Γραφικές δισκοβολίες στην Ακαδημία Αθηνών

«Φοίνικες δ’ εὗρον γράμματ’ ἀλεξίλογα» (Κριτίας) 1. Στον Ουίνστον Τσώρτσιλ ανήκει η σαρκαστική παρατήρηση ότι καλός ρήτορας είναι εκείνος που: α) όταν ανεβαίνει στο βήμα δεν ξέρει τι θα πει. β) όταν μιλάει δεν ξέρει τι λέει, και γ) αφού τελειώσει δεν ξέρει τι είπε. Ο κ. Αντώνιος Κουνάδης, σε μία επίσημη διάλεξή του στην Ακαδημία Αθηνών, της οποίας υπήρξε Πρόεδρος, και με την ευκαιρία της παράδοσης της προεδρίας του γηραιού ιδρύματος στον επόμενο Πρόεδρο, θεώρησε εαυτόν αρμόδιο να βγάλει μία ανάλαφρη ομιλία σχετικά με το ζήτημα «Η καταγωγή της ελληνικής γλώσσης: Προφορικής και γραπτής». Αυτά στις 15 Ιανουαρίου 2019. Το όλον πράγμα έδειξε ότι ο απελθών Πρόεδρος σαφώς πληρούσε τις προϋποθέσεις του καλού ρήτορα. Επειδή μάλιστα είναι οπαδός του ιδεολογήματος περί αδιάκοπης συνέχειας του ελληνικού έθνους, δηλαδή από την Ωραία Ελένη μέχρι σήμερα, η ομιλία του μπορεί να εκληφθεί και ως ένα μνημείο της συνολικής ιστορίας της ελληνικής ρητορικής. Άλλωστε, όπως νομίζει ο κ. Κουνάδης, η Ελληνική παρέχει στον χρήστη της ασύγκριτα πλεονεκτήματα. Φυσικά αν υπάρχει τρικυμία στο κρανίο ακόμη και η τελειότερη γλώσσα δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Αλλά σε ποια Ελληνική αναφέρεται ο κ. Πρόεδρος; Τη γλώσσα της Γραμμικής Β, του Ομήρου, του Πλάτωνα και του Θουκυδίδη, τη γλώσσα των ελληνιστάριων της Ελληνιστικής εποχής ή των αφρικανών φυλάρχων που μιλούσαν «με βαρβαρισμούς δεινούς τα ελληνικά»; Τη γλώσσα της ρωμαιο-βυζαντινής μας υποταγής, της Τουρκοκρατίας, τη γλώσσα του δημοτικού τραγουδιού, ή τέλος τη γλώσσα του ρεμπέτικου; Η χρήση ορισμένης γλώσσας σε κάνει τελειότερο άνθρωπο ή οι συγκροτημένοι άνθρωποι εκφράζουν τα νοήματά τους με λογική και σαφήνεια σε οποιαδήποτε γλώσσα; (λ.χ. ταταρική, εσκιμωική ή ακόμη και εκείνη των Παπούα;). 2. Αλλά ποιος είναι ο κ. Κουνάδης; Πρόκειται για πολιτικό μηχανικό, καθηγητή Στατικής και Σιδηρών Γεφυρών EMΠ. Το έργο του, όπως γράφει το σι βι του, «έχει τύχει μεγάλης αναγνώρισης από διεθνώς γνωστούς ερευνητές». Είναι επίσης επίτιμος πρόεδρος της Ελληνικής Γλωσσικής Κληρονομιάς (καιρό έχουμε ν’ ακούσουμε νέα της) και επίτιμο μέλος διαφόρων συλλόγων (λ.χ. της Εθνικής Εταιρίας των Ελλήνων Λογοτεχνών, Εταιρίας Ελλήνων Φιλολόγων, κ.λπ.). Έχει συλλέξει πολλά βραβεία, μετάλλια και διακρίσεις, μεταξύ των οποίων και του Τάγματος του Φοίνικος. Παλαιότερα υπήρξε πρωταθλητής δισκοβολίας (1951-1967). Τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 1999 και Πρόεδρός της κατά το έτος 2018. Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και πλείστες άλλες ιδιότητες, αναγνωρίσεις και διακρίσεις, αλλά ασφαλώς θα προσκρούαμε στην ευρέως γνωστή ταπεινοφροσύνη του πρωταθλητή μας. Ο κ. Κουνάδης φαίνεται ότι την επιστήμη την βιώνει ως ένα εντελώς δικό του άθλημα. Καταρχήν πάντως θα μπορούσε κανείς να δεχτεί καλοπροαίρετα πως η ιδιότητα του παλαιού δισκοβόλου του γεννά εύλογο ενδιαφέρον για τον Δίσκο της Φαιστού, ενώ η ειδίκευσή του στα μπετόν αρμέ και στις γεφυρικές κατασκευές του επιτρέπει αφενός μεν να κρηπιδώνει ‒το κατά δύναμιν‒ τις απόψεις του, αλλά και να ομιλεί για τους Γεφυραίους του Ηροδότου. 3. Το ερώτημα αν ο κ. Κουνάδης εδικαιούτο να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο θέμα είναι ψευδοερώτημα. Από την εποχή του άγιου Γουτεμβέργιου και μετά, η γνώση είναι προσιτή σε όλους ανεξαιρέτως – τους μη αναλφάβητους, εννοείται. Όλοι μας μπορούμε πλέον να μάθουμε από τα βιβλία πώς γίνεται μια εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, πώς μπορεί να στηθεί μια γέφυρα χωρίς εντοιχισμό της γυναίκας του πρωτομάστορα, κ.λπ. Βέβαια ο κ. Πρόεδρος θα μπορούσε –αν ήθελε‒ να πληροφορηθεί όσα κρατούν σήμερα στην επιστήμη για την ελληνική γλώσσα και την ελληνική γραφή και έτσι να συρράψει ένα υποφερτό λογύδριο. Για κάποιους όμως φαίνεται πως η επιστήμη είναι αποδεκτή μόνο όταν λέει αυτά που θα ήθελαν να λέει. Σε διαφορετική περίπτωση η επιστήμη συχνά παραμερίζεται υπέρ μύθων, φαντασιώσεων, οραματισμών και ιδεολογημάτων. Ποιες είναι όμως οι παραδοχές της επιστήμης σήμερα τόσο για την καταγωγή της ελληνικής γλώσσας όσο και της ελληνικής γραφής; Αυτές θα μπορούσε να τις πληροφορηθεί πανεύκολα ο ομιλητής από οποιαδήποτε σοβαρή εγκυκλοπαίδεια ή ακόμη και από συναδέλφους του Ακαδημαϊκούς, σχετικούς με τα θέματα αυτά. Όπως και εκείνοι σ’ αυτόν θα κατέφευγαν εάν επρόκειτο για τα «μπετά» κάποιας οικοδομής τους. Όμως ο κ. Κουνάδης προφανώς έχει ακούσει, άλλως ψυχανεμίζεται, τα επιστημονικώς κρατούντα για τα ζητήματα της κύκνειας προεδρικής του ανακοίνωσης. Συνεπώς δεν έχει ανάγκη των απόψεων της επιστήμης. Αντί της επιστήμης λοιπόν κατέφυγε στους αντίποδές της και στην πομπώδη ημιμάθεια. Εδώ χρειάζονται κάποιες διευκρινίσεις. 4. Από τη Μεταπολίτευση του 1974 και μετά, δύο ζητήματα βρίσκονται διαρκώς στο στόχαστρο του ιθαγενούς ελληνοφονταμενταλισμού: Η ινδοευρωπαϊκή γλωσσική θεωρία και η φοινικική προέλευση του αρχαίου ελληνικού αλφαβήτου. Πρωτεργάτες εδώ ‒η αλήθεια να λέγεται‒ ήταν ο υπερεθνικόφρων εκδότης Ιωάννης Πασσάς, ο διαβόητος Κ. Πλεύρης, τα λογής περιοδικά τύπου Δαυλός. Με το χρόνο σχηματίστηκε μια τεράστια «βιβλιογραφία» αντίστοιχης στάθμης, με φυσική εξέλιξη τα «συγγράμματα» τύπου Λιακόπουλου και Βελόπουλου. Το target group της κίνησης δεν ήταν, όπως θα νόμιζε κανείς, οι ακροδεξιοί εθνικιστές. Για παράδειγμα, ακόμη και ο ορθόδοξος Ριζοσπάστης έχει δημοσιεύσει στο παρελθόν σειρά περισπούδαστων άρθρων με τίτλο «Ο Ινδοευρωπαϊκός μύθος». Ευτυχώς όμως πρόκειται για μια κατασκευή που διαλύθηκε στα εξ ών συνετέθη. Το ίδιο και η παραδεδεγμένη προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου. Και όλα αυτά τα συγκλονιστικά με ποια νέα στοιχεία; α) από ένα βρεγμένο σανίδι με (ελληνική ασφαλώς) «επιγραφή» που βρέθηκε στο Δισπηλιό Καστοριάς, ηλικίας 5.250 ετών· ούτε μέρα παρακάτω. Δράστης εδώ είναι ο καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας Γ. Χουρμουζιάδης († 2013), ίνδαλμα των εντύπων «του χώρου»[1]. Ο οποίος, ως δαιμόνιος ντετέκτιβ, βλέπει γραφή (και επιγραφή) εκεί που δεν υπάρχει. Ωστόσο οι ελληνόψυχοι βακχεύονται με υψωμένους θύρσους γύρω από την «επιγραφή» αυτή, την οποία επισείει κατά των «Φοινικιστών» ο κ. Κουνάδης. β) Από την αποκρυπτογράφηση μιας «επιγραφής» Γραμμικής Α από την Ιθάκη του έτους 2.700 π.