Παράνοια στην κουνελότρυπα του Διαδικτύου

ARB – THE NEW YORK REVIEW OF BOOKS Ένας εκλογικός συνασπισμός από συνωμοσιολογικές αντικουλτούρες τόσο της χριστιανικής Δεξιάς όσο και της αντισυστημικής Αριστεράς βοήθησε να επανέλθει στην εξουσία ο Ντόναλντ Τραμπ, και τώρα η ψευδοεπιστήμη και η παράνοια βρίσκονται σε άνοδο. Derek Beres, Matthew Remski, and Julian Walker, Conspirituality: How New Age Conspiracy Theories Became a Health Threat [Συνωμοσιολογική πνευματικότητα: Πώς οι New Age θεωρίες συνωμοσίας έγιναν απειλή για την υγεία], PublicAffairs, σελ. 368 Stewart Home, Fascist Yoga: Grifters, Occultists, White Supremacists and the New Order in Wellness [Φασιστική γιόγκα: Απατεώνες, αποκρυφιστές, λευκοί ρατσιστές και η νέα τάξη της ευεξίας], Pluto, σελ. 212 Τον Αύγουστο του 2020 ο Ρόμπερτ Φ. Κένεντι ο νεότερος, που τώρα είναι υπουργός Υγείας, ισχυρίστηκε ότι ο Covid-19 θα μπορούσε να είναι μια πλανδημία, «μέρος ενός σκοτεινού σχεδίου». Τον Ιούλιο του 2023 καταγράφηκε να λέει σε συνδαιτημόνες του σε δείπνο ότι «ο Covid-19 έχει στόχο να επιτεθεί σε Καυκάσιους και μαύρους», ενώ «οι άνθρωποι που έχουν καλύτερο ανοσοποιητικό σύστημα είναι οι Ασκενάζι Εβραίοι και οι Κινέζοι». Η έρευνα για τα εμβόλια, ανέφερε κατά τη διάρκεια μιας δημόσιας συζήτησης, θα μπορούσε κάλλιστα να ευθύνεται για πολλά μεγάλα παθογόνα, συμπεριλαμβανομένου του HIV και της ισπανικής γρίπης του 1918. Ο Κένεντι ανήκει σε μια ομάδα ιατρικών ινφλουένσερ που αναδείχθηκαν στις αρχές της πανδημίας προωθώντας θαυματουργές θεραπείες όπως τη χλωρίνη, την υδροξυχλωροκίνη και την ιβερμεκτίνη, ένα αποπαρασιτωτικό για τα ζώα, ή προσφέροντας «φυσικούς» ή «εναλλακτικούς» τρόπους για να νικήσει κανείς τον ιό, μέσω της διατροφής ή της άσκησης ή συμπληρωμάτων διατροφής σε ανταγωνιστικές τιμές. Η υποκουλτούρα των αντιεμβολιαστών που τον έκανε διάσημο έγινε ισχυρή στα τέλη της δεκαετίας του 1990, μετά από έναν πανικό για το εμβόλιο MMR και τον αυτισμό που ξεκίνησε από ένα άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet το οποίο στη συνέχεια αποσύρθηκε. Οι οπαδοί άρχισαν να θεωρούν τους εαυτούς τους μαχητές της ελευθερίας, ελεύθερα πνεύματα που αντιστέκονται στην τυραννία. Η ΕE σαν το κεφάλι του χταποδιού χρησιμοποιεί τα πλοκάμια της για να χειραγωγεί και να ελέγχει τις Ευρωπαϊκές χώρες, την οικονομία, τον χρυσό και τον ΟΗΕ. Η αφίσα δημιουργήθηκε στις 28 Ιουνίου 2016, λίγες ημέρες μετά από το δημοψήφισμα για το Brexit. Στην αρχή της πανδημίας πολλοί άνθρωποι, τρομαγμένοι από τις ειδήσεις και ήδη καχύποπτοι απέναντι στο ιατρικό κατεστημένο, βρήκαν την απειλή που συνιστούσαν για την ελευθερία οι πολιτικές περιορισμού του Covid-19 ακόμη πιο ανησυχητική από τον Covid-19. Η πανδημία τούς φαινόταν σαν ένα είδος επιδημιολογικού εμπρησμού στο Ράιχσταγκ, μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κατασκευάστηκε ως πρόσχημα για την εντατικοποίηση του κυβερνητικού ελέγχου, είτε σε εθνική είτε σε παγκόσμια κλίμακα. Οι φόβοι μιας «παγκόσμιας κυβέρνησης» ή μιας «νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων» υπέβοσκαν κάτω από την αμερικανική πολιτιστική επιφάνεια για πάρα πολύ καιρό, τουλάχιστον από την ανάπτυξη του συστήματος των διεθνών οργανισμών που ακολούθησε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κακοποιοί όπως ο ΟΗΕ ή η Τριμερής Επιτροπή «αποκαλύπτονται» κάποιες φορές ως φορείς ενός παγκόσμιου ολοκληρωτισμού ο οποίος ταυτίζεται με τη βασιλεία του Αντιχρίστου που προφητεύεται στο βιβλίο της Αποκάλυψης. Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της πανδημίας, αυτό το μακροχρόνιο σύμπλεγμα συνωμοσιολογικής σκέψης επανενεργοποιήθηκε από ισχυρές εικόνες αυταρχισμού στις ειδήσεις – Κινέζοι κυβερνητικοί υπάλληλοι με στολές προστασίας που μετέφεραν τους μολυσμένους σε κέντρα απομόνωσης, αστυνομικά drones που αιωρούνταν πάνω από Άγγλους περιπατητές. Η μάσκα θεωρήθηκε ως σύμβολο συμμόρφωσης, ένα φίμωτρο που φορούσαν τα «πρόβατα» τα οποία είχαν ήδη παραδοθεί και πιθανώς βρίσκονταν ακόμη και υπό μια σκοτεινή μορφή ελέγχου της σκέψης, στερημένα από την αυτονομία τους από κάποιο συστατικό των πειραματικών φαρμάκων που οι Αρχές επιθυμούσαν να διοχετεύσουν στον πληθυσμό. Σύμφωνα με τον Κένεντι, η ανάπτυξη ενός εμβολίου για τον Covid-19 ήταν «ένα φαρμακευτικά καθοδηγούμενο, βιοασφαλιστικό σχέδιο που θα υποδουλώσει ολόκληρη την ανθρώπινη φυλή και θα μας βυθίσει σε έναν δυστοπικό εφιάλτη». Με την υπουργοποίησή του, η συνωμοσία –που συνήθως παρουσιάζει την κυβέρνηση ως ένα απομακρυσμένο αντικείμενο εμμονής ή φαντασίας– έγινε κυβερνητική λογική. Αν έχετε βρεθεί ποτέ σε εκείνη την γωνιά του διαδικτύου όπου οι άνθρωποι «κάνουν τη δική τους έρευνα», ίσως έχετε συναντήσει την τέχνη του Ντέιβιντ Ντις. Κάποτε εργαζόταν ως ελεύθερος επαγγελματίας εικονογράφος για πελάτες όπως η Disney και η Sesame Street, αλλά η καριέρα του διακόπηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’80, όταν προσβλήθηκε από μια σοβαρή ασθένεια την οποία απέδωσε σε δηλητηρίαση από κάδμιο που προήλθε από μπογιές. Μετά από μια περίοδο παραμονής στη Σουηδία, κατά την διάρκεια της οποίας άρχισε να πιστεύει ότι ήταν στο στόχαστρο σκοτεινών δυνάμεων που αναγνώρισε ως «Σιωνιστές», την CIA ή πράκτορες της αγροχημικής εταιρείας Monsanto, έγινε ερημίτης στην επαρχία του Όρεγκον, θεραπεύοντας την ασθένειά του με διαλογισμό και ηλεκτρικές «συχνότητες» του Ράιχ, ενώ παρήγαγε ένα εξαιρετικά δημοφιλές και ξεκάθαρα παρανοϊκό μπαρόκ έργο «πολιτικής τέχνης» (δικός του όρος). Η άμεσα οικεία αισθητική του Photoshop του Ντις είναι φανταχτερή και ξέφρενη σε σημείο παραλογισμού. Οι πολιτικοί μετατρέπονται σε γκροτέσκες φιγούρες με διογκωμένα μάτια. Κομάντος του κράτους απειλούν παιδιά που κλαίνε. Μαύρα ελικόπτερα αιωρούνται στον αέρα. Κάθε καρέ είναι γεμάτο με οπτική βία, συστοιχίες από βελόνες που καρφώνουν, ποτάμια λαμπερής ραδιενεργού λάσπης. Ο Ντις πέθανε από καρκίνο τον Μάιο του 2020, την εποχή που η πανδημία είχε αρχίσει να ξεσπάει. Κατά συνέπεια, έφτιαξε πολύ λίγες εικόνες από αυτό που σίγουρα πρέπει να ένιωθε σαν το τέλος του κόσμου, το άθροισμα όλων των φόβων του. Το έργο του ορίζει αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί Νέος Αλλόκοτος Συγχωνευτισμός (New Weird Fusionism), μια ιδεολογία που διαδέχθηκε τον παλαιό Συγχωνευτισμό, ο οποίος τροφοδότησε τη ρεπουμπλικανική επανάσταση των δεκαετιών του 1970 και του 1980. Εκείνος ο Συγχωνευτισμός, ο οποίος προέκυψε από τον κύκλο του Ουίλιαμ Φ. Μπάκλεϊ του νεότερου στο περιοδικό National Review, ήταν μια ένωση του κοινωνικού συντηρητισμού με την πολιτική και οικονομική ελευθεριακότητα, και αποδείχθηκε μια συνταγή για επιτυχία στις εκλογές. Ο Νέος Αλλόκοτος Συγχωνευτισμός συνδυάζει ιδέες από τις συνωμοσιολογικές υποκουλτούρες της χριστιανικής Δεξιάς και της αντισυστημικής Αριστεράς, και σφυρηλάτησε κι αυτός έναν εκλογικό συνασπισμό, τροφοδοτώντας τον λαϊκισμό που έφερε τον Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία για δεύτερη φορά. Αφίσα-κολάζ του Ντέιβιντ Ντις (2017) σύμφωνα με την οποία ο παιδικός εγκέφαλος δέχεται επίθεση από εκπομπές ραδιενέργειας σε ποσότητες που αντιστοιχούν με τον σατανικό αριθμό 666, το φθόριο που υπάρχει στο νερό, τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας, το