Στο μυαλό του Τραμπ – Νο 3

Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει στα χέρια του ένα σχέδιο «Συμφωνίας του Μαρ-α-Λάγκο», το οποίο για την ώρα παραμένει στα συρτάρια του, προφανώς γιατί μελετώνται υπό ποιες συνθήκες θα μπορούσε να ανακοινωθεί και να μπει σε εφαρμογή. 1. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει ιδιαίτερα καλές σχέσεις με τα μακροοικονομικά και τα τελευταία μάλλον δεν τον πολυενδιαφέρουν. Όπως ο ίδιος αναφέρει στα πολυάριθμα βιβλία που έχει εκδώσει, θέλει να κερδίζει γρήγορα χρήματα και να πετυχαίνει συμφωνίες όχι γιατί το έχει ανάγκη, αλλά για να ικανοποιεί πτυχές τής μάλλον υπέρμετρα ναρκισσιστικής προσωπικότητάς του. Στη βάση αυτής της λογικής, η οικονομική πολιτική που θέλει να ακολουθήσει δεν στηρίζεται στα μακροοικονομικά δεδομένα της αμερικανικής οικονομίας, αλλά στις υποσχέσεις που ο ίδιος έχει δώσει στους ψηφοφόρους του για να τον φέρουν στην εξουσία. Για τον Τραμπ, το σύνθημα MAGA (Make America Great Again) που χρησιμοποιεί είναι αυτό που «πουλάει» στο κοινό. Ο απώτερος στόχος του είναι να διαλύσει τους μεγάλους συνασπισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο και να επιβάλει διμερείς σχέσεις ισχύος, όπου εκεί η Αμερική θα χειρίζεται τα συμφέροντά της κατά περίπτωση και βέβαια από θέσεως ισχύος. Όμως, το πρόβλημά του στο επίπεδο αυτό είναι η παγκόσμια θέση του δολαρίου. Το αμερικανικό νόμισμα είναι το πρώτο αποταμιευτικό στον κόσμο, με συμμετοχή 70% περίπου στην παγκόσμια αποταμίευση. Αυτή τη θέση ισχύος ο Τραμπ δεν θέλει να την χάσει. Πώς όμως μπορεί να συμβεί αυτό; Στο πλαίσιο αυτό, η επιβολή δασμών και οι υποσχέσεις για μια αναγέννηση της αμερικανικής βιομηχανίας ηχούν ευχάριστα στα αυτιά επιχειρηματιών και κάποιων κατηγοριών εργαζόμενων, πλην όμως εμπεριέχουν τον κίνδυνο μιας δραματικής κρίσης για την Αμερική την προσεχή πενταετία. Όσο για το θεωρητικό πλαίσιο πάνω στο οποίο στηρίζονται οι μέχρι σήμερα υποσχέσεις, εξαγγελίες και αποφάσεις του προέδρου Τραμπ, ως αφετηρία τους έχουν ένα άρθρο του αφανούς οικονομολόγου και καθηγητή Στίβεν Μάιραν (Stephen Miran), που σήμερα είναι επικεφαλής των οικονομικών συμβούλων του ενοίκου του Λευκού Οίκου. Το άρθρο αυτό (“A User’s Guide to Restructuring the Global Trading System”[1]) υπό τη μορφή έκθεσης που φιλοδοξεί να ονομαστεί «Συμφωνία Μαρ-α-Λάγκο», όταν αυτή επιτευχθεί, δόθηκε ανεπισήμως στον πρόεδρο Τραμπ στα τέλη Νοεμβρίου 2024. Η εν λόγω έκθεση, που εξακολουθεί να παραμένει ανεπίσημη, μας επιτρέπει να ακολουθήσουμε το κύριο νήμα της γεωπολιτικής-οικονομικής στρατηγικής της νέας αμερικανικής κυβέρνησης. Το μεγάλο δασμολογικό χτύπημα του Τραμπ είναι πιθανότατα ο προάγγελος ενός δεύτερου σταδίου που, κανονικά, θα πρέπει να οδηγήσει στη σύγκληση στις Ηνωμένες Πολιτείες μιας μεγάλης διάσκεψης για την