Ιστορία δύο πόλων

Το Δημοκρατικό Κόμμα βρέθηκε να είναι αντίπαλος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος στο οποίο ανήκε ο Αβραάμ Λίνκολν κατά τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο. Ο Λίνκολν κέρδισε τις εκλογές του 1860, με πρόγραμμα την επιβεβαίωση της ενότητας των πολιτειών της Αμερικής. Το αποτέλεσμα οδήγησε τη Νότια Καρολίνα, το Μισισίπι, την Φλόριντα, την Αλαμπάμα, την Τζόρτζια, τη Λουϊζιάνα και το Τέξας στη δημιουργία Συνομοσπονδίας με Πρόεδρο τον Τζέφερσον Ντέιβις και απόσχιση από τις ΗΠΑ το 1861. Μετά από τέσσερα χρόνια εμφυλίου πολέμου (1861-1865) χάθηκαν 700.000 ψυχές σε πληθυσμό 31.000.000 ανθρώπων, αλλά διατηρήθηκε η αμερικανική ενότητα. Έκτοτε και ως την εποχή των Δημοκρατικών του Λύντον Μπέινς Τζόνσον, το Δημοκρατικό Κόμμα δεν είχε αντίπαλο στις εκλογές των νοτίων πολιτειών. Μετά τη φιλελεύθερη πολιτική των Δημοκρατικών, ο Νότος μεταπήδησε στους Ρεπουμπλικανούς, ξεχνώντας τον Αβραάμ Λίνκολν. Έκτοτε οι Δημοκρατικοί έγιναν οι φρουροί του «ηθικού» καπιταλισμού, που ευνοεί τους μη προνομιούχους της κοινωνίας. Από τον συντηρητικό λαϊκισμό που εκπροσωπούσε ο Άντριου Τζάκσον, το Δημοκρατικό Κόμμα μεταμορφώθηκε από τον Φράνκλιν Ντελάνο Ρούσβελτ στη φιλελεύθερη ανθρωπιστική δύναμη που έφτασε ως τον Κένεντι και τον Τζόνσον. Η Λίλυ Κάιζμερ[1] εξηγεί με λεπτομέρειες την αποτυχία των Δημοκρατικών να μειώσουν τις ανισότητες. Οι πρώτες εικοσαετίες του Δημοκρατικού Κόμματος εστιάζονταν στη μάχη κατά των μονοπωλίων. Μετά το 1930 το ενδιαφέρον των Δημοκρατικών στράφηκε προς τα Εργατικά Συνδικάτα. Η στροφή κράτησε ως τις αρχές της μεταπολεμικής περιόδου, όταν η οικονομική ανάπτυξη πήρε την πρώτη θέση στις επιλογές και των δύο αντίπαλων κομμάτων. Όμως, σε αντίθεση με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα που ταυτίστηκε με τα συμφέροντα των πλουσίων, οι Δημοκρατικοί παρέμειναν συνδεδεμένοι με τον μεσαίο και μικρό Αμερικανό, τους μαύρους και τους ισπανόφωνους. Ήταν η σχέση αυτή που έδωσε τη νίκη στον Νότιο υποψήφιο Μπιλ Κλίντον το 1992 και το 1996. Ο Κλίντον κατάφερε να διατηρήσει τη δημοτικότητά του σε όλη τη διάρκεια των δύο προεδριών του, υπήρξε κήρυκας του «ηθικού» καπιταλισμού και του μερίσματος των μικρών Αμερικανών. Παρ’ όλη την προσπάθεια του Κλίντον κατανομής της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.