Χ.! Εδώ μάλλον πρόκειται για ένα «καλαμπούρι» (ελληνιστί αστειολόγημα) του Paul Faure που δημοσιεύθηκε στις επιστολές του περιοδικού Nestor (του έτους 1989, σ. 2288) και στο οποίο ο Φωρ δεν έδωσε συνέχεια. Ο ίδιος άλλωστε έχει γράψει ότι κινδυνεύουμε να καταλήξουμε σε κωμικά αποτελέσματα όταν εφαρμόζουμε τις φωνητικές αξίες μιας γραφής σε κάποιαν άλλη[2]. Φανταστείτε πόσα κωμικότερα προκύπτουν όταν αυτή η άλλη γραφή δεν είναι καν γραφή... γ) Μεγάλο όπλο υπέρ του φαντασιοκοπήματος της ύπαρξης προϊστορικής αλφαβητικής ελληνικής γραφής έχει παίξει και μία άλλη «επιγραφή» σε ένα όστρακο από τη Σκύρο, Γιούρα (ή κάτι τέτοιο), όπου κάποιοι άσχετοι «διακρίνουν» ελληνικά γράμματα στα 5.500 π.Χ. Σύμφωνα με τον κ. Κουνάδη τα γράμματα αυτά είναι τα Α, Υ, Δ. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι πρόκειται για (ανορθόγραφη) απόπειρα γραφής της ελληνικότατης λέξης ΑΗΔΙΕΣ. Όπως και να ’χει, εδώ οι Φοινικισταί μένουν άνΑΥΔοι. δ) Από τη «διαπίστωση» ότι ο Δίσκος της Φαιστού (χρονολογίας;) μιλάει ελληνικά, αφού φέρει τυπωμένα, ευκρινώς μάλιστα, τα γράμματα Β, Γ, Λ, Υ. Απ’ αυτό μπορεί να συναχθεί με ασφάλεια ότι και τα υπόλοιπα γράμματα σίγουρα ελληνικά θα είναι. Είναι δε απορίας άξιο πώς τόσοι και τόσοι που έχουν ασχοληθεί με τον πολλαπλώς προβληματικό Δίσκο ‒που δεν αποκλείεται να προοριζόταν και για δισκοβολίες‒ δεν είδαν αυτά που βλέπει ο οξυδερκής δισκοβόλος μας και οι ομόδοξοί του[3]. Εδώ ευτραπελίας χάριν ας αναφέρουμε ότι ο συνεργάτης του αοίδιμου Βέντρις, Τζων Τσάντγουικ, λάβαινε συχνά στο γραφείο του στο Καίμπριτζ επιστολές απ’ όλα τα μέρη του κόσμου για διάφορα θέματα της ειδίκευσής τουˑ ιδίως δε της Δισκολογίας. Τα περισσότερα γράμματα ήταν φαντασιώσεις κάποιων γραφικών ότι «έσπασαν τον κώδικα» του Δίσκου. Ο Τσάντγουικ είχε μια χαρτόκουτα όπου έριχνε όλες αυτές τις ανοησίες. Απ’ έξω είχε ένα μεγάλο ελληνικό π. Δεν επρόκειτο για τη γνωστή μαθηματική σταθερά, το διεθνώς γνωστό «Greek pi», αλλά για το αρχικό της λέξης potty, δηλαδή: «ανισόρροποι, τρελοί, παλαβοί» κ.τ.τ.[4] ε) Από τη «διαπίστωση» ότι οι Έλληνες στα χρόνια του Τρωικού πολέμου (τον οποίο οι ανυποψίαστοι θεωρούν ιστορικό γεγονός και μάλιστα προ του έτους 1.200 π.Χ.) διέθεταν γραφή και μάλιστα αλφαβητική. Πολλοί άλλωστε νομίζουν ότι ο Όμηρος, πολλούς αιώνες υστερότερος, κάνει κάτι σαν επιτόπιο ρεπορτάζ του πολέμου αυτού. στ) Από τις έρευνες DNA από τις οποίες, λένε, αποδεικνύεται ότι οι Έλληνες είναι αυτόχθονες, δηλαδή δεν ήρθαν από πουθενά, αφού πάντα εδώ κατοικούσαν· ακόμη και οι φερμένοι από αλλού. Αναφέρθηκε μάλιστα σε ένα «πολύ αξιόλογο» πόνημα του Κων. Τριανταφυλλίδη Η Γενετική Iστορία της Ελλάδος. Το DNA των Ελλήνων (2014). Ο εθνοφύλαξ Τριανταφυλλίδης μιλά για την «γενετική ιδιαιτερότητά μας» και διατείνεται ότι «οι επιστήμονες δίνουν μεγάλη σημασία στο γεγονός ότι μετά από δεκάδες έρευνες δεν ανακαλύφθηκε μογγολική προέλευση στο DNA των Ελλήνων». Και ότι «παρά την τουρκική κατοχή στην Ελλάδα, δεν αποδεικνύεται, όπως αναμενόταν, κάποια σχέση στο DNA των δύο λαών. Το ελληνικό DNA δεν έχει επηρεαστεί ούτε στο ελάχιστο».[5] Ο δισκοβόλος μας επικαλείται δηλαδή ακριβώς εκείνο το ιδεολογικό βιβλίο για το οποίο ο αείμνηστος ακαδημαϊκός Κώστας Κριμπάς έγραψε το σφόδρα επικριτικό επιστημονικό άρθρο «Σκέψεις για την καταγωγή των Ελλήνων» (ARB, τχ. 51), το οποίο κατέληγε με τη φράση: «Πρέπει να παύσουν να μας καταδιώκουν ακόμα αντιεπιστημονικά και εθνοκαπηλικά φαντάσματα.»[6]. Εφόσον λοιπόν, όπως λένε οι Γάλλοι, pas de documents pas d’histoire, αφού εδώ έχουμε –όπως μας λένε οι του κλίματος Κουνάδη‒ πανάρχαια ελληνικά ντοκουμέντα, η ελληνική ιστορία αρχίζει προ 5.000 ετών [π.Χ.] τουλάχιστον. Το «λογικό» συμπέρασμα; Οι Φοίνικες πήραν το αλφάβητο από «εμάς», και όχι «εμείς» από αυτούς. Όπερ έδει δείξαι. Για όλα αυτά τα συγκλονιστικά ευρήματα μπορεί να διαβάσει κανείς στο «ειδικευμένο» περιοδικό Δαυλός και σε άλλα ισόκυρα έντυπα «του χώρου», που προφανώς αποτέλεσαν την αποκλειστική «βιβλιογραφία» της υπό κρίση Ακαδημαϊκής διάλεξης. Πιθανολογώ δε ότι τα τεύχη των εν λόγω περιοδικών χρυσοδερματόδετα κοσμούν την ιδιωτική βιβλιοθήκη του Ακαδημαϊκού μας. 5. Ανέλαβε λοιπόν ο καλὸς κἀγαθὸς κ. Κουνάδης να μιλήσει «επιστημονικά» για ένα θέμα που εμφανέστατα τον υπερβαίνει. Ανέλαβε δηλαδή, όπως νομίζει, να παρουσιάσει τις «αυθεντικές γνώμες γλωσσολόγων, αρχαιολόγων, ιστορικών, ανθρωπολόγων, παλαιοντολόγων», σχετικά με το αντικείμενο του πόθου του. Δηλαδή επρόκειτο για μια διάλεξη «διεπιστημονικού χαρακτήρα», όπως διαβεβαίωσε τους κεχηνότες ακροατές του, από την οποία δεν απουσιάζουν οι απόψεις DNA-λόγων τύπου Κων. Τριανταφυλλίδη, που και αυτοί αποδεικνύουν το αυτόχθον των Ελλήνων. Όμως από πότε μπορούμε να μιλάμε για Έλληνες;[7] Ειδικότερα, ποια είναι τα αρχαιότερα δείγματα της ελληνικής γλώσσας ‒ αφού σ’ αυτές τις υψηλές χρονολογίες τα εθνολογικά κριτήρια είναι πρωτίστως γλωσσικά; Τα παλαιότερα γραπτά δείγματα της ελληνικής γλώσσας είναι τα κείμενα της (μυκηναϊκής) Γραμμικής Β (περ. 1400-1200 π.