δίκτυο WiFi, τον ψευδάργυρο που περιέχουν τα εμβόλια, αεροπλάνα που ψεκάζουν με σωματίδια αλουμινίου, και το φάρμακο Ritalin, διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ο νεολογισμός sheeple είναι σύνθεση των λέξεων άνθρωποι και πρόβατα. Μια εικόνα του Ντις, που πιθανότατα δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 2010, μπορεί να χρησιμεύσει ως κλειδί για την κοσμοθεωρία του Νέου Αλλόκοτου Συγχωνευτισμού. Όπως και τα περισσότερα έργα του, πρόκειται για ένα κολάζ που δημιουργήθηκε με ψηφιακά εργαλεία επεξεργασίας. Παρουσιάζει ένα είδος χωρισμένης οθόνης. Στην αριστερή πλευρά υπάρχει μια δυστοπία, ένα γκρίζο τοπίο κόλασης πολυκατοικιών μπρουταλιστικής αρχιτεκτονικής με θέα σε ένα φοροτεχνικό γραφείο και ένα φαρμακείο γεμάτο κάμερες ασφαλείας, που προσφέρει «Φάρμακα εγκεκριμένα από τον FDA... ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ, ΠΑΥΣΙΠΟΝΑ, ΕΜΒΟΛΙΑ MMR». Έξω στέκονται μια γυναίκα που μπορεί να είναι πόρνη, ένας παχύσαρκος άνδρας πάνω σε ένα αμαξίδιο μεταφοράς και ένας μεσήλικας αντικομφορμιστής με αρρενωπό μουστάκι, συντηρητικά γυαλιά, φούστα και τακούνια. Πάνω στον ουρανό διαφαίνεται ένα πλέγμα αεροψεκασμών, ένα drone παρακολούθησης και ελικόπτερα. Στο κάδρο δεσπόζει μια απειλητική μαυροφορεμένη φιγούρα, ένας αστυνομικός με εξοπλισμό των ΜΑΤ, που κρατάει ένα τέιζερ. Στην πανοπλία του έχει ένα διακριτικό που γράφει «ΜΠΑΦΟΜΕΤ», το οποίο είναι το όνομα της θεότητας που κατηγορήθηκαν ότι λάτρευαν οι Ναΐτες Ιππότες όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι με την Ιερά Εξέταση το 1307. Ο Μπαφομέτ κατέχει εξέχουσα θέση στον σύγχρονο δυτικό αποκρυφισμό, ιδίως στην εικονογραφία του Σατανικού Ναού, μιας οργάνωσης που αγωνίζεται κατά της εισβολής των χριστιανικών ιδεών στην πολιτική ζωή και έχει υποβάλει αίτηση για την ανέγερση αγαλμάτων του Μπαφομέτ στους χώρους αρκετών πολιτειακών πρωτευουσών. Ο ψηλότερος πύργος στον ορίζοντα φέρει την ένδειξη «ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ». Στο πλάι φαίνεται το άστρο του Δαβίδ. Η δεξιά πλευρά της εικόνας απεικονίζει μια πολύχρωμη ουτοπία. Το κατάστημά του έχει μια πινακίδα που γράφει «ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ», και αντί για ένα χάπι και μια σύριγγα, υπάρχει η εικόνα με ένα στάχυ καλαμποκιού. Δεν υπάρχουν απειλητικοί πύργοι, παρά μόνο δέντρα και ένα μόνο πανέμορφο παραμετρικό κτίριο, με το βιομορφικό του σχήμα να ολοκληρώνεται από έναν ανθισμένο κήπο στην ταράτσα. Οι γάτες λιάζονται. Τα ηλιοτρόπια ανθίζουν. Στον γαλάζιο ουρανό διακρίνονται ένα αλεξίπτωτο πλαγιάς και ένα μακρινό ίχνος σύννεφου. Το κατάστημα, με τα καλάθια του γεμάτα θρεπτικά φρούτα και την επιγραφή που υπόσχεται «ΥΓΙΕΙΝΕΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΕΣ», περιβάλλεται από ένα πάρκο όπου τα παιδιά παίζουν σε ένα δενδρόσπιτο. Στη σκηνή δεσπόζει μια οικογένεια: ένας άνδρας, μια γυναίκα και ένα μικρό κορίτσι. Είναι ντυμένοι άνετα. Ο μπαμπάς έχει τετράγωνο σαγόνι και είναι ξυρισμένος, η μαμά είναι ελαφρώς εναλλακτική, φορώντας ένα μπλουζάκι με λαιμόκοψη και ένα τυρκουάζ κολιέ – ένα ζευγάρι προσιτά ελκυστικών λευκών Αμερικανών που ενώθηκαν για να τεκνοποιήσουν πέρα από το χάσμα του παλιού πολιτισμικού πολέμου. Το μήνυμα δεν είναι καθόλου διακριτικό. Στον κακό κόσμο «οι Εβραίοι» ελέγχουν το χρήμα, χρησιμοποιώντας σατανικούς μπάτσους ρομπότ για να προωθήσουν την κακή υγεία, την ανηθικότητα, την αποξένωση και τη σύγχυση των φύλων. Στον καλό κόσμο, μια φυσική ισορροπία βιταμινών και βοτάνων προωθεί την κοινότητα, την αρμονία και την ανέμελη ευημερία, με κέντρο τον πυρήνα της