[2] Η νίκη του Μπους του νεότερου δεν ήταν τυχαία. Οι Ρεπουμπλικανοί είχαν την ελπίδα ότι ο πλούτος των ολίγων θα αποτελούσε κίνητρο προόδου για τους φτωχούς. Κάτι τέτοιο δεν προέκυψε, και στο τέλος της οκταετίας Μπους οι φτωχοί ήταν πιο φτωχοί από πριν. Η ιατρική ασφάλεια, που επέβαλε ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, ως μιγάς με μαύρο χρώμα (όπως οι περισσότεροι μαύροι των ΗΠΑ), υπήρξε η σημαντικότερη προσφορά των Δημοκρατικών στον μικρό Αμερικανό. Ο αντιδιανοουμενισμός που συνοδεύει τον αμερικανικό λαϊκισμό υπήρξε σταθερό γνώρισμα του συστήματος. Σύμφωνα με τους θρησκευτικούς κήρυκες, ο μέσος πολίτης μπορούσε να στηριχθεί στις απλές αλήθειες των ευαγγελίων αντί του πολύπλοκου κόσμου της επιστήμης. Η απομάκρυνση των λαϊκιστών από τον διαφωτισμό των πατέρων του αμερικανικού συντάγματος γέννησε τέρατα, όπως ο Χιούι Λονγκ της Λουϊζιάνας και ο Τζο Μακάρθυ του διαβόητου μακαρθισμού. Η υποψήφια για την αντιπροεδρία των ΗΠΑ Σάρα Πέιλιν εκπροσωπούσε τον λαϊκισμό της αμάθειας αλλά στους ψηφοφόρους της παρέπεμπε στους ήρωες και τις ηρωίδες της Άγριας Δύσης (Καλάμιτι Τζέιν, Άννυ Όγκλι). Έως το τέλος της δεκαετίας του 1980, μέρος των αμερικανικών βιομηχανιών ηλεκτρονικών ειδών, μηχανημάτων και προϊόντων σιδηρουργίας εξαφανίστηκαν. Οι εργαζόμενοι αντικαταστάθηκαν από λίγους υψηλόμισθους διευθυντές εταιρειών πληροφορικής και πολλούς χαμηλόμισθους εξαρτημένους από τους προϊσταμένους τους. Το χάσμα των οικονομικών διαφορών διευρυνόταν συνεχώς. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ το 2016 υπήρξε επιλογή των μικρομεσαίων λευκών Αμερικανών ανδρών. Οι θυμωμένοι αναξιοπαθούντες, όσοι πίστευαν στην εγκυρότητα της πλειοψηφίας έναντι της μειοψηφίας, ιδιαίτερα αν ήταν μαύροι σαν τον Ομπάμα, μας θυμίζουν τη σημασία του θυμικού στην πολιτική.[3] Η δεύτερη απόπειρα για την προεδρία πλησιάζει και η σκιά στις 6 Ιανουαρίου 2021, όταν ο Τραμπ με την ισχνή δικαιολογία της καλπονοθείας ενθάρρυνε έναν όχλο οπαδών του να επιτεθεί στο Καπιτώλιο, ζωντανεύει και πάλι. Σκοπός της 14ης Τροποποίησης του Συντάγματος ήταν να επιβεβαιώσει μια κοινωνική επανάσταση – την απελευθέρωση των δούλων και την απομόνωση των ηττημένων της Συνομοσπονδίας από κάθε προσπάθεια να επαναλάβουν το παράνομό τους εγχείρημα. Το τρίτο εδάφιο της 14ης Τροποποίησης δημιουργήθηκε από τη Συνέλευση Ανασυγκρότησης της Μικτής Επιτροπής του Κογκρέσου, για να προστατευτούν τα κεκτημένα της νίκης των οπαδών της Ένωσης των Πολιτειών. Ο τότε Γερουσιαστής Τζον Χέντερσον (1865-1867) από το Μιζούρι, παρατηρούσε ότι «η γλώσσα αυτού του τρίτου εδαφίου είναι φτιαγμένη για να αποκλείσει από οποιοδήποτε αξίωμα τους ηγέτες της εξέγερσης που οδήγησε στον εμφύλιο πόλεμο, όπως και όσους επιχειρήσουν στο μέλλον να επαναστατήσουν εναντίον της ενότητας των πολιτειών». Η πρόβλεψη του Χέντερσον επαληθεύθηκε όταν ο αποτυχών Τραμπ στις εκλογές ξεσήκωσε τους οπαδούς του εναντίον της κυβέρνησης. Τα δύο κόμματα τα οποία εναλλάσσονται στην εκτελεστική εξουσία των ΗΠΑ αντλούν την εγκυρότητά τους από την ίδια πηγή, τη φιλελεύθερη σκέψη του Τζον