Λάβαμε τὴν παρακάτω ἐπιστολὴ τοῦ ἐκδότη Σταύρου Πετσόπουλου. Ἀναφέρεται στὸ ἦθος λόγου ἑνὸς καινούργιου περιοδικοῦ, ποὺ μετρᾶ μόλις δύο τεύχη κυκλοφορίας. Ἂν δὲν τὴν ὑπέγραφε ἕνας ἐκδότης τοῦ ὁποίου τὸ ἔργο τόσο πολὺ ἐκτιμοῦμε, δὲν θὰ ἀσχολούμασταν μὲ τὸν ὑπερφίαλο θόρυβο τῆς ἀσημαντότητας, ὅσο κι ἂν εἶναι ἐνοχλητικὴ ἡ παράβαση στοιχειωδῶν κανόνων ἐκδοτικῆς καὶ ἀνθρώπινης συμπεριφορᾶς. Ὅπως δὲν ἀσχοληθήκαμε πέρυσι μὲ τὴν φαιδρὴ προσπάθεια κατεδάφισης τοῦ… μέτριου ποιητῆ Κ.Π. Καβάφη ἀπὸ τὸν ἐκδότη-διευθυντὴ τοῦ ἐν λόγῳ περιοδικοῦ.
Ἡ συνταγὴ πάντως εἶναι παλιά: ἐπινοεῖς ἀντιπάλους καὶ ἱδρύεις καβγάδες γιὰ νὰ σὲ προσέξουν… Ἀποστρεφόμαστε τὰ μέρη ὅπου λιμνάζει ὁ φθόνος, ὅπου συχνάζουν παρέες κηνσορίσκων ποὺ βαφτίζονται… «κοινωνίες» καί, φυσικά, δὲν μᾶς τιμᾶ νὰ ἀσχολούμαστε μὲ ἔντυπα ποὺ εἶναι ἡ δυστυχὴς παρηγορία ἀταλάντων καὶ μετρίων. Ὀφείλουμε ὡστόσο νὰ μὴν παριστάνουμε τοὺς ἀδιάφορους ὅταν ἀποθρασύνονται τὰ ἔνστικτα τῆς καταπιεσμένης μνησικακίας τῶν πολιτισμικῶν ἰαβέρηδων.
— ARB
2 Αὐγούστου 2014
Μὲ ἀφορμὴ τὸ δεύτερο τεῦχος τοῦ Νέου Πλανόδιου, ποὺ εἶχε τὴν καλοσύνη νὰ μοῦ στείλει ὁ ποιητής, μεταφραστής, δοκιμιογράφος καὶ ἐκδότης Κώστας Κουτσουρέλης. Τὸν ἐκτιμῶ γιὰ πολλά, ἀλλὰ διαφωνῶ μὲ τὴ γραμμὴ ἐκκίνησης ποὺ ἐπέλεξε γιὰ τὸ νέο περιοδικό.