οικογένειας (μάλλον μη εβραϊκής καταγωγής). Ο Ντις συνδυάζει καθιερωμένους αντισημιτικούς τροπισμούς που συνδέονται συχνότερα με τη χριστιανική Δεξιά με δύο άλλα στοιχεία, και τα δύο κεντρικά στην αντικουλτούρα της δεκαετίας του 1960: μια ελευθεριακή καχυποψία απέναντι στην κυβέρνηση και ένα αισθητικοποιημένο όραμα φυσικής αρμονίας. Μπορεί να φαίνεται περίεργο ότι τα βιολογικά τρόφιμα θα είχαν τόσο κεντρική θέση ως αντίβαρο στην ανάδυση μιας ολοκληρωτικής παγκόσμιας κυβέρνησης, αλλά η σφαίρα της «υγείας και της ευεξίας» είναι πλέον ένας σημαντικός τροφοδότης της συνωμοσιολογικής κουλτούρας. Το 2011, σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Journal of Contemporary Religion, η Σάρλοτ Γουόρντ και ο Ντέιβιντ Βόαζ επινόησαν τον πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενο όρο «συνωμοσιολογική πνευματικότητα» (conspirituality), τον οποίο προσδιόρισαν ως την σύνθεση «της γυναικοκρατούμενης New Age (με τη θετική έμφασή της στον εαυτό) και το ανδροκρατούμενο πεδίο της θεωρίας συνωμοσίας (με την αρνητική έμφασή της στην παγκόσμια πολιτική)». Η ιδεολογία που προκύπτει έχει δύο βασικές αρχές: «Μια μυστική ομάδα ελέγχει κρυφά, ή προσπαθεί να ελέγξει, την πολιτική και κοινωνική τάξη, και … η ανθρωπότητα υφίσταται μια “αλλαγή παραδείγματος” στη συνείδηση». Σύμφωνα με τους Γουόρντ και Βόαζ, οι New Agers και οι συνωμοσιολόγοι μοιράζονται τρεις κοινές πεποιθήσεις: τίποτα δεν συμβαίνει τυχαία, τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται και όλα συνδέονται μεταξύ τους. Για τους New Agers τα αστέρια ελέγχουν το πεπρωμένο μας, υπάρχει ένας απόκρυφος ή κρυφός κόσμος ο οποίος κατοικείται από οντότητες που δύσκολα γίνονται αντιληπτές, όπως πνεύματα ή εξωγήινοι – και φυσικά, είμαστε όλοι ένα, μόνο που δεν το συνειδητοποιούμε. Για τους συνωμοσιολόγους το κρυφό χέρι των Ιλλουμινάτι βρίσκεται παντού, η αλήθεια μας αποκρύπτεται από σκοτεινές δυνάμεις και κάθε εικόνα του πίνακα συνδέεται με κόκκινη κλωστή. Η διασυνδεσιμότητα μπορεί να είναι ένα ολιστικό εμείς, αλλά είναι επίσης συνιστώσα αυτού που ο Ρίτσαρντ Χοφστάντερ ονόμασε χαρακτηριστικά «παρανοϊκό στυλ» της αμερικανικής πολιτικής. Το αν πιστεύει κανείς ότι οι πράκτορες της κρυφής δύναμης των οποίων την παρουσία αισθάνεται είναι άγγελοι ή άνθρωποι με μαύρα κοστούμια και ακουστικά μπορεί να είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα προδιάθεσης. Στις αρχές του 2020 μια ομάδα ερευνητών ετοίμαζε ένα podcast και απευθύνθηκε στους Γουόρντ και Βόαζ. Όπως αφηγούνται οι Ντέρεκ Μπέρεζ, Μάθιου Ρέμσκι και Τζούλιαν Γουόκερ στο βιβλίο τους Συνωμοσιολογική πνευματικότητα: Πώς οι New Age θεωρίες συνωμοσίας έγιναν απειλή για την υγεία, διαπίστωσαν ότι ενώ ο Βόαζ ήταν ένας συμβατικός μελετητής της θρησκείας, ο πυρήνας της εργασίας γράφτηκε από την Γουόρντ, της οποίας «ο στόχος στη μελέτη της πνευματικότητας δεν ήταν ακαδημαϊκός». Πράγματι, πίστευε σε αυτό που αποκαλούσε «συνειδητή συνωμοσία» και ήθελε να προωθήσει αυτό που θεωρούσε «παγκόσμια αφύπνιση». Μέχρι το 2014 η Γουόρντ είχε γίνει κεντρική πρωταγωνίστρια του γεγονότος που έμεινε γνωστό ως η φάρσα του Χάμπστεντ, ένας ηθικός πανικός που οδήγησε 175 άτομα που ζούσαν στο καταπράσινο προάστιο του Βόρειου Λονδίνου να κατηγορηθούν ψευδώς για σατανιστική κακοποίηση. Ένα προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μαρτυρούσε ότι πλέον ζούσε στο Σουρινάμ, αν και οι συγγραφείς δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν συνέντευξη. Η ριζοσπαστικοποίηση της Γουόρντ αναδεικνύει την υπόγεια σχέση μεταξύ της ενσυνειδητότητας (mindfulness) και της παράνοιας, η οποία διευκολύνει