επανίδρυση της παγκόσμιας νομισματικής τάξης, κάτι που αντιστοιχεί σε αυτό που περιγράφει ο Στίβεν Μάιραν. Υπ’ αυτήν την προοπτική, η υπόθεση των δασμών (ειδικά το γεγονός ότι είναι πολύ πιο βάναυση από ό,τι αναμενόταν) σχεδιάστηκε για να δημιουργήσει ένα φαινόμενο πανικού το οποίο η κυβέρνηση Τραμπ προσδοκά να επιδεινώσει μια αίσθηση εξαιρετικά επείγουσας ανάγκης. Και αυτή η τελευταία εκτιμάται ότι θα διευκόλυνε τη διοργάνωση αυτής της ιδρυτικής συνάντησης, με πρωτοβουλία και υπό την ηγεσία της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) και της κυβέρνησής τους. Για την ώρα πάντως το εμπόδιο στην προοπτική αυτή είναι ο επικεφαλής της Fed, που καθημερινά βάλλεται από τον Αμερικανό πρόεδρο. Για ευνόητους λόγους όπως θα δούμε. Η έκθεση του καθηγητή Στίβεν Μάιραν, όπως αναφέραμε, δεν είναι επίσημη. Άρα δεν είναι πρόγραμμα. Αξίζει ωστόσο να τη λάβουμε σοβαρά υπόψη γιατί στην πραγματικότητα μας λέει πολλά για το τι διαμορφώνει τη βασική οικονομική σκέψη του περιβάλλοντος του Προέδρου Τραμπ. Πρόκειται για μια εντελώς συμβατική, εξαιρετικά απλουστευμένη κεϋνσιανή αντίληψη, που μάλλον απλοϊκά διαδόθηκε με επιτυχία στις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Δεν πάει πολύ πιο μακριά. Υπάρχει όμως μια τεράστια ασυμφωνία εδώ με το πώς λειτουργούν πραγματικά οι νομισματικοί και χρηματοοικονομικοί μηχανισμοί στον πραγματικό κόσμο σήμερα. Είναι συνεπώς μεγάλη η πιθανότητα, τους επόμενους μήνες, εκτός απρόβλεπτων περιστάσεων, να δούμε την έναρξη οικονομικών και νομισματικών πρωτοβουλιών άμεσα εμπνευσμένων από τη στρατηγική δράσης που περιγράφεται σε αυτήν. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε πού βρίσκεται το σημείο εκκίνησης. Αυτό είναι ο ισχυρισμός ότι το δολάριο είναι διαρθρωτικά υπερτιμημένο, πολύ υπερτιμημένο. Η αξία του στις αγορές συναλλάγματος εξακολουθεί να είναι σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο σε σύγκριση με εκείνο που καθορίστηκε κατά την τελευταία σημαντική νομισματική επαναφορά της Συμφωνίας Plaza στο Παρίσι του 1985. Αυτή η υπερτίμηση είναι συνέπεια του τρόπου λειτουργίας του διεθνούς νομισματικού συστήματος όπως αυτό είχε συμφωνηθεί στο Bretton Woods το 1944. Αυτό το σύστημα κάνει τα περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια να εκπληρώνουν μια λειτουργία παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, η οποία έχει ως αποτέλεσμα: πρώτον, η συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου να εξελίσσεται ανεξάρτητα από την κατάσταση του εμπορικού ισοζυγίου, λόγω σχεδόν άπειρης ζήτησης ως μέσου πληρωμής και αποθεματικού μέσου, και, δεύτερον, ότι η αμερικανική οικονομία στερείται έναν κανονικό μηχανισμό υποτίμησης του νομίσματός της που, ενδογενώς, θα έφερνε ξανά σε ισορροπία το έλλειμμα των εξωτερικών λογαριασμών της. Αυτό