Ὅταν ὁ Τάσος Βουρνᾶς μπέρδεψε σὲ ἄρθρο του στὴν Αὐγή, καὶ ἀκολούθως σὲ βιβλίο του, τὸν Ἀνδρέα Ἐμπειρίκο μὲ ἕναν δεύτερο ξάδερφό του μὲ τὸ ὄνομα «Ἀλ. Ἐμπειρίκος», συντηρητικὸ διανοούμενο συγγενῆ ποὺ ζοῦσε στὸ Λονδίνο καὶ ἐμφάνισε τὸν Ἀν. Ἐμπειρίκο ὡς μάρτυρα κατηγορίας στὴ δίκη τοῦ Δημήτρη Γληνοῦ τὸ 1928 –μετὰ τὴ διαδήλωση μὲ μαῦρες σημαῖες τῶν φυματικῶν τοῦ Νοσοκομείου «Σωτηρία» (ὅπου εἶχαν ἡγηθεῖ ὁ Νίκος Καζαντζάκης, ὁ Παναῒτ Ἰστράτι καὶ ὁ Γληνός)–, ὁ Ἀνδρέας Ἐμπειρίκος εἶπε σὲ φίλους του: «Μά πῶς μποροῦσα ποτὲ νὰ εἶμαι κατήγορος, ἐγὼ ποὺ ἤμουν πάντα ὑπερασπιστής;»
Ἐπίσης:
Ὅταν στὴ δεκαετία τοῦ 1980 ἄνοιξε ἕνας μικρὸς ἐξαιρετικὸς ἐκδοτικὸς οἶκος ποὺ ἔδινε μεγάλη προσοχὴ στὴν ὑψηλὴ τυπογραφία καὶ ὅλοι εὔχονταν στὸν ταλαντοῦχο ἐκδότη του ἐπιτυχίες, ἐκεῖνος σὲ στιγμὴ οἴστρου φέρεται νὰ εἶπε ὅτι θὰ κλείσει τοὺς ἄλλους. Ἡ φιλοδοξία του ἦταν ἡ καταστροφὴ τῶν ἄλλων μὲ τὴν ἀστραφτερὴ ἐμφάνισή του; Ἀφοῦ ὑπάρχει πολὺς χῶρος γιὰ τὰ καλὰ πράγματα καὶ τὸ πάθος τοῦ καθενός, ὅποιο κι ἂν εἶναι αὐτό.
Δὲν θὰ μπῶ στὸν διάλογο περὶ βλαβιανικῆς λογοκλοπῆς ποὺ ἀναζωπυρώθηκε ἐδῶ καὶ πολλοὺς μῆνες καὶ ἔγινε αἴφνης πολὺ δημοφιλὴς στὰ blogs, στὰ καφενεῖα καὶ τὰ μπάρ. Ὁ Χάρης Βλαβιανὸς μπορεῖ νὰ τὴν ἔκανε ἢ νὰ μὴν τὴν ἔκανε τὴν κουτσουκέλα. Ἔδωσε τὶς ἐξηγήσεις του. Πειστικὲς γιὰ πολλούς. Δὲν μποροῦμε νὰ πᾶμε παρακάτω;
Δυὸ τεύχη τοῦ νέου καλοῦ περιοδικοῦ μὲ μεγάλο ἀφιέρωμα σὲ μιὰ μπαγιάτικη ἱστορία καὶ κάκιωμα εἶναι πολύ. Στὸ δεύτερο τεῦχος κατεδαφίζονται πλέον καὶ οἱ ὑπερασπιστὲς τοῦ Βλαβιανοῦ.
Ὡς ἀναγνώστης τοῦ νέου περιοδικοῦ ποὺ τὸ πῆρα νὰ τὸ διαβάσω μὲ μεγάλη διάθεση, μοῦ ἔμεινε μιὰ ξινὴ γεύση: ὁ ἐκδότης του μετατρέπεται σὲ Ἰαβέρη, μὲ ἀκούραστες δυνάμεις κυνηγητοῦ. Ὅμως ὅ,τι κι ἂν ἔχει διαπράξει ὁ Γιάννης Ἁγιάννης ὑπάρχει ἡ συνέχεια καὶ τὰ ἔργα. Τὸ νέο περιοδικὸ θὰ μείνει γιὰ πάντα κατήγορος;
