σύνδεση

Επιστήμης ένεκα

Επιστήμης ένεκα Σίντνεϊ Νόλαν, “Πίσσα και πούπουλα”, 1945, Πινακοθήκη της Καμπέρα.

 

 

Στο τεύχος Ιανουαρίου της Athens Review of Books δημοσίευσα άρθρο με τον τίτλο «Άρες, μάρες, Κουναδάρες». Το άρθρο μου εκείνο αναφερόταν στο περιεχόμενο και την «επιστημονική» ποιότητα μιας ομιλίας που εκφώνησε ο κ. Αντώνιος Κουνάδης την 14η Ιανουαρίου 2019 ως απερχόμενος Πρόεδρος της Ακαδημίας, την οποία στη συνέχεια προώθησε σε διάφορα έντυπα και στο διαδίκτυο. Παραδόξως μάλιστα η ομιλία αυτή δημοσιεύθηκε και στα επίσημα Πρακτικά του Ιδρύματος το 2021, παρά την επισήμανση εγκρίτων φιλολόγων και ειδικών Ακαδημαϊκών ότι κάτι τέτοιο θα εξέθετε την Ακαδημία. Ο κ. Κουνάδης με εξώδικο υπογραφόμενο από τον δικηγόρο του Φαήλο Κρανιδιώτη –και όχι και από τον ίδιο, όπως επιβαλλόταν–, απαίτησε ωμά να ζητήσω συγγνώμη για το άρθρο μου, να αποκηρύξω όσα μετά λόγου γνώσεως έγραψα και να δηλώσω δημοσίως ότι «τον τιμώ και τον σέβομαι» και «εκφράζω την ειλικρινή μετάνοιά μου». Διαφορετικά με απειλεί με δικαστικές ή/και άλλες ενδεχομένως διώξεις. Δυστυχώς για τον κ. Κουνάδη το διάβημά του απευθύνεται σε λάθος άνθρωπο. Γιατί εγώ, τηρώντας τις αρχές μου να βιώσω κατ’ επιστήμην, δεν μπορώ να αναιρέσω ως αναληθή τα αληθή στοιχεία και τους τεκμηριωμένους χαρακτηρισμούς που περιέχονται στο κριτικό κείμενό μου. Άλλωστε, ακόμη και στην υποθετική περίπτωση που εγώ, προκειμένου να αποφύγω τις διώξεις με τις οποίες εκβιαστικά απειλούμαι, ήθελα να υποκύψω στις παράνομες και παράλογες αξιώσεις του εξωδικογράφου, η διεύθυνση της ARB έχοντας δώσει σκληρές μάχες για την ελευθερία του λόγου και της διακίνησης των ιδεών, ιδίως μάλιστα των επιστημονικών, μου δήλωσε ρητά ότι δεν προσφέρεται για τέτοιου είδους εκβιασμούς. Ούτε φυσικά για δημοσίευση δηλώσεων μετανοίας, σαν κι αυτή που απαιτεί ο κ. Κουνάδης, παραπέμποντάς μας σε αλήστου μνήμης εποχές.

Σε διάφορες εφημερίδες (Καθημερινή, Νέα, Εστία, Δημοκρατία) δημοσιεύθηκαν αυθόρμητες επιστολές οπαδών που εξυμνούσαν «τον Μεγάλο έλληνα ηγέτη, άνθρωπο, αθλητή, επιστήμονα, ακαδημαϊκό Αντώνη Κουνάδη», όπως έγραφε ένας απ’ αυτούς. Βέβαια καλύτερη συνηγορία θα πρόσφερε ο κ. Κουνάδης στον εαυτό του αν έβρισκε κάποιον σοβαρό και αρμόδιο επιστήμονα που να δηλώσει ότι προσυπογράφει το κείμενο μιας ομιλίας γεμάτης ανακρίβειες και αντιφάσεις – εξού και το «άρες μάρες» του δικού μου τίτλου. Φυσικά δεν μπορώ να αμφισβητήσω τις δισκοβολικές επιδόσεις του εξωδικογράφου, αλλά τα υπόλοιπα ας τα αφήσει στους αρμόδιους. Επειδή όμως η επιστήμη δεν έχει στεγανά, ας φρόντιζε να πληροφορηθεί τι λέει η επιστημονική κοινότητα για τα θέματα που –με προφανή άγνοια κινδύνου– αποτόλμησε να θίξει. Άλλωστε αν οι συνήγοροι του κ. Κουνάδη είχαν διαβάσει το άρθρο μου, θα έβλεπαν ότι το αντικείμενό μου δεν είναι ο κατά τα λοιπά άγνωστός μου κ. Κουνάδης, η ελληνική γλώσσα, η καταγωγή της, η ομορφιά της ή η ιστορία της, αλλά πολύ συγκεκριμένα η (φοινικική) προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου, πολλαπλώς μαρτυρημένη στην αρχαία Γραμματεία μας. Άλλωστε οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν τον γραφέα «φοινικιστήν» (δωριστί ποινικαστάς) και τα γράμματα «φοινικήια». Ακόμη όμως κι αν η Γραμματεία σιωπούσε σχετικά, η εσωτερική παρατήρηση του ελληνικού αλφαβήτου (ονόματα γραμμάτων, αριθμός τους, σειρά, φθογγική αξία κ.λπ.) θα μπορούσαν να πείσουν κάθε απροκατάληπτο ερευνητή. Μετά από συνδυασμό όλων αυτών η επιστήμη σήμερα έχει καταλήξει εκεί που έχει καταλήξει σχετικά με την προέλευση του αλφαβήτου μας. Οι κραυγαλέα ερασιτεχνικές απόψεις του κ. Κουνάδη δεν συνιστούν σε καμιά περίπτωση άσκηση επιστήμης, αλλά μάλλον επίδειξη ιδεολογίας για ένα συγκεκριμένο κοινό. Ο λόγος που έγραψα το άρθρο μου, όπως αναφέρεται ρητά, είναι ότι ένα κείμενο χωρίς επιστημονική βάση δεν μπορεί να δημοσιεύεται στο επίσημο όργανο της Ακαδημίας Αθηνών. Την απαλλάσσει από την ευθύνη της μία εκ των υστέρων παρέμβαση του Γ.Γ. του Ιδρύματος, ότι η Ακαδημία δεν φέρει ευθύνη για όσα δημοσιεύονται στις εκδόσεις της; Να ποια είναι τα πραγματικά δεδομένα του κρούσματος που μας απασχολεί.