οδηγεί σε διαρκή υπερτίμηση του νομίσματος με πραγματικές οικονομικές συνέπειες, όπως απώλεια ανταγωνιστικότητας αμερικανικών προϊόντων, φυγή της βιομηχανίας σε χώρες με χαμηλούς μισθούς, καταστροφή θέσεων εργασίας και προοδευτική διάβρωση του βιοτικού επιπέδου των λιγότερο ευνοημένων αμερικανικών τάξεων. Όπως συνοψίζεται από τον Στίβεν Μάιραν, η συσσώρευση ελλειμμάτων μεταφράζεται έτσι σε μεταφορά αγοραστικής δύναμης προς όφελος του υπόλοιπου κόσμου, το μεγαλύτερο μέρος του αποθηκευμένου πλεονάσματος του οποίου επανεπενδύεται σε αγορές ομολόγων του Αμερικανικού Δημοσίου που κατατίθενται σε λογαριασμούς στην Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα. Αυτές οι επενδύσεις (που θεωρούνται ακίνδυνες) αυξάνουν τον συνολικό δείκτη χρέους της χώρας και επιβαρύνουν περαιτέρω το βάρος του χρέους που θα πρέπει να αποπληρώσουν αύριο οι Αμερικανοί φορολογούμενοι. Αυτό το χρέος υπερβαίνει πλέον το ποσοστό ρεκόρ του 150% του ΑΕΠ και μπορεί να συνεχίσει να αυξάνεται, αν δεν ληφθούν περιοριστικά μέτρα. Πρόκειται δηλαδή, κατά τον προεδρικό σύμβουλο, μια μορφή αργής λεηλασίας του πλούτου της Αμερικής από τους εμπορικούς εταίρους της. Ήρθε η ώρα για τον υπόλοιπο κόσμο να σταματήσει να καταστρέφει τις αμερικανικές βιομηχανίες. Το μεγάλο έργο του MAGA είναι να βάλει ένα τέλος σε αυτόν τον συστημικό κύκλο. Πώς; Αναπτύσσοντας μια στρατηγική που ταυτόχρονα μειώνει το δολάριο, εξαλείφει το εμπορικό έλλειμμα και μειώνει το βάρος του χρέους της χώρας, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη διεθνή ηγεσία του νομίσματός της. Είναι δυνατόν; Γκράφιτι του Λιθουανού καλλιτέχνη Μιντόγκας Μπονάνου απεικονίζει τον Πούτιν να δίνει Σοβιετικό φιλί στο στόμα του Τραμπ. Βίλνιους, 4 Αυγούστου 2016. © ΑΠΕ-ΜΠΕ / EPA / Valda Kalnina Στο επίκεντρο της ιδέας βρίσκεται η πρόταση της διεξαγωγής ενός διεθνούς συνεδρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες (συγκεκριμένα στο Μαρ-α-Λάγκο, την κατοικία του Ντόναλντ Τραμπ), που θα συγκεντρώσει όλες τις συμμαχικές χώρες της Αμερικής και τους οικονομικούς και εμπορικούς εταίρους για να εργαστούν μαζί για τρόπους μείωσης της αξίας του δολαρίου. Λόγω της ιδιότητας του δολαρίου ως του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χάσει κάθε έλεγχο της αξίας του. Αυτή κυμαίνεται ανάλογα με τις κινήσεις που κλονίζουν την παγκόσμια νομισματική αγορά. Επομένως ο Τραμπ δεν είναι στη θέση που βρισκόταν ο Ρούσβελτ το 1933, μετά τη δραματική κρίση του 1929. Η Αμερική δεν έχει πλέον τη δύναμη να υποτιμήσει μονομερώς το νόμισμά της. Η μόνη λύση είναι να ζητηθεί η συλλογική συναίνεση των μεγαλύτερων εμπορικών εταίρων και πιστωτών της Αμερικής σε μια συμφωνία που θα είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερο δολάριο. Αυτό περιλαμβάνει την επανάληψη μιας επιχείρησης