τη διακίνηση μέσω κάποιων απίθανων συνόρων. Η ίδια και ο Βόαζ χρονολογούν την εμφάνιση της συνωμοσιολογίας ως φαινόμενο του Διαδικτύου στα μέσα της δεκαετίας του 1990, αλλά οι δεσμοί ανάμεσα στην συνωμοσιολογική Δεξιά της Αμερικής και στις αριστερόστροφες κουλτούρες της New Age και της υγείας και ευεξίας πηγαίνουν πολύ πιο πίσω. Σε ένα νέο βιβλίο που ονομάζεται, ωμά, Φασιστική γιόγκα, ο Βρετανός καλλιτέχνης και συγγραφέας Στιούαρτ Χομ υποστηρίζει ότι η γιόγκα των στάσεων (η πρακτική άσκηση που είναι γνωστή στη Δύση) οφείλει τόσο πολλά στη Δυτική κουλτούρα της φυσικής κατάστασης –και στον Δυτικό εσωτερισμό από τον οποίο απορρέει τόση σύγχρονη συνωμοσιολογία– όσο και σε οποιαδήποτε ινδική παράδοση. Αυτό που συνήθως αποκαλείται «γιόγκα» έχει τις φιλοσοφικές του ρίζες σε ένα είδος υποκατάστατου ινδουισμού που διακινούσαν μυστικιστές όπως η Μαντάμ Μπλαβάτσκυ και το Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής, καθώς και μορφές άσκησης που προωθήθηκαν από το Ευρωπαϊκό κίνημα σωματικής καλλιέργειας. Ο Χομ είναι ένας βετεράνος των αντιφασιστικών κινημάτων στη Βρετανία. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έχει συμμετάσχει σε πολλά κινήματα της αντεργκράουντ σκηνής, και συχνά έχει θέσει ως στόχο την αντιμετώπιση της δεξιάς διείσδυσης στις εναλλακτικές μουσικές και καλλιτεχνικές σκηνές – δημιουργώντας, για παράδειγμα, σχολαστικά λεπτομερή ιστολόγια όπου αναλύει την ενσωμάτωση των φασιστικών τροπισμών στη «βιομηχανική» και νεοφόλκ μουσική. Τα άρθρα του για τη γιόγκα δεν έχουν τόσο στόχο την θεωρητική μελέτη, αλλά αποσκοπούν σε μια προσπάθεια εκπαίδευσης των επαγγελματιών σχετικά με την επιρροή του φασισμού στην κουλτούρα τους. Αφηγείται μια σειρά από βιογραφικές ιστορίες που δείχνουν πώς σε διάφορα σημεία, από τις αρχές του εικοστού αιώνα έως τη δεκαετία του 1970, την οποία χρησιμοποιεί ως αυθαίρετο σημείο τομής, η Δυτική γιόγκα συνυπήρξε σε δυσάρεστη εγγύτητα με διάφορα ρεύματα ακροδεξιάς σκέψης. Όταν η γιόγκα έγινε δημοφιλής στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ίσχυε νομοθεσία που εμπόδιζε τους Ινδούς να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ για ευγονικούς λόγους· οι Αμερικανοί ασκούμενοι στην γιόγκα φαίνεται ότι προσπαθούσαν να υπερασπιστούν την αρχαία σοφία που δίδασκαν ενάντια σε οποιαδήποτε συσχέτιση με φυλετική καθυστέρηση. Σε ένα βιβλίο του 1933, με τίτλο Eastern Philosophy for Western Minds [Ανατολική φιλοσοφία για Δυτικά μυαλά], ο δημοσιογράφος και εκλαϊκευτής της γιόγκα Χάμις ΜακΛόριν θεώρησε απαραίτητο να καθησυχάσει τους αναγνώστες του: Ένας λόγος για τον οποίο οι αλήθειες που περιέχονται στα αρχαία σανσκριτικά γραπτά δεν είναι ευρύτερα γνωστές και δεν χαίρουν μεγάλης εκτίμησης στη Δύση είναι επειδή για πολύ καιρό έχουν ταυτιστεί με έναν λαό που διαφέρει από εμάς στο χρώμα. Επειδή τα ινδο-αριανά κείμενα ήταν πολύτιμα και διατηρήθηκαν στην Ινδία, θεωρήθηκε δεδομένο ότι ήταν προϊόντα μιας σκουρόχρωμης φυλής. Αυτό, φυσικά, δεν είναι αλήθεια. Είναι, και ήταν πάντα –από φυλετική άποψη–, η γνήσια κληρονομιά των λαών που βρίσκονται τώρα σε άνοδο σε όλη την Ευρώπη και τον Νέο Κόσμο. Η γιόγκα, με άλλα λόγια, δεν έχει καμία σχέση με τους σημερινούς Ινδούς: Τα εκατομμύρια των μάταιων, παράλογων, παιδιάστικων όντων που παρατηρεί ο σύγχρονος ταξιδιώτης στην Ινδία πρέπει να μοιάζουν με τους ανθρώπους που συνέταξαν τα βεδικά κείμενα περίπου όσο μια ομάδα έγχρωμων λιμενεργατών μοιάζει με το διδακτικό προσωπικό του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Carnegie. Η μυστικιστική σέκτα του Αριανισμού που αναδύθηκε από τη φασιστική πρωτοπορία