Τὴ δεύτερη ἱστοριούλα, ποὺ ἀναφέρω στὴν ἀρχή, τὴ σχετίζω μὲ τὸ ὅτι ὁ Χάρης Βλαβιανός, ἐκτὸς ἀπὸ ποιητὴς καὶ μεταφραστής, τὰ πεδία στὰ ὁποῖα κατηγορεῖται, εἶναι ὁ πάρα πολὺ σπουδαῖος ἐκδότης τῶν περιοδικῶν Ποίηση (τριάντα τεύχη, ἀπὸ τὸ 1993 ἕως τὸ 2007, στὶς ἐκδόσεις Νεφέλη) καὶ Ποιητική (δεκατρία τεύχη, ἀπὸ τὸ 2008, στὶς ἐκδόσεις Πατάκη). Ἐκεῖ δημοσιεύθηκαν μεγάλα ἱστορικὰ δοκίμια γιὰ τὴν ποίηση, ὁλόκληρες ἀνέκδοτες ποιητικὲς ἑνότητες Ἑλλήνων ποιητῶν, ἀντὶ τῶν δειγματοληπτικῶν 2-5 ποιημάτων σὲ ἄλλα ποιητικὰ περιοδικά, μεγάλες ποιητικὲς ἑνότητες σὲ μετάφραση μὲ τὴν εἰσαγωγὴ στὰ ἑλληνικὰ γράμματα σπουδαίων ξένων ποιητῶν, σύγχρονων καὶ κλασικῶν, καὶ ἄλλα πολλά.[1]
Ὁ νέος ἐκδότης τοῦ Νέου Πλανόδιου, ὁ ὁποῖος ἔχει τὶς ἀντίστοιχες ἰδιότητες μὲ τὸν κατηγορούμενο (ποιητὴς καὶ μεταφραστής), ξεκινάει ὡς ἐκδότης περιοδικοῦ ποίησης καὶ ἄλλης λογοτεχνίας κατεδαφίζοντας τὸν ἄλλο ἐκδότη περιοδικοῦ ποίησης; Στὸν δικό μου ἐκδοτικὸ κώδικα ἔχω τὴν ἐντύπωση ὅτι διαπράττεται κάποια ἀπρέπεια. Ζοῦμε σὲ μιὰ ἐποχὴ ζόρικη, ποὺ παράγει, μεταξὺ ἄλλων, τὴν ἀπαξίωση ἀνθρώπων καὶ θεσμῶν, καθὼς καὶ τὴν κατάργηση κωδίκων συμπεριφορᾶς. Κι ὅλοι γίνονται λύκοι. Χρειαζόμαστε ὅμως τοὺς κώδικες, καθὼς καὶ λίγη καλοσύνη καὶ γενναιοδωρία, εἰδικὰ σήμερα.
Δὲν εἶμαι γενικῶς κατὰ τῶν καβγάδων, τῶν θυμωμένων κειμένων ἢ τῶν λιβέλλων – ἄλλωστε στὴν «Ἄγρα» βγάλαμε, μὲ μεγάλη μυστικότητα πρὶν τὴν κυκλοφορία του, τὸ ἐξαιρετικὰ θυμωμένο βιβλίο τοῦ Ἄρη Κωνσταντινίδη Ἁμαρτωλοὶ καὶ κλέφτες ἢ Ἡ ἀπογείωση τῆς ἀρχιτεκτονικῆς το 1987 (ἐναντίον τοῦ post-modern), καθὼς καὶ τὸ Ὁ Γκρέκο στὴ μεγάλη ὀθόνη, τοῦ καθηγητῆ ἱστορικοῦ τέχνης Νίκου Χατζηνικολάου κατὰ τοῦ μαντιναδοποιοῦ σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδῆ, τὸ 2008. Ὁ λίβελλος ἢ ἡ κατεδάφιση ἔχουν ἕναν χαρακτήρα ἅπαξ, ξοδεύονται καὶ γίνονται ἀντιπαθητικὰ πράγματα στὴ διάρκειά τους. Καὶ ἔχει σημασία ἡ στιγμή. Καὶ ἡ στιγμὴ ἐδῶ εἶναι τὸ ξεκίνημα τοῦ νέου περιοδικοῦ ποὺ μοιάζει νὰ φτιάχνει τὸν χαρακτήρα του ὡς κατήγορος.