που διαμορφώθηκε στο πρότυπο της 12ης Σεπτεμβρίου 1985, η οποία συγκέντρωσε τους υπουργούς Οικονομικών και τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Ιαπωνίας και της Γερμανίας στο ξενοδοχείο Plaza στο Παρίσι. Εξασφαλίζοντας όσο το δυνατόν περισσότερο ότι η συμφωνία που θα επιτευχθεί με αυτόν τον τρόπο θα έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από ό,τι συνέβαινε τότε (μόλις δύο χρόνια!). Καταρχήν ο μηχανισμός είναι σχετικά απλός, αλλά η υλοποίηση είναι πολύ πιο περίπλοκη, ειδικά με μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ζητήσουν από τους επισκέπτες τους να δεσμευτούν για συντονισμένη παρέμβαση στις αγορές συναλλάγματος για την υποτίμηση του δολαρίου αγοράζοντας μαζικά το δικό τους και άλλα νομίσματα (κάτι που θεωρητικά απαγορεύεται, καθώς ο διεθνής εμπειρικός κανόνας είναι ότι οι ισοτιμίες πρέπει να αφήνονται να κυμαίνονται ελεύθερες). Συγκεκριμένα, θα κληθούν να μπουν σε ένα σταδιακό πρόγραμμα επαναπώλησης στην αγορά ενός μέρους του τεράστιου χαρτοφυλακίου των αμερικανικών αποθεματικών τίτλων που όλοι τηρούν στα βιβλία της Fed της Νέας Υόρκης (για να αντιμετωπίσουν πιθανές μελλοντικές δυσκολίες στο ισοζύγιο πληρωμών). Αυτή η πράξη, εάν πραγματοποιηθεί αρχικά από επαρκή αριθμό κρατών που συμφωνούν οικειοθελώς να ενταχθούν στο πρόγραμμα, θα οδηγήσει σε πτώση της τιμής των κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ, με συνέπεια τη μείωση της τρέχουσας αξίας του χαρτοφυλακίου του δολαρίου όσων είναι απερίσκεπτες ή καθυστερούν να ενταχθούν στο κίνημα. Η προοπτική αυτής της πιθανής απώλειας θα πρέπει να τους ενθαρρύνει να μπουν στη μάχη και να αποδεχθούν τη συμφωνία ανταλλαγής που αναμένεται να τους προσφέρει ταυτόχρονα η κυβέρνηση των ΗΠΑ. Η παγίδα που πρέπει να αποφευχθεί είναι η αποφυγή μιας υπερβολικά μεγάλης εισροής πωλήσεων περιουσιακών στοιχείων σε δολάρια, που θα προκαλούσε υπερβολική πτώση της τιμής των ομολόγων του Αμερικανικού Δημοσίου και επομένως έκρηξη των αμερικανικών επιτοκίων (καθώς στην περίπτωση των ομολόγων υπάρχει αυτόματη αντίστροφη σχέση μεταξύ τιμής και απόδοσης). Κάτι που, για την αμερικανική κυβέρνηση, θα ήταν μια κακή συμφωνία: από τη μία πλευρά, πτώση του δολαρίου, που είναι αυτό το οποίο επιδιώκεται, αλλά, από την άλλη πλευρά, το αυξανόμενο κόστος απόσβεσης του χρέους και το μικρότερο ενδιαφέρον των επενδυτών για τη χρηματοδότηση ομοσπονδιακών ελλειμμάτων λόγω των λιγότερο ελπιδοφόρων προοπτικών ανατίμησης. Πώς αποφεύγεται αυτό; Πώς συμβιβάζεται ένα ασθενέστερο δολάριο χωρίς να αυξηθεί το κόστος δανεισμού της κυβέρνησης των ΗΠΑ; Η λύση ήρθε πέρυσι από τον Ζόλταν Πόζαρ (Zoltan Pozsar), τον πρώην γκουρού των αγορών της Credit Suisse, σε ένα άρθρο του περί αποδολαριοποίησης το οποίο γνώρισε μεγάλη διαδικτυακή προβολή. Η ιδέα θα ήταν, μόλις