Με την Ευρώπη, για την Ευρώπη

Βρισκόμαστε ενώπιον Ευρωεκλογών, αλλά κανείς σχεδόν δεν ασχολείται με την Ευρώπη και το μέλλον της. Αυτή είναι μια πάγια κατάσταση στη χώρα μας. Το πολιτικό μας σύστημα είδε εξ αρχής την ένταξη καθαρά εργαλειακά: είτε –στην καλύτερη περίπτωση– ως εξωτερική διασφάλιση της δημοκρατίας, είτε ως αστείρευτη πηγή πόρων για τη χρηματοδότηση του σαθρού πελατειακού κράτους, είτε, τέλος, ως μοχλό για την διεκδίκηση «εθνικών» στόχων όπως αυθαιρέτως ορίζονταν από τις κομματικές ηγεσίες και τους βαρόνους των ΜΜΕ για τον αποπροσανατολισμό και τη χειραγώγηση των ψηφοφόρων. Ελάχιστοι κατανόησαν την Ευρώπη θετικά, ως μια κοινότητα πολιτισμικών και πολιτικών αξιών που αποδεχόμαστε συνειδητά και στην οποία μετέχουμε ενεργά προς την κατεύθυνση μιας όλο και βαθύτερης πολιτικής και οικονομικής ένωσης. Μια τέτοια ομοσπονδία λαών είναι η πραγμάτωση του ιδεώδους της παγκόσμιας αδελφότητας και ειρήνης που προβλήθηκε εμπνευσμένα από τον Καντ πριν από δύο αιώνες και καταπατήθηκε με τραγικό τρόπο από τις πολιτικές του εθνικού μίσους που βύθισαν στη συνέχεια την ήπειρο στο αίμα και τη δυστυχία. Όταν με το ξέσπασμα της κρίσης χρεοκόπησε το εγχώριο πολιτικό και οικονομικό σύστημα, η Ευρώπη αποδείχθηκε το μόνο καταφύγιο για την αποφυγή μιας ακόμη τραγικότερης συνολικής κοινωνικής κατάρρευσης. Όμως η αναγκαία εσωτερική ανασυγκρότηση που ήταν προϋπόθεση για τη βοήθεια επενδύθηκε με τον υφέρποντα αντιευρωπαϊσμό και προβλήθηκε ως επιβολή των «εχθρών του έθνους». Την ίδια στιγμή που διεκδικούσαμε τις «δόσεις» ως προπατορικό δικαίωμά μας, καθυβρίζαμε τους δότες ως σατανικές δυνάμεις. Παράλληλα, η διεθνής προβολή της σήψης του ελληνικού συστήματος εξέθρεψε στο εξωτερικό αντίστοιχα ρατσιστικά στερεότυπα περί του νωθρού και άεργου Νότου που απομυζά τον μόχθο του Βορρά. Ο λαϊκισμός αυτός, με έντονα εθνικιστικά χαρακτηριστικά και από τις δύο πλευρές, απειλεί πλέον ανοικτά την πολιτική και την πολιτισμική συνοχή της Ευρώπης. Ο αντιευρωπαϊσμός, με διάφορα ιδεολογικά πρόσημα, βρίσκεται σε έξαρση και οι θεσμικές ηγεσίες της Ένωσης βρίσκονται σε καταφανή αμηχανία ενώπιόν του. Μετά την απόρριψη της ιδέας κοινού ευρωπαϊκού συντάγματος παρατηρούμε μια γραφειοκρατική δυσκινησία, που δεν μπορεί να θεραπεύσει ο διακυβερνητισμός, δηλαδή οι ad hoc λύσεις στα προβλήματα μέσα από τη συνεννόηση του διευθυντηρίου των ισχυρών. Μόνη διέξοδος πλέον είναι μια αποφασιστική ώθηση προς την ομοσπονδιακή μετεξέλιξη της Ευρωζώνης καταρχήν, υπό συνθήκες ισοτιμίας εκείνων που μετέχουν. Η λύση αυτή θα συνδυάζει το καθήκον της αλληλεγγύης από μέρους των ισχυρών με την ορθολογική υπευθυνότητα στην οικονομική διαχείριση από όλους. Η παροδική ύφεση της κρίσης του χρέους δημιουργεί αυταπάτες ότι η θεσμική αδράνεια είναι επαρκής πολιτική, δίνει δικαιολογίες στις αναβλητικές συντηρητικές ηγεσίες και τροφοδοτεί εμμέσως το κύμα του αντιευρωπαϊσμού. Για την καταπολέμηση της τάσης αυτής συγκροτήθηκε στη Γερμανία μια κίνηση επιφανών οικονομολόγων, πολιτικών επιστημόνων και φιλοσόφων, που επονομάστηκε «Όμιλος Γκλίνικερ», με προτάσεις για άμεσα εφαρμόσιμες μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα αποκαταστήσουν την ευρωπαϊκή δυναμική και το κύρος της Ένωσης στα μάτια των πολιτών της. Με τις προτάσεις αυτές συμπαρατάχθηκαν διαπρεπείς επιστήμονες από τη Γαλλία. Πιστεύουμε ότι το κίνημα αυτό πρέπει να βρει απήχηση αλλά και ενεργή στήριξη και στην Ελλάδα, και για τον λόγο αυτό η ARB παρουσιάζει τους προβληματισμούς και τις στοχεύσεις του με τις οποίες συντάσσεται. Οι Έλληνες επιστήμονες οφείλουν να συμβάλλουν στην κοινή αυτή αναζήτηση με τις δικές τους αναλύσεις και προτάσεις, οι οποίες θα προβάλλουν τις ιδιαίτερες ανάγκες των κοινωνιών που πλήττονται με σφοδρότητα από την παρούσα κρίση. Με τον τρόπο αυτό θα καταδειχθεί ότι η χώρα μας δεν είναι λαθρεπιβάτης του ευρωπαϊκού ιδεώδους –πότε επαιτώντας, πότε απειλώντας να ανατιναχθεί μαζί με όλο το οικοδόμημα–, αλλά ενεργός συνδιαμορφωτής των αξιών, των θεσμών και των προοπτικών του. — The Athens Review of Books

Με την Ευρώπη, για την Ευρώπη

Σύνδεση