Εὔχομαι τὸ νέο περιοδικὸ νὰ ξοδέψει τὸ μελάνι καὶ τὸ χαρτὶ τῶν ἑπόμενων τευχῶν στὶς νέες συνεργασίες ποὺ ἀναζητάει, μὲ τὴ γνώση καὶ τὸ κύρος ποὺ τοῦ δίνουν ἡ προϊστορία του μὲ τὴν ἐξαίσια πολυετῆ δουλειὰ τοῦ ποιητῆ Γιάννη Πατίλη καὶ τὴν πολύμορφη καὶ σημαντικὴ δουλειὰ τοῦ νέου ἐκδότη Κώστα Κουτσουρέλη.
Εὐχαριστῶ γιὰ τὴ φιλοξενία
— Σταῦρος Πετσόπουλος
ΥΓ. Κάτι ἀκόμα γιὰ τὴν ἀπαξίωση: Ἕνα πράγμα στὸ ὁποῖο δὲν ἀναφέρονται οἱ ἀρθρογράφοι τοῦ Νέου Πλανόδιου εἶναι ἡ τεράστια καὶ πολυτιμότατη μεταφραστικὴ ἐργασία τοῦ Χάρη Βλαβιανοῦ, ἔργων μεγάλων ποιητῶν (John Ashbery, Wallace Stevens, T.S. Eliot, William Blake, Anne Carson, Ezra Pound, e.e. cummings, Zbigniew Herbert, Fernando Pessoa, Walt Whitman, Michael Longley κ.ἄ.). Λείπει δραματικὰ ἀπὸ τὴ γλώσσα μας ἡ μετάφραση τῶν μεγάλων ποιητῶν. Χρειάζεται τὸ κονταροχτύπημα μὲ τὰ σπουδαῖα ἔργα. Αὐτὸ γινόταν περισσότερο στὴ γλώσσα μας σὲ προηγούμενες γενιές. Τὸ κάνει συστηματικὰ ὁ Βλαβιανός. Μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν ἀπὸ κάποιους ἀντιρρήσεις γιὰ τὸν τρόπο ποὺ μετέφρασε τὸν τάδε ἢ τὸν δείνα ποιητή. Ὅμως τὸ τολμάει, τὸ δοκιμάζει καὶ τὸ προσφέρει. Ἂς τὰ ξαναμεταφράσει μετὰ κάποιος ἄλλος. Γιὰ τὴν ποίηση ἡ ἀνάγκη αὐτὴ δὲν σταματάει ποτέ. Τὸ ξέρει καλὰ αὐτὸ κι ὁ Κώστας Κουτσουρέλης ποὺ ἔχει μεταφράσει Ρίλκε καὶ ἄλλα σπουδαῖα. Ἂς μὴν τὰ σβήνουμε ὅλα. Τὸ χειρότερο ψέμα στὰ ἑλληνικὰ εἶναι «ὁ λαὸς δὲν ξεχνᾶ...». Δυστυχῶς ξεχνᾶ καὶ παραξεχνᾶ.
βλέπε επιστολή
[1] Σημ. ARB: Στὸ τεῦχος τῆς Ποιητικῆς ποὺ κυκλοφορεῖ δημοσιεύονται, λ.χ., τὰ δυὸ εἰσαγωγικὰ κεφάλαια τοῦ Χάρολντ Μπλοὺμ στὸ Shakespeare: The Invention of the Human / Σαίξπηρ: Ἡ ἐπινόηση τοῦ ἀνθρώπινου (μτφρ. Ἄρης Μπερλῆς) καὶ τὸ δοκίμιο τοῦ Ντάνιελ Μέντελσον, «Ρεμπώ, ἕνας ἐπαναστάτης ἐπαναστάτης» (μτφρ. Νίνα Μπούρη). Δὲν κατεδαφίζονται μὲ αὐριανικοῦ τύπου ἐκστρατεῖες τέτοιας ποιότητας ἔντυπα.