επιτευχθεί ο πρωταρχικός στόχος (που είναι η εξάλειψη της υπερτίμησης του δολαρίου), να προταθεί στις πιστώτριες χώρες της Αμερικής να ανταλλάξουν τη μάζα των αμερικανικών ομολόγων που θα εξακολουθούν να κατέχουν οι κεντρικές τους τράπεζες με αδιαπραγμάτευτα 100ετή ομόλογα με διαρκές μηδενικό τοκομερίδιο (αλλά εξοφλημένο με ένα ελαφρύ ασφάλιστρο λήξης). Εάν ορισμένες πιστώτριες χώρες βρεθούν σε κάποιο σημείο αδύναμες να τηρήσουν τις προθεσμίες τους, λόγω της αδυναμίας μεταπώλησης στην αγορά των τίτλων του δημοσίου χρέους των ΗΠΑ που έχουν κατατεθεί στη Fed, η τελευταία θα μπορούσε να αντισταθμίσει αυτό το μειονέκτημα προσφέροντάς τους προσωρινές διευκολύνσεις δανείου: εάν έχουν επείγουσα ανάγκη ρευστότητας, για παράδειγμα ένα δισεκατομμύριο δολάρια, που θα μεταφερθούν με τη μορφή repos. Αυτός ο τύπος ανταλλαγής θα είναι διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή και δεν θα συνεπάγεται καμία απώλεια. Ποιος μπορεί να τον νικήσει; Εάν καταλήξει σε αποτέλεσμα, το πάγωμα των διεθνών διαθεσίμων που κατατίθενται στις Ηνωμένες Πολιτείες θα αποτρέψει τις κεντρικές τράπεζες των χωρών με εμπορικά πλεονάσματα από το να συνεχίσουν να συσσωρεύουν απαιτήσεις σε δολάρια εκεί, τα οποία de facto χρησιμοποιούνται ως βασικό νόμισμα (και παράγοντας τραπεζικής μόχλευσης) από τη διεθνή χρηματοπιστωτική δραστηριότητα που δημιουργεί στις αγορές μια επαγόμενη και σωρευτική αυξημένη ζήτηση για δολάρια ανά περίοδο αβεβαιότητας. Η κύρια πηγή υπερτίμησης του δολαρίου, όπως περιγράφεται από οικονομολόγους που συμβουλεύουν τον Ντόναλντ Τραμπ, θα τεθεί έτσι υπό έλεγχο. Τι πιθανότητες έχει μια τέτοια κατασκευή να προσελκύσει αυτούς στους οποίους απευθύνεται; Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι ένας επαρκής αριθμός πιστωτριών χωρών θα συμφωνήσει να συνάψει αυτή τη συμφωνία από την αρχή; Η απάντηση που προτείνει το σχέδιο Μαρ-α-Λάγκο δεν είναι δύσκολο να τη φανταστεί κανείς. Είναι πολιτική. Αν υπάρχουν εκείνοι που διστάζουν, που αργούν να αποφασίσουν, η αμερικανική κυβέρνηση θα τους εκβιάσει για να τους πείσει. Με ποιο μέσο; Επιβάλλοντάς τους απαγορευτικούς τελωνειακούς δασμούς ή απειλώντας να αποσύρει από αυτούς σε μια νύκτα κάθε διασφάλιση πολιτικής προστασίας ή στρατιωτικής ασπίδας. Υπ’ αυτή την έννοια, τα δασμολογικά μέτρα που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα της κυβέρνησης Τραμπ αποκτούν την πραγματική τους σημασία σε σχέση με τον ρόλο που τους ανατίθεται από αυτό που θα ονομάσω στάδιο II της στρατηγικής η οποία περιγράφεται στην έκθεση Μάιραν: πρόκειται για τη θέσπιση του αναγκαστικού πλαισίου που απαιτείται για να επιτευχθεί η συνεργασία όλων των πιστωτών χωρών και εμπορικών εταίρων των Ηνωμένων Πολιτειών. 