εκείνη την περίοδο είχε, φυσικά, ως κύριο αντίπαλό της τον κοσμοπολίτη Εβραίο χωρίς ρίζες. Ο ΜακΛόριν παραπονιόταν ότι «οι Ευρωπαίοι άριας καταγωγής» «προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους σύμφωνα με μια φόρμουλα που προοριζόταν αρχικά για τους σημιτικούς λαούς της Εγγύς Ανατολής». Ένα μεγάλο μέρος της μοντέρνας κουλτούρας της σωματικής καλλιέργειας που προωθείται από τη σύγχρονη δεξιά “manosphere” (ανδρόσφαιρα) οφείλεται σε αναγνωρίσιμο βαθμό στο αντιμοντέρνο κίνημα Völkisch των αρχών του εικοστού αιώνα. Οι σημερινοί ινφλουένσερ που τρώνε ωμό κρέας, μαυρίζουν το περίνεο, διατηρούν το σπέρμα τους και έχουν υψηλή τεστοστερόνη συχνά ξεπερνούν τα όρια της ακροδεξιάς πολιτικής, είτε πρόκειται για τον «Χρυσό» Σουηδό Μάρκους Φόλιν που χτυπάει το στήθος του με γελοιώδη τρόπο («Τίμα τους Θεούς, Αγάπα τη Γυναίκα σου, Υπεράσπισε την Πατρίδα σου») είτε για τη νιτσεϊκή επίδειξη των πασαλειμμένων με λάδι σώματος μυών του Bronze Age Pervert, το ψευδώνυμο ενός Ρουμανο-Αμερικανού πολιτικού επιστήμονα που προτρέπει τους οπαδούς του να επαναστατήσουν ενάντια στον σύγχρονο κόσμο υπέρ ενός αριστοκρατικού τρόπου ζωής γεμάτου «ήλιο και ατσάλι» και δαρβινικό σεξουαλικό ανταγωνισμό. Τίθεται το προφανές ερώτημα: Αν ο τρόπος ζωής του πολεμιστή είναι τόσο ανώτερος, γιατί τον εγκατέλειψαν τα ισχυρότερα αρσενικά; Φταίνε οι Εβραίοι, οι μετανάστες, η σόγια, τα σπορέλαια, οι αυταρχικές γυναίκες και οι «αδερφές» με χαμηλή τεστοστερόνη. Ο Männerbund (σύνδεσμος ανδρών) είναι, όπως πάντα, περικυκλωμένος από τον όχλο. Ίσως η σχέση ανάμεσα σε μια φυσική κουλτούρα που έχει εμμονή με την καθαρότητα και την δεξιά παραδοσιοκρατία να ήταν λιγότερο σημαντική πολιτικά, αν δεν υπήρχε η μακροχρόνια πίστη της Αμερικής στη μεταμορφωτική δύναμη του νου. Το κίνημα της Νέας Σκέψης του δέκατου ένατου αιώνα θεμελιώθηκε πάνω στην ιδέα ότι η ασθένεια προκαλείται από αρνητικές νοητικές καταστάσεις και ότι η διόρθωσή τους μπορεί να επιφέρει την ίαση. Μέσω της Χριστιανικής Επιστήμης της Μαίρι Μπέικερ Έντι, του Πνευματισμού και άλλων κλάδων του κινήματος που ο Ουίλιαμ Τζέιμς ονόμασε «θεραπεία του νου», η ιδέα ότι η ανθρώπινη βιολογία και ίσως ακόμη και ολόκληρος ο φυσικός κόσμος υπάρχουν ως απόρροια της νοητικής κατάστασης του ατόμου αύξησε την δημοτικότητά της και σταδιακά συνδέθηκε με ένα σύνολο εγχειρημάτων, ειδικότερα με την απόκτηση χρημάτων. Από το μπεστ σέλερ του 1937 του Ναπόλεον Χιλ Think and Grow Rich [Σκέψου και γίνε πλούσιος], μέχρι το βιβλίο του Νόρμαν Βίνσεντ Πιλ The Power of Positive Thinking [Η δύναμη της θετικής σκέψης] (1952), γενιές Αμερικανών οδηγήθηκαν στην πεποίθηση ότι η απόκτηση πλούτου ήταν κυρίως θέμα υιοθέτησης της σωστής νοητικής στάσης. Ένας διαδηλωτής με πλακάτ καταγγέλλει την «πλανδημία» κατά τη διάρκεια μιας μικρής διαδήλωσης κατά του λοκντάουν στην παραλία Huntington Beach της Καλιφόρνιας, 2 Μαΐου 2020. © ΑΠΕ-ΜΠΕ / EPA / Etienne Laurent Ένας νεαρός άνδρας που ακολούθησε αυτή τη συμβουλή ήταν ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος παρακολουθούσε την λειτουργία στην εκκλησία Marble Collegiate στο κέντρο του Μανχάταν, όπου πάστορας ήταν ο Πιλ. Ο Πιλ τέλεσε τον πρώτο γάμο του Τραμπ και η επιρροή του είναι αισθητή στην αδιάκοπη υπερβολή (ή «επιβεβαίωση», αν προτιμάτε) του Τραμπ για τα πάντα, από τον προσωπικό του πλούτο μέχρι το μέγεθος του πλήθους στις συγκεντρώσεις του. Ίσως αυτό να μην είναι απλή ψευδολογία, αλλά προϊόν της πεποίθησης ότι ο έλεγχος των γεγονότων, ως μια μορφή «αρνητικότητας», επιφέρει έμπρακτα κακά αποτελέσματα. Δεν υπάρχει εποικοδομητική κριτική: είναι πάντα επίθεση. Ο