Χ.). Το πιθανότερο είναι ότι οι Μυκηναίοι έμαθαν τη χρήση της γραφής από τους Μινωίτες και μάλιστα για συγκεκριμένους (γραφειοκρατικούς) σκοπούς. Ότι δηλαδή υπήρξε μια προσαρμογή του συλλαβοσυστήματος (signary) της (μινωικής) Γραμμικής Α ώστε να αποδοθεί –ατελώς, δυστυχώς‒ η ελληνική γλώσσα των Μυκηναίων (Αχαιών). H Γραμμική Α δεν φαίνεται να κρύβει ελληνική γλώσσα. Η εφαρμογή των γνωστών πλέον φωνητικών αξιών των συλλαβογραμμάτων της Γραμμικής Β σε παρόμοια της Γραμμικής Α δεν έδωσε αποτελέσματα. Άλλωστε αν η Γραμμική Α απέδιδε ελληνική γλώσσα, ποιος ο λόγος δημιουργίας της Β; Ο σκύφος από την Ίσκια και η επιγραφή του (διαβάζεται από δεξιά προς τ’ αριστερά). Λόγω των πολλών κενών της επιγραφής, έχουν προταθεί διάφορες αποκαταστάσεις. Μία τέτοια θα μπορούσε να είναι: «Νέστορος [ειμί] εύποτον ποτέριον/ hος δ’αν τόδε πίεσι αυτίκα κένον/ hίμερος hαιρέσει καλλιστεφάνο Αφροδίτες». Που θα πει: «είμαι το καλόπιοτο ποτήρι του Νέστορα/ και όποιος πιει από αυτό, αμέσως/ θα τον κυριέψει ο πόθος της καλοστεφανωμένης Αφροδίτης». Οι ειδικοί κάνουν λόγο για προελληνική ή προελληνικές γλώσσες. Στην επιστήμη γίνεται λόγος για προελληνικό, μεσογειακό ή και αιγαιακό υπόστρωμα (substratum). Δηλαδή για τη γλώσσα/γλώσσες των προελληνικών (και αυτοχθόνων) κατοίκων του ελλαδικού χώρου, τους οποίους γενικά χαρακτηρίζουν ως Προέλληνες[8]. Οι αρχαίοι Έλληνες ιστορικοί ήξεραν ότι η Ελλάδα «κατοικία βαρβάρων υπήρξε το παλαιόν», δηλαδή μη ελληνοφώνων. Οι λαοί αυτοί άφησαν ευδιάκριτα ίχνη στην ελληνική γλώσσα, ήτοι ένα μεγάλο ποσοστό λέξεων που δεν ετυμολογούνται με προσφυγή στην ελληνική. Γραπτά δείγματα αυτής της (άγνωστης) γλώσσας υπάρχουν λ.χ. στις λεγόμενες ετεοκρητικές επιγραφές,[9] στις ετρουσκοειδείς επιγραφές της Λήμνου κ.λπ. Οι παλαιότεροι κάτοικοι της Ελλάδας ονομάζονται γενικά Πελασγοί. Γι’ αυτούς υπάρχουν κάπου είκοσι θεωρίες. Οι ελλαδικοί Πελασγοί της εποχής του Ηρόδοτου, δεν μιλούσαν ελληνικά. (Ηρόδ. 1.57.2). Αφού λοιπόν οι Έλληνες ήταν αυτόχθονες και μιλούσαν πάντοτε ελληνικά, πόθεν προήλθαν αυτές οι μη ελληνικές γλώσσες του ελλαδικού χώρου; Ωστόσο είναι λάθος να νομίζουμε ότι η ελληνική γλώσσα ήρθε από κάπου έτοιμη και ...prête-à-parler. Το πιθανότερο είναι ότι η ελληνική γλώσσα δημιουργήθηκε στην Ελλάδα από την ανάμιξη της γλώσσας/γλωσσών κάποιων newcomers που μιλούσαν μια πρωτο-ελληνική ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, με τους αυτόχθονες λαούς της χώρας που πολλούς αιώνες αργότερα ονομάστηκε Ελλάς[10]. Είναι όμως βέβαιο ότι η προκύψασα ελληνική ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των Ινδοευρωπαϊκών γλωσσών. Μπορεί κανείς να φανταστεί τη μορφή της ελληνικής γλώσσας χωρίς τα ινδοευρωπαϊκά της στοιχεία; Γερμανοί επιστήμονες συνηθίζουν τον όρο Indogermanisch, και κάποιοι μιλούν ακόμη και για την «Indogermanisierung Griechenlands», τον εξινδογερμανισμό της Ελλάδας[11]. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι τα εθνογλωσσικά ζητήματα κουβαλούν συχνά ικανό ιδεολογικό φορτίο. Σημειώνουμε εδώ ότι μεταξύ των τελευταίων δειγμάτων της μυκηναϊκής Γραμμικής Β και των πρώτων δειγμάτων του ελληνικού αλφαβήτου υπάρχει ένα κενό γραφής (για την ακρίβεια: ευρημάτων γραφής) κάπου τεσσάρων αιώνων. («Σκοτεινοί Χρόνοι»). Επίσης ότι δεν προκύπτει γενετική σχέση ανάμεσα στη Γραμμική Β και το ελληνικό αλφάβητο. Κάποια συλλαβογράμματα μοιάζουν στο σχήμα με γράμματα του αλφαβήτου, αλλά οι φωνητικές αξίες είναι εντελώς άσχετες. Τα παλαιότερα δείγματα του ελληνικού αλφαβήτου χρονολογούνται περί τα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ. Αν η πρώτη χρήση γραφής για την απόδοση της ελληνικής γλώσσας (Γραμμική Β) οφείλεται σε δανεισμό, σε δανεισμό επίσης οφείλεται και η χρήση του αλφαβήτου. Η φοινικική καταγωγή του ελληνικού αλφαβήτου αποτελεί σήμερα κοινό τόπο στην επιστήμη. Την δέχεται ακόμη και ο κ. Γ. Μπαμπινιώτης. Που βέβαια δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως μειωμένης (γλωσσικής και άλλης) εθνικοφροσύνης, αφού και αυτός, όπως και ο κ. Κουνάδης, ανήκει στους σφόδρα ανησυχούντες για το μέλλον της ελληνικής γλώσσας. Όλοι βέβαια θυμόμαστε τον τιτάνιον εκείνον αγώνα που πριν από δύο δεκαετίες ανέλαβε ο κ. Κουνάδης, μαζί με άλλους Ακαδημαϊκούς, ώστε να αποκρουσθεί την ύστατη στιγμή η δόλια διείσδυση του λατινικού αλφαβήτου στην Ελλάδα, που κάποιοι σκοτεινοί εξαγωνικοί κύκλοι ασφαλώς απεργάζονταν, pragma ethnikῶs aparadekton! Το μνημειώδες αντιλατινικό κείμενο-προειδοποίηση ανήκει ασφαλώς στις αμάραντες δάφνες της Ακαδημίας. Μια πρώτη γραμμή εθνικής άμυνας ήταν η επιμονή στους τόνους, τις βαρείες, τις δασείες, τις περισπωμένες και τις υπογεγραμμένες, μαζί με τη χρήση κάποιας μιξοκαθαρεύουσας. 6. Πώς μπορούμε λοιπόν να ανιχνεύσουμε επιστημονικά (και όχι ιδεοληπτικά) την προέλευση του αρχαίου ελληνικού αλφαβήτου; Εδώ υπάρχουν συγκλίνουσες ενδείξεις επαρκείς για τη θεμελίωση επιστημονικής απόδειξης. Στην αρχαία ελληνική γραμματεία υπάρχουν κάπου εκατό αναφορές σχετικά με τα «γράμματα»[12]. Λόγω της αντιφατικότητάς τους όμως δεν μπορούν ν’ αποτελέσουν βάση για τη λύση του προβλήματος της προέλευσης του ελληνικού αλφαβήτου. Άλλωστε εμείς σήμερα στους περισσότερους τομείς γνωρίζουμε πολύ περισσότερα απ’ όσα γνώριζαν οι αρχαίοι. Απαιτείται ασφαλώς ένας συσχετισμός προς τα αρχαιολογικά ευρήματα. Μεγάλη σημασία έχουν προφανώς τα παλαιότερα εξ αυτών, που μέχρι σήμερα είναι: α) η περίφημη Οινοχόη του Διπύλου που χρονολογείται στα 730-720 π.