσμια συγκυρία.
Μέσα από την ανάδειξη διαφορετικών πτυχών της οικονομικής θεωρίας, ο τόμος αναδεικνύει τη διεπιστημονικότητα, τη νηφαλιότητα και τον ρεαλισμό που χαρακτηρίζουν, άλλωστε, και τη σκέψη του κ. Στουρνάρα. Τα κείμενα συγκροτούν μια ενιαία και συνεκτική αφήγηση για τη σημερινή κατάσταση της ευρωπαϊκής και της ελληνικής οικονομίας και εξετάζουν τα εργαλεία που διαθέτουμε προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις μεγάλες προκλήσεις του μέλλοντος.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τα υπόλοιπα μέλη της συντακτικής επιτροπής για την εξαιρετική συνεργασία που είχαμε – τον κ. Κώτσιο, την κα Παπαπέτρου και την κα Τσαλαπόρτα, καθώς και όλους όσοι συνέβαλαν στην υλοποίηση αυτής της σημαντικής εκδοτικής προσπάθειας.
Θα ήθελα επίσης να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες προς τις Εκδόσεις Πασχαλίδη για την ευγενική τους χορηγία και την άρτια επιμέλεια της έκδοσης του συλλογικού τόμου.
Ο κ. Στουρνάρας υπηρέτησε το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών με συνέπεια, ήθος και αφοσίωση επί 35 συναπτά έτη. Η πορεία του συνδυάζει την ακαδημαϊκή αριστεία με τη δημόσια προσφορά, τη θεωρητική γνώση με την πρακτική εφαρμογή, και τη νηφάλια σκέψη με την αποτελεσματική δράση.
Είμαι βέβαιος ότι ο συλλογικός τόμος που εκδόθηκε προς τιμήν του έργου και της προσφοράς του κ. Στουρνάρα θα αποτελέσει, τα επόμενα χρόνια, σημείο αναφοράς για τους μελετητές της ελληνικής και της ευρωπαϊκής οικονομίας.
2.
Η διδακτική προσφορά του Καθ. Γιάννη Στουρνάρα στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών
Στυλιανός Κώτσιος
Είναι μεγάλη μου χαρά να σας καλωσορίσω, εκ μέρους της συντακτικής επιτροπής του Τιμητικού Τόμου αφιερωμένου στον Γιάννη Στουρνάρα.
Πρωτογνώρισα τον Γιάννη Στουρνάρα, ως συνάδελφο, πριν από αρκετά χρόνια, όταν διορίστηκα Λέκτορας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ. Αμέσως μου έκανε εντύπωση όχι μόνο η επιστημονική του επάρκεια και το ήθος του, αλλά και η διδακτική του ικανότητα και αφοσίωση, η αγάπη του για τη διδασκαλία.
Επιτρέψτε μου λοιπόν, στην ολιγόλεπτη ομιλία που ακολουθεί, να αναφερθώ στη διδακτική προσφορά του Καθηγητή Γιάννη Στουρνάρα, ενός επιστήμονα του οποίου το έργο και η παρουσία τίμησαν την πανεπιστημιακή μας κοινότητα.
Ο Γιάννης Στουρνάρας, απόφοιτος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, επέστρεψε στην ακαδημαϊκή του γενέτειρα για να προσφέρει στην εκπαίδευση και την κοινωνία. Διορίστηκε Επίκουρος Καθηγητής με γνωστικό αντικείμενο την «Οικονομική Θεωρία» το 1989, προήχθη σε Αναπληρωτή Καθηγητή το 1994, σε Καθηγητή το 2001 και σε Ομότιμο Καθηγητή το 2024.
Κατά την μακρά του θητεία στο Τμήμα, δίδαξε σειρά μαθημάτων επικεντρωμένων κυρίως στη Μακροοικονομική και επέβλεψε ικανό αριθμό διδακτορικών διατριβών.
Συγκεκριμένα, δίδαξε τόσο στο προπτυχιακό μας πρόγραμμα όσο και στο Μεταπτυχιακό Οικονομικής Επιστήμης –το πιο απαιτητικό μεταπτυχιακό μας πρόγραμμα, που προετοιμάζει για διδακτορικές σπουδές (M.Phil.Econ)– μεταξύ άλλων τα μαθήματα:
– Μακροοικονομική Θεωρία και Ανάλυση
– Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική
– Εισαγωγή στην Οικονομική Πολιτική
– Ευρωπαϊκή Ενοποίηση και Οικονομική Πολιτική.