Λοκ, Βρετανού διανοητή του 16ου αιώνα. Σταδιακά οι Ρεπουμπλικανοί που αυτοονομάζονται Μεγάλο Παλαιό Κόμμα (Grand Old Party) μετασχηματίστηκαν στον οργανισμό που συντηρεί τις αρχέγονες αξίες των ΗΠΑ, και οι Δημοκρατικοί, οι οποίοι απευθύνονται στους μη ευνοημένους πολίτες αυτής της χώρας, συγκεντρώνουν μεγαλύτερους αριθμούς οπαδών που όμως δεν προσέρχονται στις κάλπες στον ίδιο βαθμό με τους Ρεπουμπλικανούς. Ο λαϊκισμός γεννήθηκε από την προσπάθεια των πατέρων της Αμερικανικής Δημοκρατίας να απαλλαγούν από τα προνόμια της αγγλικής αριστοκρατίας. Ο περισσότερο ριζοσπάστης Θωμάς Τζέφερσον πίστευε ότι το πρότυπο του νέου έθνους-κράτους ήταν ο μικρός, τίμιος και προκομμένος αγρότης. Η συνταγή αυτή δεν άρεσε στον 2ο Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Τζων Άνταμς, που αποτελούσε ένα υπόδειγμα άριστου πολίτη. Όμως, η καταγωγή των περισσοτέρων Προέδρων του 19ου αιώνα από το στρατιωτικό επάγγελμα και τις λαϊκές τάξεις έφερε τον λαϊκισμό πλησιέστερα στην εξουσία. Σήμερα είναι προνόμιο ενός κακομαθημένου πλουσιόπαιδου που παριστάνει τον άνθρωπο του λαού και απειλεί τις ΗΠΑ με αιματοχυσία αν δεν εκλεγεί Πρόεδρος. Στο μεταξύ η Ευρωπαϊκή Ένωση προετοιμάζεται για το ενδεχόμενο της εκλογής του Τραμπ στο αξίωμα του Προέδρου με όλες τις συνέπειες για το μέλλον του ΝΑΤΟ. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συζητούν για έναν αμυντικό οργανισμό σαν την Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση, στον οποίο δεν θα μετέχει η Τουρκία. Η Πολωνία και η Ελλάδα προηγούνται στο ποσοστό των αμυντικών δαπανών έναντι του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, ενώ τα άλλα μέλη θα πρέπει να αυξήσουν το ποσό των στρατιωτικών τους προϋπολογισμών. Πρόκειται βέβαια για μία συνολική δύναμη που υστερεί έναντι της Ρωσίας μόνο ως προς τα πυρηνικά όπλα. Η Αγγλία και η Γαλλία διαθέτουν γύρω στις 500 πυρηνικές κεφαλές έναντι 6.000 της Ρωσίας και ανάλογου αριθμού των ΗΠΑ. Τα πυρηνικά χρησιμοποιούνται πάντοτε σαν μέσον εκβιασμού. Εξ άλλου η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία θα πουλήσει τα F4, τα παλαιά F16 και τα Mirage για να κρατήσει μικρότερη ποικιλία σύγχρονων καταδιωκτικών και βομβαρδιστικών. Αν εκλεγεί ο Τραμπ το πιθανότερο είναι ότι θα εγκαταλείψει την Ουκρανία. Τότε ελπίζουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώπιον του υπαρξιακού κινδύνου, θα θελήσει να συμπληρώσει το κενό και επιπλέον να προστατεύσει τις Βαλτικές χώρες που ενδεχομένως θα είναι ο επόμενος στόχος του Πούτιν. [1] Lily Geismer, Left Behind: The Democrats’ Failed Attempt to Solve Inequality, ‎PublicAffairs, 2022. [2] Ό.π. [3] Bob Woodward, Fear: Trump in the White House, Simon & Schuster, 22018.

Σύνδεση