Χ. και β) το Νέστορος Ποτήριον, μια ενεπίγραφη κοτύλη από τις αρχαίες Πιθηκούσες (σήμερα Ischia, Ίσκια), ευβοϊκή αποικία στον κόλπο της Νάπολης (740-725 π.Χ.). Υπάρχουν επίσης και κάποιες απόπειρες ή σπαράγματα γραφής λίγο παλαιότερα, αλλά τα κάθε είδους δείγματα ή/και απόπειρες ελληνικής αλφαβητικής γραφής που μέχρι σήμερα έχουν έρθει στο φως δεν ξεπερνούν σε παλαιότητα τα περ. 770 π.Χ. Γράφει ο Χανς Γένσεν (Hans Jensen), μια από τις μεγαλύτερες αυθεντίες στην ιστορία της γραφής στην εποχής μας: «Σήμερα, η υπόθεση ότι το ελληνικό αλφάβητο υπήρξε αποτέλεσμα δανεισμού από το αρχαίο φοινικικό, κυριαρχεί πλήρως ανάμεσα σ’ όλους τους σοβαρούς επιστήμονες»[13]. Φυσικά η άποψη μιας αυθεντίας, ακόμη και της μεγαλύτερης, δεν συνιστά απόδειξη. Συνεπώς θα πρέπει να ελεγχθούν τα στοιχεία πάνω στα οποία εδράζεται η συγκεκριμένη άποψη. Υπέρ της σημιτοφοινικικής προέλευσης του αρχαίου ελληνικού αλφαβήτου συνηγορούν λοιπόν τα εξής συγκλίνοντα στοιχεία: 1) Η μορφή των γραμμάτων: Η μορφή, το σχήμα δηλαδή των παλαιοτέρων αρχαίων ελληνικών αλφαβητικών γραμμάτων ομοιάζει χτυπητά με τα γράμματα των φοινικικών επιγραφών, οι οποίες είναι σαφώς παλαιότερες των ελληνικών (βλ. συγκριτικό πίνακα). 2) Η παραδεδομένη σειρά των γραμμάτων: α, β, γ, δ, ε, κ.λπ. Από τα διάφορα, πλήρη ή αποσπασματικά, abecedaria[14] που έχουν διασωθεί, προκύπτει ότι το αλφάβητο αποτέλεσε αντικείμενο δανεισμού για τους Έλληνες ως σύνολο, και όχι ως μεμονωμένα γράμματα. Ας σημειωθεί ότι το φοινικικό αλφάβητο είχε 21 γράμματα, με τελευταίο το τ.[15] Σ’ αυτά οι Έλληνες πρόσθεσαν τα λεγόμενα συμπληρωματικά γράμματα Υ έως Ω. 3) Τα ελληνικά ονόματα των γραμμάτων: Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν τα γράμματα του αλφαβήτου ως εξής: ἄλφα, βῆτα, γάμμα, δέλτα, εἶ, ζῆτα, ἦτα, θῆτα, ἰῶτα, κάππα, λάμβδα, μῦ, νῦ, ξεῖ, οὖ, πεῖ, ῥῶ, σίγμα, ταῦ, ὖ, φεῖ, χεῖ, ψεῖ, ὦ. (Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Ι.453c-e, που αντλεί από παλαιότερες πηγές). Εκτός όμως των 24 γραμμάτων, απαντώνται σε αρχαίες ελληνικές επιγραφές και άλλα δύο γράμματα, το δίγαμμα (Ϝ) και το κόππα (Ϟ)[16]. Τα ελληνικά ονόματα των γραμμάτων δεν σημαίνουν τίποτε στην ελληνική γλώσσα, ούτε επιδέχονται κάποια σοβαρή ελληνική ετυμολόγηση. Τι σημαίνει φερ’ ειπείν γάμμα (προσοχή: δύο μυ!) στα ελληνικά; Αντιθέτως τα ονόματα αυτά σημαίνουν συγκεκριμένα πράγματα στη σημιτική γλώσσα των Φοινίκων[17]. Όλα αυτά μπορεί να μας οδηγήσουν στο ασφαλές συμπέρασμα ότι οι Έλληνες υιοθέτησαν τα φοινικικά γράμματα μαζί με τα ονόματά τους. Πρόσθετο στοιχείο υπέρ της ξενικής προελεύσεως των ελληνικών ονομάτων των γραμμάτων είναι ότι τα ονόματα αυτά, δεν κλίνονται στην ελληνική. Το άκλιτο διατηρήθηκε ακόμη και για τα γράμματα που αναμφιβόλως έχουν ελληνικά ονόματα, όπως λ.χ. το/του ὄμικρον, ὕψιλον, ὠμέγα[18]. 4) Η διεύθυνση των γραμμάτων: Οι παλαιότερες ελληνικές αλφαβητικές επιγραφές βαίνουν από τα δεξιά προς τ’ αριστερά (ἐπί τά λαιά), όπως στο φοινικικό πρότυπο. Αργότερα κάνουν την εμφάνισή τους οι επιγραφές γραμμένες βουστροφηδόν (με την πρώτη γραμμή επί τα λαιά) και κατόπιν ἐς εὐθύ, δηλαδή από τ’ αριστερά προς τα δεξιά. Από αριστερά προς τα δεξιά γράφονταν και οι Γραμμικές Α και Β, μινωική και μυκηναϊκή αντίστοιχα. 5) Οι φωνητικές αξίες των φοινικικών γραμμάτων, που ακολουθούν την αρχή της ακροφωνίας (rebus principle), διατηρούνται βασικά και στο ελληνικό αλφάβητο. Αυτό ισχύει τόσο για τα σύμφωνα όσο και για τα φωνήεντα. 6) Οι πληροφορίες που παίρνουμε από την αρχαία Γραμματεία κάνουν κατ’ επανάληψη λόγο για φοινικικά, φοινικεία, Καδμεῖα γράμματα, Κάδμου τύπους, κ.λπ. όπως ήδη αναφέραμε. Επιπλέον υπάρχει και μία εύγλωττη εικαστική μαρτυρία, από δύο ελληνικά νομίσματα της εξελληνισμένης Τύρου της Φοινίκης του 3ου αι. μ.Χ. Στα νομίσματα αυτά εικονίζεται ο Κάδμος να παραδίδει σε τρεις Έλληνες (που πιθανώς αντιπροσωπεύουν τους Ίωνες, Αιολείς και Δωριείς) έναν διπλωμένο πάπυρο που συμβολίζει τα γράμματα του αλφαβήτου. Κάτω από τους τρεις άνδρες υπάρχει η λεζάντα ΕΛΛΗ[ΝΕΣ], ενώ κάτω από τον Φοίνικα ήρωα η λ. ΚΑΔ[ΜΟΣ]. Όπου οι αρχαίοι Έλληνες πληρώνουν τους όψιμους Φοινικομάχους με το ίδιο τους το νόμισμα... 7) Η λέξη βύβλος (> βίβλος > βιβλίον = μικρή βίβλος), που αρχικά σήμαινε πάπυρος, κύρια γραφική ύλη, προέρχεται από το όνομα της φοινικικής πόλης Βύβλου. Όλα αυτά θα πρέπει να ανατρέψει (αναιρέσει) όποιος θέλει να αμφισβητήσει σοβαρά τη συγκεκριμένη προέλευση του αρχαίου ελληνικού αλφαβήτου. Κόντρα σε όλα αυτά, και πολλά άλλα, ο Κ. Πλεύρης σε ένα αλφαβητικό πόνημά του γράφει: «Δεν θα μείνουμε με σταυρωμένα χέρια, μέχρι να ξεριζώσουμε τον “Φοινικισμό” από την Ελληνική παιδεία». Με τι όπλα όμως; Φθονούσαν άραγε οι Έλληνες τους Φοίνικες γι’ αυτό το διδασκάλιον; Κάθε άλλο. Όταν πέθανε στην Αθήνα ο φιλόσοφος Ζήνων ο Κιτιεύς, φοινικικής πιθανότατα καταγωγής (Φοινικίδιον τον φώναζαν μικρό), ο δήμος τον τίμησε με ψήφισμα και τον έθαψε στον Κεραμεικό. Προς τιμήν του ο Ζηνόδοτος συνέθεσε ένα επίγραμμα όπου μέσα στ’ άλλα έγραφε: «εἰ δὲ πάτρα Φοίνισσα, τίς ὁ φθόνος; οὐ καὶ ὁ Κάδμος κεῖνος, ἀφ᾿ οὗ γραπτὰν Ἑλλὰς ἔχει σελίδα;» [Τι κι αν η πατρίδα σου (το Κίτιο της Κύπρου) ήταν φοινικική; Μήπως από εκεί δεν ήταν και ο Κάδμος από τον οποίο η Ελλάδα απέκτησε γραπτό λόγο;] (Διογ. Λαέρτ. Βίοι, 7.29-30). Ιδού λοιπόν πώς φέρθηκαν οι μη συμπλεγματικοί Αθηναίοι. Ωστόσο η ιθαγενής εθνικοφροσύνη των ημερών μας λοιδορεί αγραμμάτως Φοίνικες και «Φοινικιστές»... 