Τραμπ αισθάνεται σαν δισεκατομμυριούχος, άρα είναι δισεκατομμυριούχος. Αισθάνεται πως ό,τι προωθεί την δεδομένη στιγμή είναι το καλύτερο, το σπουδαιότερο, κάτι που δεν έχετε ξαναδεί, όχι μόνο επειδή είναι καλός πωλητής, αλλά επειδή το να επιβεβαιώνει κανείς την σπουδαιότητα κάποιου πράγματος είναι ένας τρόπος να το κάνει σπουδαίο. Κληρονόμοι του Πιλ, όπως η Ρόντα Μπερν, συγγραφέας του εγχειριδίου αυτοβοήθειας The Secret [Το μυστικό] (2006), προωθούν τη βιβλική αντίληψη πως «καὶ πάντα ὅσα ἂν αἰτήσητε ἐν τῇ προσευχῇ πιστεύοντες, λήμψεσθε»[1] («και όλα όσα ζητήσετε με πίστη στην προσευχή, θα τα λάβετε»), συμβουλή που τοποθέτησε το βιβλίο της Μπερν στην κορυφή της λίστας των μπεστ σέλερ των New York Times όπου κι έμεινε για διακόσιες εβδομάδες. Οι ένοικοι των «νημάτων» του 4Chan πίστευαν το 2016 ότι είχαν «μιμιδιοποιήσει» τον Τραμπ στην προεδρία. Οι ευαγγελιστές πάστορες πιστεύουν πάνω-κάτω το ίδιο πράγμα, με διαφορετική θεολογική αιτιολόγηση. Οι φιλελεύθεροι της New Age είναι γνωστό ότι διακηρύσσουν τις προθέσεις τους και προσπαθούν να αποτελέσουν την αλλαγή που θέλουν να δουν στον κόσμο. Οι αγοραστές κρυπτονομισμάτων αγοράζουν και κρατούν τις επενδύσεις τους σε κρυπτονομίσματα (“hodl”) ελπίζοντας να στείλουν το αγαπημένο τους token στη σελήνη. Η κίνηση μεταξύ πίστης και πραγματικότητας δεν ήταν ποτέ τόσο μεγάλη, και στην περίπτωση των νέων οικονομικών φαινομένων, όπως τα κρυπτονομίσματα και τις επονομαζόμενες μετοχές μιμιδίων, τα στοιχειώδη είναι άσχετα με το συναίσθημα. Τουλάχιστον στις αγορές, το κίνημα της θεραπείας του νου μπορεί να κάνει αυτό που ισχυρίζεται, φέρνοντας την πραγματικότητα στα μέτρα του. Αν πάρουμε αυτή τη διάχυτη κουλτούρα μαγικής σκέψης, προσθέσουμε τους φόβους για το κρυφό χέρι του εχθρού, διαλύσουμε το μίγμα στο ριζικά ισοπεδωμένο περιβάλλον των μέσων ενημέρωσης του σημερινού Διαδικτύου, το οποίο ανταμείβει την πρόκληση και ενισχύει την προκατάληψη, τότε ένα φαινόμενο όπως το QAnon γίνεται όχι μόνο κατανοητό αλλά και σχεδόν αναπόφευκτο. Η υπόσχεσή του ότι οι κακοί παιδεραστές του βαθέος κράτους θα οδηγηθούν άμεσα στη δικαιοσύνη είναι αναγνώσιμη ως μια εκδοχή της «αλλαγής παραδείγματος» της συνωμοσιολογικής πνευματικότητας. Πρόκειται για ένα είδος σκέψης που είναι κοινό στον χριστιανικό χιλιασμό (η αυτοκρατορία είναι σατανική, ο Ιησούς έρχεται), στην πνευματικότητα της New Age (βρισκόμαστε στην αυγή της Εποχής του Υδροχόου) και στους πιστούς του υπερανθρωπιστικού (transhumanist) «κρίσιμου ορίου», το σημείο της τεχνικής επιτάχυνσης πέρα από το οποίο το μέλλον είναι αδύνατο να προβλεφθεί ή να ελεγχθεί. Ο Νέος Αλλόκοτος Συγχωνευτισμός κινητοποιεί όλες αυτές τις πεποιθήσεις, επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να παίξουν ρόλους μέσα στο πολωμένο μας παρόν ως ανώτερα πνεύματα που βιώνουν τη συγκίνηση της κατάρρευσης της καθιερωμένης τάξης πραγμάτων. Το να είμαστε «συνειδητοί» ή «αφυπνισμένοι» ή απλώς «ξύπνιοι» είναι ένας κινητήριος μοχλός για θεμελιώδη μετασχηματισμό, μια μετατόπιση της προσωπικής συνείδησης που είναι επίσης μια μετατόπιση της αντικειμενικής πραγματικότητας. Αν «ακολουθήσεις τον λευκό λαγό», όπως προτρέπει το QAnon, θα βρεις μια κρυμμένη αλήθεια, τόσο διαβολικά κρυμμένη που δεν μπορεί να γίνει κατανοητή χωρίς μια τεράστια κοινή προσπάθεια. Τώρα είσαι μέρος κάποιου πράγματος. Είναι κάτι μεγάλο. Φυσικά, δεν είσαι παρανοϊκός αν πραγματικά σε κυνηγούν για να σε πιάσουν. Ποια είναι η λογική αντίδραση απέναντι στη διάχυτη επιτήρηση, στο υποβαθμισμένο περιβάλλον των μέσων ενημέρωσης που είναι γεμάτο κακοποιά στοιχεία, σε ένα ληστρικό κερδοσκοπικό ιατρικό σύστημα, στην ανισότητα του πλούτου σε επίπεδα Χρυσής Εποχής και σε μια κυβέρνηση που έχει ιστορικό μυστικών πειραμάτων σε ανυποψίαστα υποκείμενα; Έχει περάσει περισσότερο από μισός αιώνας μετά τη δολοφονία Κένεντι και τις αποκαλύψεις της Επιτροπής Τσερτς και δεν έχουμε κανένα λόγο να πιστεύουμε ότι κάτι έχει αλλάξει πραγματικά. Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι γελοίες όχι επειδή δεν απαντούν σε πραγματικά προβλήματα, αλλά επειδή ανάγουν αφελώς την πολυπλοκότητα σε μια προσωπική διάσταση. Το να βλέπουμε τον κόσμο με συνωμοσιολογικούς όρους σημαίνει ότι αρνούμαστε να αναγνωρίσουμε πως η δράση είναι συχνά διάχυτη και ότι κάποια προβλήματα είναι συνήθως δισεπίλυτα, όχι επειδή σατανικές μορφές σε μια αίθουσα συνεδριάσεων μας εμποδίζουν να δούμε την αλήθεια, αλλά επειδή τα προβλήματα αυτά έχουν αιτίες που δεν προσφέρουν εύκολα απλές λύσεις όπως το ξεσκέπασμα και η σύλληψη των κακών. Ίσως η πιο παράξενη πτυχή του Νέου Αλλόκοτου Συγχωνευτισμού, αυτό που είναι πιο δύσκολο να αποδεχθεί ο ορθολογικά σκεπτόμενος άνθρωπος, είναι ότι δεν πρόκειται για μια παρεκτροπή, που μπορεί εύκολα να απορριφθεί ως μια μαζική αυταπάτη. Είναι το επιστημολογικό θεμέλιο της νέας κυβέρνησης. Επί υπουργίας Κένεντι η ψευδοεπιστήμη βρίσκεται σε άνοδο. Κρούσματα ιλαράς σημειώνονται σε οκτώ αμερικανικές πολιτείες και το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών διστάζει να προωθήσει τον εμβολιασμό. Η ανάπτυξη μιας πολλά υποσχόμενης θεραπείας για τον καρκίνο του παγκρέατος απειλείται επειδή βασίζεται στην τεχνολογία mRNA. Λαμβάνονται μέτρα για την απομάκρυνση του φθορίου από το πόσιμο νερό και οι ερευνητές καλούνται να εξετάσουν εκ νέου την καταρριφθείσα σχέση μεταξύ εμβολίων και αυτισμού. Υπό τον Τραμπ, οι κυβερνητικές υπηρεσίες καταστρέφουν ή καθιστούν μη προσβάσιμα δεδομένα ζωτικής σημασίας για την έρευνα σχετικά με το κλίμα και τη δημόσια υγεία. Οι πολιτειακοί νομοθέτες επιδιώκουν να απαγορεύσουν τους ανύπαρκτους αεροψεκασμούς. Η πολιτική ώθηση να τεθούν οι πηγές «αντικειμενικών» πληροφοριών υπό ρητό ιδεολογικό έλεγχο μπορεί να αποτελεί η ίδια μέρος μιας ευρύτερης πολιτισμικής αλλαγής στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε την ήδη επισφαλή έννοια της συναίνεσης σχετικά με την πραγματικότητα. Καθώς ο κόσμος διαμορφώνεται ολοένα και περισσότερο από την τεχνολογία, τον βιώνουμε ως ασταθή, αναξιόπιστο. Κάποιοι από εμάς είμαστε αρκετά μεγάλοι για να θυμόμαστε την εποχή που η κάμερα δεν έλεγε ποτέ ψέματα. Τώρα πλησιάζουμε κάθε εικόνα με καχυποψία. Μέχρι περίπου το 2016 οι ροές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπου η πλειονότητα των Αμερικανών ενημερώνεται εν μέρει για την επικαιρότητα, ήταν σχετικά απλές χρονολογικές δραστηριότητες. Τώρα διέπονται από αδιαφανείς και μεταβλητούς αλγορίθμους και η εμπειρία της διαδικτυακής παρουσίας προκαλεί όλο και περισσότερο παράνοια. Γιατί μου εμφανίζεται αυτό; Γιατί δεν βλέπουν οι άλλοι τις αναρτήσεις μου; Μια από τις λιγότερο ελκυστικές υποσχέσεις της τεχνητής νοημοσύνης είναι η παραγωγή μεγάλης κλίμακας παραπληροφόρησης: ψεύτικοι άνθρωποι, με ψεύτικα πρόσωπα και φωνές, που διατυπώνουν ψεύτικες απόψεις και διαφωνούν μεταξύ τους. Μπορεί κάποιος να είναι ο μοναδικός πραγματικός άνθρωπος σε ένα chat room. Καθώς προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον κόσμο μέσα από τη νέα ψηφιακή ομίχλη, η παράνοια μπορεί να είναι στην πραγματικότητα η αρχή μιας προσαρμοστικής στρατηγικής. © 2025 THE NEW YORK REVIEW OF BOOKS — Μετάφραση: Μιμή Βασιλάκη [1] Ματθ. 21:22 (Σ.τ.Μ.).

Παράνοια στην κουνελότρυπα του Διαδικτύου

Σύνδεση