Τα μαθήματα αυτά περιλάμβαναν, πέρα από τις κλασικές μακροοικονομικές έννοιες, την ανάλυση υποδειγμάτων, ζητήματα οικονομικής πολιτικής, νομισματική θεωρία και την πορεία ενοποίησης της Ευρώπης.
Μέσα από τη διδασκαλία του, μετέδωσε στους φοιτητές του τις βασικές αρχές της οικονομικής σκέψης, την αξία της θεωρητικής γνώσης και, κυρίως, την ανάγκη σύνδεσης της οικονομικής ανάλυσης με τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας.
Ενσωμάτωνε στα μαθήματά του τόσο τις θεωρητικές εξελίξεις της επιστήμης όσο και την εμπειρία του από τη συμμετοχή του σε εθνικά και ευρωπαϊκά όργανα χάραξης πολιτικής, προσφέροντας στους φοιτητές του μια σπάνια γέφυρα μεταξύ θεωρίας και πράξης – ένα υπέροχο μοίρασμα προσωπικής εμπειρίας.
Πέραν της διδακτικής προσφοράς του, ο Γιάννης Στουρνάρας υπήρξε υπόδειγμα συναδέλφου, με ήθος, μετριοπάθεια και βαθιά αίσθηση καθήκοντος.
Επιτέλεσε άριστα οποιοδήποτε διοικητικό καθήκον του ανατέθηκε, όπως η θέση του Διευθυντή του Τομέα Πολιτικής Οικονομίας και η συμβολή του στον σχεδιασμό του μεταπτυχιακού προγράμματος M.Phil.Econ.
Θυμάμαι δε ότι ήταν πάντοτε παρών στις επιτηρήσεις, ενώ πολλοί από εμάς επιδιώκαμε να είμαστε στην ίδια αίθουσα μαζί του για να συζητάμε τα τρέχοντα οικονομικά ζητήματα.
Από το 2014, ως Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, συνεχίζει να τιμά την ελληνική ανώτατη εκπαίδευση, εκπροσωπώντας διεθνώς το ήθος και την πνευματική παράδοση του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δεν ξεχνά το Τμήμα μας, ούτε την διδασκαλία.
Πάντοτε ανταποκρινόταν πρόθυμα στις προσκλήσεις μας για σεμινάρια ή ομιλίες. Θυμάμαι μία τέτοια ομιλία, παρουσία ξένων φοιτητών, η οποία –αν και προγραμματισμένη να διαρκέσει τρία τέταρτα– κράτησε σχεδόν δύο ώρες, λόγω του καταιγισμού ερωτήσεων και των εμπεριστατωμένων και καίριων απαντήσεών του. Ήταν μια εκπληκτική εικόνα ενός πραγματικού δασκάλου εν δράσει.
Το διδακτικό έργο του Καθηγητή Γιάννη Στουρνάρα υπήρξε θεμελιώδες, ενώ η μακρόχρονη υπηρεσία του στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών συνέβαλε στη διαμόρφωση οικονομολόγων με κριτική σκέψη, αίσθημα ευθύνης και διεθνή προσανατολισμό. Αποτελεί παρακαταθήκη ανεκτίμητης αξίας.
Ο λόγος και το έργο του αποδεικνύουν ότι η διδασκαλία, όταν υπηρετείται με γνώση, συνέπεια και ήθος, μετατρέπεται σε διαρκή προσφορά προς το Πανεπιστήμιο και την κοινωνία.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τασούλας, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης και οι Υπουργοί Νίκη Κεραμέως, Σταύρος Παπασταύρου, Άδωνις Γεωργιάδης, Κυριάκος Πιερρακάκης, Τάκης Θεοδωρικάκος, στην εκδήλωση επίδοσης στον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας του τιμητικού τόμου. © ΑΠΕ-ΜΠΕ / ΕΚΠΑ / Δημ. Κωνσταντινίδης.