7. Το φοινικικό αλφάβητο ήταν συμφωνικό[19]. Δήλωνε μόνο τα σύμφωνα, ενώ κατά τη διαδικασία ανάγνωσης ο αναγνώστης προσέθετε τα φωνήεντα. Όπως κάνει σήμερα εκείνος που βλέπει γραμμένο κ.λπ. και διαβάζει «και τα λοιπά», λ.χ. = «λόγου χάριν», τχ = τεύχος, μτφρ = μετάφραση/μεταφραστής, κ.ο.κ. Στην πραγματικότητα δηλαδή ο αναγνώστης δεν διάβαζε, αλλά ερμήνευε τα κείμενα[20]. Ωστόσο η ανά-γνωση (δηλαδή η ανάκτηση της καταγραμμένης γνώσης) δεν ήταν πάντοτε εύκολο πράγμα· ιδίως εάν επρόκειτο για ξένες λέξεις και ονόματα. Το πρόβλημα αυτό λαοί με συμφωνικά αλφάβητα το έλυσαν με την χρήση των λεγομένων matres lectionis («μητέρες της ανάγνωσης»): τη χρησιμοποίηση δηλαδή ορισμένων συμφώνων, για τη δήλωση των φωνηέντων. Οι matres lectionis χρησιμοποιούνται σποραδικά στο σφηνοειδές αλφάβητο της Ugarit (13ος αι. π.Χ.), στην περίφημη στήλη του Μεσά (9ος αι. π.Χ.), αλλά και σε κάποιες αραμαϊκές επιγραφές[21]. Μπορούμε να εικάσουμε ότι οι Φοίνικες, έχοντας έντονη ναυτεμπορική, ενίοτε και πειρατική, παρουσία στο Αιγαίο από τον 10ο π.Χ. αιώνα και μετά, θα είχαν ήδη προχωρήσει στην καταγραφή ελληνικών τοπωνυμίων και ονομάτων προσώπων με κάποιον ικανοποιητικό τρόπο. Αυτή η αρχή εφαρμόστηκε συστηματικά κατά τη δημιουργία του ελληνικού αλφαβήτου, το οποίο δήλωνε πλέον τόσο τα σύμφωνα όσο και τα φωνήεντα[22]. Στους Έλληνες αποδίδονται διάφορες παρεμβάσεις πάνω στο συμφωνικό φοινικικό αλφάβητο και ιδίως η δήλωση των φωνηέντων με φοινικικά γράμματα που δεν ήταν απολύτως απαραίτητα στους Έλληνες. Έτσι οι Έλληνες θεωρούνται οι δημιουργοί του πρώτου πλήρους αλφαβήτου στην ιστορία της γραφής. Αυτή είναι η μάλλον κρατούσα άποψη. Έχω τη γνώμη ότι η δημιουργία του ελληνικού αλφαβήτου προέκυψε μέσα στα πλαίσια ελληνοφοινικικών εμπορικών δοσοληψιών. Πιθανώς είναι το αποτέλεσμα συνεργασίας και επίλυσης των αποριών κατά τη διαδικασία εκμάθησης ανάμεσα στον Φοίνικα «δάσκαλο» και τον Έλληνα «μαθητή». Τα παραδείγματα της δημιουργίας τόσο της Γραμμικής Β (από Μινωίτες γραφείς για χρήση των Μυκηναίων Ελλήνων), της κυριλλικής γραφής για χρήση της στους Σλάβους, καθώς και άλλα παρόμοια, δείχνουν ότι το μεγαλύτερο βάρος κατά τη δημιουργία μιας νέας γραφής που προέρχεται από δανεισμό, πέφτει σ’ εκείνον που «δανείζει». Ευτυχώς τα πολιτιστικά δάνεια είναι τα μόνα δάνεια που δεν ζητούν ούτε επιστροφή, ούτε ...τόκους. Σήμερα η προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου δεν αποτελεί πρόβλημα. Είναι τόσο πρόδηλη, όσο και η προέλευση του ιμάμ μπαϊλντί. Πρόβλημα αποτελεί ο τόπος[23] και η χρονολογία της δημιουργίας του[24]. Η ταπεινότητά μου πιστεύει ότι το ελληνικό αλφάβητο γεννήθηκε εν πλω πάνω σε κάποιο εμπορικό πλοίο σε ώρες σχόλης. Έτσι ο φόρτου μνήμων (Οδ. θ 164) του πλοίου αντικαταστάθηκε από τον «γραμματικό», όπως και οι διάφοροι προκλασικοί μνήμονες αντικαταστάθηκαν από τους γραμματείς. Ιδού γιατί η γραφή έχει αποκληθεί η εξωσωματική μνήμη των ανθρώπων. 8. Αυτά είναι, πολύ χοντρικά, τα σήμερα κρατούντα στην επιστήμη πάνω στο ζήτημα της προέλευσης του ελληνικού αλφαβήτου. Ο δε υποφαινόμενος τελεί σε πλήρη συνείδηση ότι εδώ δεν γράφει παρά κοινοτοπίες. (Για τους γνωρίζοντες τουλάχιστον). Ωστόσο, το διόλου εύοσμο άνθος του αντισημιτισμού στην Ελλάδα έχει μια επιπλέον ποικιλία: τον «αλφαβητικό αντισημιτισμό»[25]. Με ιερή αγανάκτηση οι ελληνόψυχοι οργίζονται με την άποψη της επιστήμης ότι οι Έλληνες πήραν από τους Φοίνικες τα γράμματα «οὐκ ἐόντα πρὶν Ἕλλησι» (Ηρόδ. 1.5.2). Για κακή τύχη όμως των κάθε φυράματος Φοινικοφάγων, το 1969 ανακαλύφθηκε στο Βρετανικό Μουσείο μια αρχαϊκή κρητική επιγραφή (ΒΜ 1969.4-2.1) που αναφέρεται σε κάποιον ποινικαστά(ν), δηλαδή φοινικιστή. Από το περιεχόμενο της δωρικής επιγραφής μαθαίνουμε πως επρόκειτο για τον γραμματέα και μνήμονα της κοινότητας. (Πβ. τον φοινικογράφον σε επιγραφές της Μυτιλήνης, IG 12 (2), 96.97). Το ρήμα που αποδίδει το έργο του είναι ποινικάζειν, δηλαδή φοινικίζειν, ήτοι γράφει με φοινικικά γράμματα. Έτσι αυτός ο αρχαϊκός φοινικιστής πέφτει ως αυτεπίστροφο (boomerang) επάνω στους ανυποψίαστους που χρησιμοποιούν χλευαστικά τον όρο. Πάντως, ενόψει όλων αυτών είναι απορίας άξιον πώς ο κ. Κουνάδης, με τόσες αντιφοινικικές εμμονές, αποδέχτηκε το παράσημο του Φοίνικος, όπως μας πληροφορεί το σι βι του. Τι έχει να αρθρώσει λοιπόν ενάντια στην κρατούσα στην επιστήμη άποψη ο κ. Κουνάδης; Σ’ ό,τι αφορά την σημιτοφοινικική προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου, αυτή, κατά Κουνάδην, «έχει γίνει αντικείμενο πολλών συζητήσεων και αμφισβητήσεων». Εδώ, δίκην φιλικής χειρονομίας προς τον ρέκτη ομιλητή, αναφέρουμε πως όντως η συγκεκριμένη καταγωγή του αλφαβήτου έχει αμφισβητηθεί καιρό πριν ανακαλύψουν το σπορ οι Δαυλούχοι. Συγκεκριμένα, σε εποχές έξαρσης του αντισημιτισμού, παγγερμανιστικοί και ναζιστικοί κύκλοι αρνήθηκαν διαρρήδην τη σημιτική προέλευση του αλφαβήτου και προπαγάνδιζαν ότι επινοητές του αλφαβήτου υπήρξαν οι Άριοι[26]. Τι Άριοι λοιπόν, τι Ελληνάριοι. Μας λέει ακόμη ο το πάλαι δεινός δισκοβόλος ότι «βάσει ιστορικών δεδομένων, επιγραφών και πολλών αναφορών σε (γνωστά) κείμενα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων έχει γίνει δεκτό από την διεθνή επιστημονική κοινότητα [!] ότι η Ελληνική (αλφαβητική) γραφή υπήρχε πιθανότατα πριν από την εποχή του Τρωϊκού πολέμου», δηλαδή πριν από τα αρχαιότερα δείγματα του φοινικικού αλφαβήτου. Προφανώς η διεθνής επιστημονική κοινότητα όλα αυτά τα συγκλονιστικά θα τα πληροφορηθεί τώρα το πρώτον από τον κ. Κουνάδη. Που καλά θα κάνει να μεταφράσει την πλήρη κενότητος διάλεξή του σε διάφορες γλώσσες, ώστε κανένας να μην έχει πλέον τη δικαιολογία ότι «δεν ήξερε». Το ζήτημα της σχέσης των ομηρικών ποιημάτων με τη γραφή, που αποτελεί τον πυρήνα του λεγόμενου Ομηρικού ζητήματος, μάλλον το αγνοεί ο διακεκριμένος δισκοβόλος μας. Αποφάνθηκε μάλιστα ότι «ο δάσκαλος του Ομήρου Προπανίδης [!] τακτοποίησε πρώτος τον τρόπο γραφής, παρόμοιο με τον σημερινό» – και πώς λεγόταν άραγε αυτό το αλφάβητο; ...