1. Σύμφωνα με τον Οργανισμό της Ακαδημίας, ο απερχόμενος πρόεδρος «πραγματεύεται, ευλήπτως, δι’ όλους, θέμα της ειδικότητος αυτού» (άρθρο 83, παρ. 3, Ν. 4398/1929, ΦΕΚ Α΄ 408). Κατά παράβαση του Οργανισμού, ο κ. Κουνάδης, που είναι πολιτικός μηχανικός, «πραγματεύτηκε» θέματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα γλωσσολόγων, κλασικών φιλολόγων, αρχαιολόγων και επιγραφικών ή και εθνολόγων.

2. Μέλη της Ακαδημίας, ειδικοί στα παραπάνω αντικείμενα, επεσήμαναν, γραπτώς μάλιστα, στον κ. Κουνάδη παραλείψεις, σφάλματα, παρερμηνείες και άγνοια της βιβλιογραφίας και γνωμοδότησαν να μην δημοσιευθεί το εν λόγω κείμενο στα Πρακτικά της Ακαδημίας, αφού κάτι τέτοιο θα την εξέθετε. Ωστόσο ο κ. Κουνάδης επέμεινε και τελικά δυστυχώς επέβαλε τη δημοσίευση της ομιλίας του. Εξαιτίας δε του ατοπήματος αυτού αποφασίστηκε εφεξής να σημειώνεται, αδιακρίτως, στα δημοσιεύματα του Ιδρύματος ότι «Η Ακαδημία Αθηνών δεν φέρει ευθύνη για το περιεχόμενο των κειμένων τα οποία περιέχονται στον παρόντα τόμο και εκφράζουν τις προσωπικές απόψεις των συγγραφέων, επομένως δεν υιοθετεί κατ’ ανάγκην τις απόψεις τους».

3. Πιστός στις αρχές μου και θεράπων της επιστήμης μου θεώρησα υποχρέωσή μου να επισημάνω μερικά από τα σχετικά ατοπήματα σε επιστημονική δημοσίευση, ακριβώς επειδή ο κ. Κουνάδης παραγνωρίζει ή/και αγνοεί τα πορίσματα της επιστήμης. Χρησιμοποιεί τη φράση «αυθεντικές γνώμες» για να παρουσιάσει δικές του παρερμηνείες συμβάλλοντας στην παραπληροφόρηση των ανυποψίαστων. Δεν θα επαναλάβω εδώ τα λάθη, τις αυθαιρεσίες και τις παραποιήσεις που δικαιολογούν τις αρνητικές κρίσεις μου για το κείμενο του κ. Κουνάδη. Απλώς επισημαίνω την ασέβεια της σκόπιμης παραποίησης κειμένων, λ.χ. του Αριστοτέλη, που παρουσιάζεται να λέει κάτι που δεν είπε ποτέ.  «Έτσι που διαβάζεις το βιβλίο είναι δικό σου και όχι δικό μου», όπως θα έλεγε ο Λατίνος ποιητής. 

Συνελόντι ειπείν. Καμιά απειλή δικαστικής δίωξης δεν πρόκειται να με κάνει να αλλάξω έστω και ένα κόμμα στην τεκμηριωμένη κριτική μου σε ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε ως επιστημονικό άρθρο σε επιστημονικό περιοδικό. Πολύ δε περισσότερο όταν σύμφωνα με το άρθρο 367, παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα «Δεν αποτελούν άδικη πράξη: α) οι δυσμενείς κρίσεις για επιστημονικές, καλλιτεχνικές ή επαγγελματικές εργασίες». Δηλαδή σε τέτοιες περιπτώσεις η σχετική πράξη (η κριτική) δεν είναι όχι απλώς αξιόποινη, αλλά ούτε καν αστικώς αγώγιμη. Και σίγουρα δεν ανήκει στα πρωτοδικεία της χώρας να αποφανθούν για την προέλευση του αλφαβήτου. Εννοείται ότι παραπέμποντας στην παραπάνω διάταξη δεν αφήνω να εννοηθεί στο παραμικρό ότι το κείμενο του κ. Κουνάδη έχει οποιαδήποτε επιστημονική αξία. Σε ό,τι με αφορά, υπενθυμίζω ότι η Ακαδημία Αθηνών με εξέλεξε το 2013 ως Αντεπιστέλλον μέλος της, «ἐπιστήμης ἕνεκα καὶ ἀρετῆς», και όχι «παραπληροφορήσεως ἕνεκα καὶ κολακείας».