2. Εργαλείο περιορισμού Ακόμη και πριν ο Πρόεδρος Τραμπ αποφασίσει να συγκαλέσει την επικείμενη διάσκεψη του Μαρ-α-Λάγκο, όλοι θα πρέπει να γνωρίζουν τι τους περιμένει αν σέρνουν τα πόδια τους. Είναι ένα εργαλείο περιορισμού, ένα όργανο καταναγκασμού στην υπηρεσία ενός παγκόσμιου αμερικανικού σχεδίου για την ιεραρχική αναδιοργάνωση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής τάξης συγκεκριμένων εθνών, τα οποία ανήκουν, πρώτα και κύρια, στον γεωπολιτικό χώρο αυτού που μέχρι τώρα οριζόταν ως ο ελεύθερος κόσμος. Η προσήλωσή τους στους μηχανισμούς Μαρ-α-Λάγκο θα αντιπροσώπευε ένα είδος επίσημης αναγνώρισης της «δορυφοροποίησής» τους από την Αμερική (με την ισχυρή έννοια του όρου). Μια κατάσταση όπου ο σεβασμός των μορφών δικαίου που είναι ειδικοί στον παλιό Ατλαντικό Κόσμο του 20ού αιώνα θα είχε τελειώσει υπέρ ενός βάναυσου συστήματος υποταγής, αυτοκρατορικής και εμποροκρατικής φύσης που γυρίζει την πλάτη του στις φιλελεύθερες αξίες μιας ανοιχτής κοινωνίας και ελεύθερου εμπορίου. Λεωφορείο με πανό: «Ο Ιησούς να ευλογεί τον Τραμπ και τον Πούτιν. Καλώς ήρθατε στη Φινλανδία», μπροστά από τον καθεδρικό ναό του Ελσίνκι, στις 16 Ιουλίου 2018, ανήμερα της συνάντησης κορυφής Τραμπ - Πούτιν. © ΑΠΕ-ΜΠΕ / EPA / Kimmo Brandt Είναι της μόδας μεταξύ των υποστηρικτών του Ντόναλντ Τραμπ να εξηγούν ότι η μετάβαση σε ένα σύστημα διεθνούς οικονομικής διακυβέρνησης που βασίζεται στην αμοιβαία και μεροληπτική διαχείριση των τελωνειακών δασμών, συμπληρωμένη με φορολογία βασιζόμενη κυρίως στα έσοδα που παράγουν, θα ήταν γενικά πιο δίκαιη και πιο αποτελεσματική από την υποκρισία (κατ’ αυτούς) του συστήματος που διοικείται σύμφωνα με τις νομικές αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Αλλά δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς μπορεί να μοιάζει αυτό στο πλαίσιο μιας αμερικανικής κυβέρνησης που ανακτά τον πλήρη έλεγχο της συναλλαγματικής της ισοτιμίας υπό τις συνθήκες που περιγράφονται στην έκθεση Μάιραν. Μια κυβέρνηση που, επιπλέον, θα χρησιμοποιούσε το κυρίαρχο διεθνές αποτύπωμα των μεγάλων εταιρειών της ως πρόσχημα για να αναγκάσει τους εταίρους της να αναγνωρίσουν την εξωεδαφική φύση του επιχειρηματικού της δικαίου (βλ. πρόσφατη επιστολή της αμερικανικής πρεσβείας προς γαλλικές εταιρείες που είναι εγκατεστημένες πέρα από τον Ατλαντικό). Μια τέτοια κυβέρνηση δεν θα είναι μόνο ηγέτης, αλλά ένας πραγματικός κυρίαρχος σε θέση να επιβάλλει σε όλους τους υποτελείς της επιταγές βιομηχανικής πολιτικής οι οποίες καθορίζονται από αυτό που κυρίαρχα κρίνει ότι είναι το συμφέρον του εμπορικού μπλοκ στο οποίο βασιλεύει. Δεν θα μιλήσω για σοβιετικό ή κινεζικό σχεδιασμό. Αυτό δεν ισχύει. Δεν θα διστάσω όμως να πω ότι θα είχαμε ωστόσο να κάνουμε με μια οικονομική και χρηματοπιστωτική τάξη πραγμάτων που θυμίζει την έννοια fascio, την τόσο προσφιλή στον Μουσολίνι. Πρόκειται δηλαδή για μια πρόταση «οικονομικού φασισμού» εμποροκρατική, αυταρχική, αυτοκρατορική, ακόμη και καθαρά νεο-αποικιακή. Ένα βάναυσο βήμα προς τα πίσω, τουλάχιστον 150 ετών στην ιστορία της Δύσης. Είναι πασίδηλο ότι ο Τραμπ θέλει να γυρίσει πίσω τη ροή της ιστορίας που ξεκίνησε το 1992 με την πτώση του κομμουνισμού και την απόφαση του τότε Δημοκρατικού προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, να προωθήσει την παγκοσμιοποίηση και μέσω αυτής να καταστήσει οικουμενικές τις φιλελεύθερες αξίες. Για ποικίλους λόγους, η προσπάθειά του δεν πέτυχε απόλυτα και η Αμερική ως κινητήρια δύναμη βρέθηκε υπερχρεωμένη και παγιδευμένη από τις υπερβολές της χρηματοοικονομικής απληστίας και την κουλτούρα της αφύπνισης (woke). Για έναν άσσο του πολιτικού μάρκετινγκ, η κατάσταση αυτή ήταν ό,τι το καλύτερο, την ώρα που η παγκοσμιοποίηση ενδυνάμωνε αυταρχικούς ηγέτες τύπου Σι Τζινπίνγκ, Πούτιν και Ερντογάν. Η επιστροφή στα παλιά, για τον Τραμπ, ήταν χρυσή ευκαιρία ανόδου στην εξουσία. Το τι θα ακολουθήσει, ας ελπίσουμε ότι θα το βιώσει ο πλανήτης με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Ωστόσο ας μην ξεχνάμε ότι σήμερα είμαστε στην εποχή της αμεσότητας και του αποκαλούμενου πραγματικού χρόνου. Που σημαίνει ότι τα σχέδια Τραμπ στην πράξη λίγες πιθανότητες επιβίωσης έχουν. Ο ένοικος του Λευκού Οίκου αγνοεί σημαντικές έννοιες. Η οικονομική και χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση, στην πράξη, δεν είναι παρά η συνέπεια της οικουμενικοποίησης της γνωστικής κληρονομιάς του ανθρώπου. Με πιο απλά λόγια, πρέπει να διαφοροποιήσουμε τις επιστήμες και τις τεχνικές από τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά του ενός ή του άλλου πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένων και των θρησκειών, που ισχύουν σήμερα στην πράξη. Σίγουρα οι πολιτισμικές και εθνικές ταυτότητες υπάρχουν. Πλην όμως, τα μαθηματικά, η φυσική, η χημεία, η βιολογία, η πληροφορική και όλες οι τεχνικές που εμπλέκονται έχουν παγκοσμιοποιηθεί σε πλανητικό επίπεδο, χάρη στην ταχύτητα κυκλοφορίας γνώσεων και πληροφοριών. Μια καινοτομία κάποτε θα μπορούσε να πάρει αιώνες για να διασχίσει τις ηπείρους, όπως για παράδειγμα το χαρτί που εμφανίστηκε στην Κίνα τον 1ο αιώνα και άρχισε να χρησιμοποιείται στην Ευρώπη μόλις τον 12ο αιώνα. Αυτή η βραδύτητα έχει τελειώσει και δεν πρόκειται να ξαναγυρίσει ό,τι και αν κάνουν οι νοσταλγοί της. Ακόμα και αν προχωρήσουν σε πολέμους. Υπ’ αυτές τις συνθήκες οι προσπάθειες για μια «Μεγάλη Αμερική» θα μπορούσαν να καταλήξουν σε δραματικό ναυάγιο για την πιο ισχυρή χώρα του κόσμου, που θα έκανε «μεγάλους» τους επίδοξους νεκροθάφτες της φιλελεύθερης δημοκρατίας. [1] Στο λινκ www.hudsonbaycapital.com/our_research υπάρχει διαθέσιμη η πολυσέλιδη έκθεση Μάιραν σε μορφή pdf.

Στο μυαλό του Τραμπ – Νο 3

Σύνδεση