προπάνιον; (Όποιος βγάλει νόημα από αυτή την πρόταση κερδίζει χρυσούν ωρολόγιον μάρκας Phoenix!). Επίσης νομίζει ότι τα ιλιαδικά «σήματα λυγρά» (Ζ 168), ήτοι «ολέθρια σημάδια», αναφέρονται σε γραφή και μάλιστα αλφαβητική. Ο Σπ. Μαρινάτος έχει γράψει πως η διατύπωση αυτή δείχνει τον φόβο του άμοιρου γραμμάτων αοιδού μπροστά στο μυστήριο της γραφής. Την οποία θεωρεί πρόξενο κακών και μέσο καταστροφής (θυμοφθόρα πολλά)[27]. Δεν είναι όμως μόνο αυτά τα λυγρά σήματα. Παραπέρα ο κ. Κουνάδης είναι βέβαιος πως ο Οίαξ έγγραψε από την Τροία –σε ποια γραφή άραγε;‒ την είδηση του θανάτου του αδελφού του Παλαμήδη πάνω σε πηδάλιο (για κουπιά μιλάει η αρχαία παράδοση) που τα κύματα της θάλασσας μετέφεραν στον πατέρα τους τον Ναύπλιο. Κάτι σαν τρωική bouteille à la mer. Ας αναφερθεί εδώ ότι ο ρέκτης και τέως ρίπτης δίσκων Πρόεδρος κατατάσσει τον ‒μάλλον γραφικό‒ Γ. Μιστριώτη στις «ιστορικές πηγές» του! Θεωρεί λοιπόν ο ανυποψίαστος κ. Κουνάδης τον Τρωικό πόλεμο σαν ιστορικό γεγονός, και το μόνο που απομένει είναι η ακριβής χρονολόγησή του. Και αφού, λέει, τότε οι Έλληνες είχαν (αλφαβητική) γραφή, τα περί παραλαβής του αλφαβήτου από του Φοίνικες «στερούνται αξιοπιστίας». Προφανώς οι μύθοι με τους οποίους παραμυθούνται κάποιοι είναι πιο αξιόπιστοι. Μία ακόμη πλάνη του κ. τέως Προέδρου («καὶ ἔσται ἡ ἐσχάτη πλάνη χείρων τῆς πρώτης») είναι ότι θεωρεί πως οι αρχαιότερες (αλφαβητικές) ελληνικές επιγραφές έχουν λογοτεχνικό χαρακτήρα. Τα ευρήματα όμως αποδεικνύουν ότι οι παλαιότερες ελληνικές αλφαβητικές επιγραφές σκοπό έχουν να δηλώσουν την ιδιοκτησία, την αφιέρωση κάποιου αντικειμένου, τον κατασκευαστή ή δικαιούχο του κ.λπ.[28] Στην ιστορία της γραφής οι «λογιστές» προηγήθηκαν των «λογοτεχνών». Στους Έλληνες, όπως και σε όλο τον κόσμο η Λογοτεχνία (που δεν πρέπει να ταυτίζεται με τη Γραμματεία) ξεκίνησε προφορικά. Η ίδια η λέξη Ϝέπος (με αρχικό δίγαμμα) μαρτυρεί τις προφορικές απαρχές του είδους. Ο αοιδός τραγουδούσε, δεν έγραφε. Απευθυνόταν σε ακροατές και όχι σε αναγνώστες. Μάλιστα στην Ελλάδα όσο διευρυνόταν η χρήση της γραφής τόσο το έπος έφθινε. Φυσικά το πότε και για ποιον λόγο καταγράφηκαν το πρώτον τα Ομηρικά έπεα είναι ένα άλλο μεγάλο ζήτημα[29]. Κατά τον ημέτερο βαλκανιονίκη «η ελληνική γλώσσα δεν ανήκει σε καμία από τις γλωσσικές ομάδες της Ινδοευρωπαϊκής». Μάλιστα ζητεί η σχετική άποψη να εξαλειφθεί από τα σχολικά βιβλία. Με άλλα λόγια είναι μια γλώσσα ανάδελφη· μια γλώσσα μοναχοκόρη. Ωστόσο την κατατάσσεται ως ...μεμονωμένη γλώσσα «μέσα στο πλαίσιο της ομογλωσσίας αυτής» [της Ινδοευρωπαϊκής!]. Confusio! Η ελληνική γλώσσα, κατά τον πρωταθλητή μας, «άρχισε να διαμορφώνεται στον Ελλαδικό γεωγραφικό χώρο πριν από 6.500 χρόνια». Με τι στοιχεία τα λέει αυτά; Μα, τα έχουν γράψει κατ’ επανάληψιν οι Δαυλοί. Ας σημειώσουμε εδώ ότι ακόμη και ο γνωστός και άλλοθεν Άρης Πουλιανός, εκ των ινδαλμάτων «του χώρου», («Η μαθηματική [sic] απόδειξη για την καταγωγή των Ελλήνων»!) παραδόξως δέχεται για την ελληνική γλώσσα την άποψη της επιστήμης. Η επόμενη μεγάλη ανακάλυψη των Δαυλιστών θα είναι προφανώς η εύρεση ενός παλαιολιθικού πιστοποιητικού γεννήσεως της ελληνικής γλώσσας. Ο κ. Κουνάδης στην παταγώδη ομιλία του επικαλείται διάφορες «πηγές» και επιστήμονες ή συγγραφείς, τους περισσότερους των οποίων χαρακτηρίζει «επιφανείς», «διακεκριμένους», «διάσημους», «παγκοσμίως γνωστούς», «διεθνώς κορυφαίους», «διαπρεπείς», κ.τ.τ. Προφανώς διότι μόνο με τέτοιους διαλέγεται. Εδώ χρειάζεται μια μικρή διευκρίνιση. Το ότι ο κ. Κουνάδης επικαλείται κάποιους, δεν σημαίνει ότι αυτοί λένε εκείνα που νομίζει ο πανελληνιονίκης μας. Άλλωστε είναι ολοφάνερο ότι αντλεί άκριτα από δεύτερο, τρίτο ή και τέταρτο χέρι. Συνεπώς ας μην καταλογιστούν στα συγκεκριμένα πρόσωπα όσα ο ρήτοράς μας τους αποδίδει. Η εξέλεγξη των «παραπομπών» της ομιλίας του προκαλεί αγανάκτηση, αφού το πλείστον από αυτές είναι μαθητικού τύπου, χαώδεις, λανθασμένες, προϊόν παρανόησης ή/και σύγχυσης, και προφανώς αντλούνται εξ ακοής. Κατά κανόνα συλλέγει φύρδην μίγδην από τα έντυπα του «χώρου». Όλα αυτά οδηγούν τον κ. Κουνάδη στο ξεκάρφωτο συμπέρασμα ότι η ελληνική γλώσσα είναι «η τελειότερη γλώσσα του κόσμου» και «ανυπερβλήτου τελειότητος». Θεωρεί επίσης ότι όλες οι δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες είναι ημιελληνικές ή/και κρυπτοελληνικές. Πάλι καλά που περιορίζει το ερευνητικό του πεδίο στις δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες. Διότι στα έντυπα από τα οποία (δια-)μορφώνεται έχει γίνει θορυβώδης και επανειλημμένη επίκληση ενός μυστηριώδους συγγράμματος ενός επίσης μυστηριώδους τύπου, με τίτλο Hebrew is Greek (Τα εβραϊκά είναι ελληνικά). Εννοείται ότι τα διεθνή ανθελληνικά κέντρα έχουν εξαφανίσει από την κυκλοφορία αυτό το ρηξικέλευθο πόνημα. Εδώ όμως προκύπτει μια εύλογη απορία: αφού οι Εβραίοι μιλούν ελληνικά, αφού συνεπώς είναι γλωσσικά αδέλφια μας –άντε ξαδέρφια μας‒ γιατί τους μισούν τόσο; Τι ελληνοφρένεια είναι αυτή; 9. Αυτά και τοιαύτα Κουνάδης έφα. Το αξιοπερίεργο όμως εδώ είναι ότι τόσοι Ακαδημαϊκοί (αρκετοί εκ των οποίων είναι σοβαροί άνθρωποι) δεν αντέδρασαν ακούγοντας αυτά τα καφενολογήματα. Κανείς δεν σηκώθηκε να εγκαταλείψει την αίθουσα τελετών επιδεικτικά. Όμως το πράγμα είχε και συνέχεια: Ο κ. Κουνάδης δημοσίευσε το α-σήμαντο κείμενο της ομιλίας του λίγες μέρες μετά τη διάπραξή της στον πιο φυσικό του χώρο, ήτοι στην εφημερίδα Εστία της 22 Ιανουαρίου 2019. Ο πρωτοσέλιδος τίτλος ήταν: «Ελληνικό το πρώτο αλφάβητο στον κόσμο!». Επίσης η ομιλία αυτή δημοσιεύθηκε και στην ομογάλακτη εφημερίδα Ελεύθερη Ώρα της 1 Απριλίου 2019. (Προσοχή στην ημερομηνία!). Πίνακας της προέλευσης και της εξέλιξης του αρχαίου ελληνικού αλφαβήτου Το εξωφρενικό όμως είναι ότι ο αγορητής αξίωσε αυτή η ομιλία του να δημοσιευθεί στον επίσημο τόμο των επιστημονικών ανακοινώσεων της Ακαδημίας για το έτος 2019 (που τυπώθηκε το 2021). Δηλαδή στον τόμο όπου δημοσιεύεται ό,τι νέο στις επιστημονικές απόψεις. Οι αρμόδιοι όμως έκριναν πως για να δημοσιευτεί το συγκεκριμένο κείμενο θα έπρεπε να προηγηθεί η γνώμη των ειδικών. Συγκροτήθηκε μια τέτοια επιτροπή αποτελούμενη από τους Ακαδημαϊκούς κ.κ. Α. Ρεγκάκο, Θ. Παπαγγελή, Β. Πετράκο, Μιλτ. Χατζόπουλο. Όλοι αυτοί οι ειδικοί και αναμφίβολα εγγράμματοι επιστήμονες αποφάνθηκαν ότι η δημοσίευση μιας τέτοιας ομιλίας θα έπληττε το κύρος τόσο του Ιδρύματος, όσο και του Προέδρου του. Συνεπώς το προς δημοσίευση κείμενο θα έπρεπε να επιστραφεί στον εκπονητή του. Ο κ. Κουνάδης από τη μεριά του υποστήριξε ότι η ανακοίνωσή του βρήκε ...πολύ ευνοϊκά σχόλια από ειδικούς! Επίσης απαίτησε το κείμενό του να μην τεθεί υπό την έγκριση κανενός. Ο κ. Πετράκος στη δική του εισήγηση κάνει λόγο για «δυσμενείς έως χλευαστικές κριτικές για όσα έχουν λεχθεί περί γλώσσας από το βήμα της Ακαδημίας», που καταρρακώνουν το κύρος της. Έτσι, παρά τις αρνητικές εισηγήσεις, το κείμενο Κουνάδη μυστηριωδώς βρέθηκε δημοσιευμένο. Ας αναφερθεί εδώ ότι το όλο θέμα ξεκίνησε από ένα e-mail του Ακαδημαϊκού κ. Νικ. Κονομή που, για λόγους αυτοσεβασμού, ζητούσε δύο δικές του ανακοινώσεις να μη δημοσιευθούν στον ίδιο τόμο μαζί με εκείνη του κ. Κουνάδη, σε περίπτωση που αυτή θα δημοσιευόταν. Παρά ταύτα όμως –στην Ελλάδα βρισκόμαστε!‒ αυτό το αλλόκοτο σύμφυρμα βρέθηκε δημοσιευμένο και σε προβεβλημένη μάλιστα θέση, στίζοντας έτσι ολόκληρο τον 94ο τόμο των Πρακτικών της Ακαδημίας. Δηλαδή δημοσιεύθηκε μπροστά από όλα τα άλλα κείμενα και με ξεχωριστή σελιδαρίθμηση. Σαν να επρόκειτο για κείμενο που άξιζε ιδιαίτερης προσοχής και προβολής. Των πραγμάτων δυστυχώς ούτως εχόντων οι δυνατές λύσεις είναι οι εξής: α) Να πολτοποιηθεί ολόκληρος ο τόμος και να ξανατυπωθεί χωρίς το αστοιχείωτο κείμενο. β) Να σχιστούν οι σελίδες που καλύπτουν το συγκεκριμένο κείμενο και να αφαιρεθούν. Εδώ το πράγμα διευκολύνεται, αφού το δαυλίζον κείμενο δεν ανήκει στην κανονική σελιδαρίθμηση του τόμου. Ο τόμος βέβαια θα πρέπει να βιβλιοδετηθεί εκ νέου. γ) Να γίνουν οι επιβαλλόμενες έρευνες ώστε να διαπιστωθεί με ευθύνη ποίου ή ποίων η ομιλία Κουνάδη τυπώθηκε και δημοσιεύθηκε, διασύροντας έτσι ολόκληρη την Ακαδημία Αθηνών. 10. Ο θόρυβος που προκλήθηκε από τα ληρήματα Κουνάδη ακούστηκε και έξω από τις βαριές πόρτες της Ακαδημίας. Και υπέρ του κ. Κουνάδη κατέφθασαν ενισχύσεις ομοϊδεατών. Έτσι δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στην εφημερίδα Εστία ντάλα καλοκαίρι και στο φύλλο της 15.7.2021 δημοσιεύτηκε επιστολή ενός συλλόγου που ακούει στο όνομα «ΕΘΝΙΚΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ. “ΙΣΤΑΜΕΘΑ ΑΓΡΥΠΝΟΙ”». Η επιστολή έχει τίτλο «Αντώνιος Κουνάδης: Ο Ακρίτας της κλασσικής παιδείας». Ο τίτλος βέβαια αδικεί κατάφωρα τον εγκωμιαζόμενο Διγενή, οι επιδόσεις του οποίου υπερβαίνουν τα στενά όρια της κλασικής παιδείας ‒ όπως και του κλασικού αθλητισμού, άλλωστε. Από την επιστολή των Αγρύπνων Εθνοφυλάκων μαθαίνουμε ότι ο κ. Κουνάδης διακρίνεται για την ακτινοβολία του, ότι είναι παγκοσμίως γνωστός, λόγο για τον οποίο προσκαλείται στα μεγαλύτερα Πανεπιστήμια του κόσμου για να τιμηθεί. (Τιμηθῇ για την ακρίβεια). Επίσης ότι έχει αφιερώσει θυσιαστικώς τον εαυτόν του στην διάσωσιν της «μητέρας των γλωσσών», της Ελληνικής. Ο βαθύνους και σεβαστός διδάσκαλος, συνεχίζουν, αγωνίζεται ενάντια στην πρωτοφανή μας παρακμή η οποία μπορεί να αντιμετωπισθεί «μόνο με πνευματικούς ηγέτες αυτού του διαμετρήματος». (Όρος της βλητικής και του πυροβολικού). Είναι προφανές πως ο δισκοβόλος μας ανήκει στα σεμνώματα των Εθνοφυλάκων. Το μόνο που λείπει εδώ είναι ένας νέος Μύρων. Όσο για εμάς, με την ευκαιρία της επικοληρηματικής ομιλίας του, είχαμε το κέρδος ότι μάθαμε για τους Άγρυπνους Εθνοφύλακες. Περί ποίων πρόκειται; Από τον οικείο ιστότοπο μαθαίνουμε ότι Εθνοφύλακες είναι: Τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων που στη ζωή τους ώρισαν να φυλάττουν Θερμοπύλες. Οι Ελληνίδες μάνες, οι καθηγητές και οι δάσκαλοι που μπολιάζουν τα Ελληνόπουλα με Χριστό και Πατρίδα. (Εδώ προφανώς ανήκει η περίπτωση Κουνάδη). Οι παπάδες που φροντίζουν ώστε να μη μείνει κανείς αλειτούργητος. (Εννοείται πως οι καθολικοί παπάδες αποκλείονται). Οι άνδρες και οι γυναίκες των Σωμάτων Ασφαλείας που διακινδυνεύουν για τον συνάνθρωπο. Ο αγρότης, ο κτηνοτρόφος, ο ψαράς, που πασχίζουν να θρέψουν τα παιδιά τους. (Οι εξ αυτών άτεκνοι προφανώς εξαιρούνται). Τα Ελληνόπουλα, η ελπίδα του Έθνους. Κυρίως όμως «Εθνοφύλακες είσθε όλοι εσείς που δακρύζετε στο άκουσμα του Εθνικού μας Ύμνου και στη θέα της Γαλανόλευκης»[30]. Για να μην υπάρχει μάλιστα καμία αμφιβολία ότι η συγκεκριμένη Οργάνωση δονείται από πατριωτικές ευαισθησίες, στην ιστοσελίδα της προτάσσεται το γνωστό σχολικό ποιηματάκι: «Τι είναι η πατρίδα μας; Μην είν’ οι κάμποι; / Μην είναι τ’ άσπαρτα ψηλά βουνά;» ... κ.λπ. Όσο για σένα, φίλε αναγνώστη, που σε βλέπω να χαμογελάς συγκαταβατικά, σε ερωτώ ευθέως: Τι είναι η πατρίδα μας;[31] Να ένα μεγάλο διερώτημα για την επόμενη εθνωφελή ομιλία Κουνάδη. [1] Περισσότερα στο Χ.Ε. Μαραβέλιας, «Ριζοσπάστης Δαυλίζων», Κυριακάτικη Αυγή, 26.9.2004. Ο Β. Πανταζής, εξηγώντας γιατί οι γραμμώσεις του ξύλου απαγορεύουν σε οποιονδήποτε σώφρονα άνθρωπο να μιλάει για γραφή και μάλιστα ελληνική, έχει μια διαφορετική, χρηστική άποψη: «Αυτή λοιπόν η βρεγμένη σανίδα κάποιον άλλο σκοπό εξυπηρετούσε και ίσως αλλιώς πρέπει να αξιοποιηθεί». (Διαβάζω, τχ. 456, Νοέ. 2004). [2] Π. Φωρ, Η καθημερινή ζωή στην Κρήτη την μινωική εποχή, μτφρ. Έ. Αγγέλου, Ωκεανίς, Αθήνα 1976, σ. 28. [3] Ένα αρχαίο λέει ότι «Ὁ γραμμάτων ἄπειρος οὐ βλέπει βλέπων». [4] A. Robinson, Lost Languages, Ν. Υόρκη 2002, σ. 311. [5] Συνέντευξη στην εφημερίδα Αγγελιοφόρος, 21.1.2014. [6] Βλ. επίσης την επιστημονική κατεδάφιση του ίδιου βιβλίου από τον καθηγητή Σπύρο Σφενδουράκη, «Υπάρχει ελληνικό DNA;» (ARB, τχ. 50). [7] Με το ζήτημα έχω ασχοληθεί σε ομότιτλο άρθρο μου, ARB, τχ. 42 (Ιουλ.-Αυγ. 2013). [8] Ενδεικτ. Ν. Ανδριώτης, Οι Προέλληνες, Θεσσαλονίκη 1953. [9] Βλ. πρόχειρα Y. Duhoux, L’étéocretois. Les textes. La langue, Άμστερνταμ 1984. [10] J. Chadwick, “The Prehistory of the Greek Language” σε Cambridge Ancient History, 3rd ed. II, 39 (α). [11] Έτσι, Fr. Sachermeyr, Klio, Δεκ. 1939. (Προσοχή στη χρονολογία). [12] Βλ. σχετ. A. Hilgard, Grammatici Graeci, vol. 1.III, Λειψία 1901 (ανατ. Hildsheim, 1965), σ. 183,1· I. Bekker, Anecdota Graeca II, σ. 783· L.H. Jeffery, «ΑΡΧΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ: Some ancient Greek views» σε Europa (Festschrift E. Grumach), Βερολίνο 1967, 152-166. Για τις κυριότερες απόψεις των αρχαίων, Χ.Ε. Μαραβέλιας, «Ο Κάδμος και η προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου», Corpus, τχ. 60 (2005), σ. 16-23. [13] H. Jensen, Sign, Symbol and Script, Ν. Υόρκη 31969, σ. 451. [14] M. Lejeune, «Sur les abécédaires grecs archaïques», Rev. Phil. 57 (1983), 7-12. [15] Η φράση «τό ἄλφα καί τό ὠ(μέγα)» της Αποκάλυψης του Ιωάννη αποτελεί μεταφορά στην Ελληνική του ιουδαϊκού «από το άλεφ ως το ταύ». Πβ. W. S. Allen, Vox Graeca, Καίμπριτζ 1987, 173. [16] Τα 26 αυτά γράμματα, μαζί με το σαμπί (Ϡ = 900) χρησιμοποιήθηκαν στο μιλησιακό σύστημα για τη γραφή των αριθμών. [17] Τα αυθεντικά ονόματα των γραμμάτων του φοινικικού αλφαβήτου δεν είναι γνωστά. Αντ’ αυτών χρησιμοποιούνται τα αντίστοιχα εβραϊκά. Πβ. Μ. Guarducci, L’ epigrafia greca dalle orinini al tardo impero, Ρώμη 1967, 20. [18] Βλ. όπως Δημόκριτο: (του) δέλτατος, (του) θήτατος! [19] Ενίοτε στη διεθνή βιβλιογραφία δεν χρησιμοποιείται γι’ αυτά ο όρος «αλφάβητο», αλλά ο όρος consonantry ή abjad, από τα πρώτα τέσσερα γράμματα των συμφωνικών αραβικών αλφαβήτων: Alif, Bá, Jim, Dál. [20] Πβ. Burzachechi ,«L’ adozione dell’ alfabeto nel mondo greco», La Parola del Passato 31 (1976), 82-102:82. [21] I. Gelb, A study of Writing, Σικάγο - Λονδίνο 1963, 166 επ. και passim, Β. B. Powell, Homer and the Origin of the Greek Alphabet, Καίμπριτζ 1996, 44 επ. [22] Πβ. J. Vendryes, Le langage. Introduction linguistique à l’ Histoire, Παρίσι 1921, 383: «Dans l’ alphabet grec, le principe des matres lectionis a été habilement utilisé pour créer un signe spécial à saque voyelle». [23] Συνήθως ως τέτοιοι τόποι προτείνονται η Θήρα, η Κρήτη, η Ρόδος, οι ακτές της Συροπαλαιστίνης και ιδίως η Al Mina (Ποσίδειον), η Εύβοια, η Κύπρος κ.λπ. Βλ. σχετικά Α. Μαζαράκης - Αινιάν, Όμηρος και Αρχαιολογία, Αθήνα 2000, 128-9. [24] Για τις διάφορες χρονολογικές απόψεις, που κυμαίνονται μεταξύ 1500-700 π.Χ. βλ. πρόχειρα G. Pfohl (Hsg.), Das Alphabet. Entstehung und Entwicklung der griechischen Schrift, Darmstadt, 1968, xv-xvii, A. Heubeck, Schrift, Archaeologia Homerica III.X, Γκέτιγκεν 1979, 75-76. [25] Χ.Ε. Μαραβέλιας, «Αλφαβητικός αντισημιτισμός», Ο Πολίτης, τχ. 148 (Οκτ. 2006). [26] Βλ. πρόχειρα A. Diringer, The Alphabet. A Key to the History of Mankind, Λονδίνο 1948, σ. 197. Πβ. M. Bernal, Cadmeian Letters, Winova Lake, 1990, σ. 1. Ο L.A. Waddel στο βιβλίο του The Aryan Origin of the Alphabet (Λονδίνο 1927), δεχόταν τη σουμερο-φοινικική προέλευση του αλφαβήτου, αλλά ταυτόχρονα υποστηρίζει ότι οι Φοίνικες δεν ήταν Σημίτες... [27] Sp. Marinatos, “Γραμμάτων διδασκάλια” σε Minoica (Festschrift Sundwall), Βερολίνο 1958, σ. 226-231: 229. [28] Όλες τις μέχρι τώρα επιγραφικές μαρτυρίες μπορεί να βρει ο ενδιαφερόμενος στο βιβλίο του Barry Powell, Homer and the Origin of the Greek Alphabet. [29] Βλ. μια άποψη στο Powell, ό.π., και σχετ. Χ.Ε. Μαραβέλιας «Ο Όμηρος και η γραφή: έλεγχος μιας θεωρίας», Αρχαιολογία και Τέχνες, τχ. 109 (Δεκ. 2008). [30] Εδώ υπάρχει ένα μέγα θέμα εθνικής τάξεως και οι Εθνοφύλακες ασφαλώς θα έπρεπε να παρέμβουν. Συγκεκριμένα, κατά την απονομή του χρυσού μεταλλίου στον σεμνό άλτη μας Μίλτο Τεντόγλου, στους πρόσφατους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, κατά την ανάκρουση του Εθνικού μας Ύμνου, οι διοργανωτές έπαιξαν «καπάκι» τη μουσική συρτάκι από την ταινία «Zorba the Greek». Έτσι όμως το παγκόσμιο κοινό παραπλανήθηκε ως προς το πού τελειώνει ο Εθνικός μας Ύμνος και πού αρχίζει το εθνικό μας συρτάκι... [31] Η Ά. Φραγκουδάκη με την Θ. Δραγώνα έχουν επιμεληθεί ένα σημαντικό βιβλίο μ’ αυτόν ακριβώς τον τίτλο - ερώτημα.

Γραφικές δισκοβολίες στην Ακαδημία Αθηνών

Σύνδεση